Kriptovalyuta: iqtisadi və hüquqi aspektlər Kriptovalyuta ifadəsi, xüsusi ilə onun ilk
Yüklə 5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Passiv və aqressiv sifarişlər
- Dəstək və müqavimət səviyyələri
SƏ H İFƏ 15 • Gövdənin üzərində və altında olan xətlər “kölgə” adını daşıyır. Onlar müəyyən bir müddət ərzində maksimum və minimum qiymətləri göstərir. Alış - satış sifarişləri bir-birinə ən yaxın olan satıcı və alıcı qiymətləri cədvəlləridir. Adətən, bunlara “stəkan” deyilir. Burada yalnız alış - satış təklifləri göstərilir. Sifariş stəkanı aşağıdakı kimi formalaşır: birjaya əməliyyat aparmaq üçün alqı-satqı forması vasitəsilə növbəti əməliyyatın əsas parametrlərini (qiyməti, miqdari və s.) göstərən ərizə göndərilir. Ərizə mübadilə prosesinə daxil edildikdən sonra, əks sifariş üçün axtarış başlayır və belə bir sifariş tapıldıqda əməliyyat yerinə yetirilir, əks halda (əgər heç kim elan edilən qiymətə alqı/satqı aparmaq istəməsə) ərizə ya ayrıca olaraq sifariş stəkanında qeydə alınır, ya da eyni qiymətli stəkana yazılır. Sifarış stəkanından istifadə edərək verilən kriptovalyuta spredini hesablamaq olar. İri sifarışləri izləmək zəruridir, onlar kursun hərəkətinə böyük təsir göstərir: iri alış sifarişinin qiyməti bazar qiymətinə yaxındırsa, məzənnənin böyüməsi və əksinə, iri satış sifarişi mövcud olarsa, məzənnənin enməsi baş verə bilər. Passiv və aqressiv sifarişlər Statik olaraq bir-birinə yaxın qiymətlər baxımından yerləşdirilən sifarişlər passiv hesab edilir, yəni onlar hərəkət etmir və müəyyən bir səviyyəni qoruyub saxlayır. Bazar güclü müqavimət (və ya dəstək) səviyyəsinə yaxınlaşdıqda birja stəkanı passiv sifarişlərlə dolur və bazar mübarizəsi nəticəsində müqavimət (və ya dəstək) səddini ya aşır, ya da qiymət ondan geri sıçrayır. Dərhal yerinə yetirilən sifarişlər aqressiv sayılır, yəni alış/satış cari qiymətlərlə baş verir – bu sifarişlər bazarı hərəkətə gətirir və sifariş daha iri olarsa, məzənnə o qədər yüksək (alış zamanı) və ya aşağı (satış zamanı) olar.
Bunlar, qrafikdə qiymətlərin minimum (dəstək səviyyəsi) və maksimumları (müqavimət səviyyəsi) üzrə çəkilən xətlərdir. Dəstək səviyyəsi verilən qiymətlərə uyğun iri alış sifarişləri vasitəsilə yaradılır. Əgər məzənnə enərsə, yəni satış üçün iri sifarişlər olarsa, onda qiymət iri alış sifarişin qiymətinə düşdükdə, bu sifarış tam və ya qismən (məhsul/kriptovalyuta qarşılığında pul təklif edənlərin sayından asılı olaraq) yerinə yetirilir ki, bu da məzənnəni qaldırır. Yeni zirvədə satıcılar məhsullarını/kriptovalyutalarını yenidən satırlar və məzənnə təkrar iri alış sifarişi baş verməyənə qədər enir. Ticarətin həcmi müəyyən bir vaxt aralığında aparılan əməliyyatların dəyərini fiat pullar və ya qiymətli kağızlar şəklində əks etdirən bir rəqəmdir. Ticarət həcminə dair məlumatların təhlili üç istiqamətə: şaquli həcmin təhlilinə, üfüqi həcmin təhlilinə və klaster-analizə ayrılır. Kriptovalyuta birjalarında çox zaman şaquli həcm təhlilindən istifadə olunur. Şaquli həcm qiymət qrafikinin altında yerləşən bağlanmış sazişlərin sütunlar şəklində miqdarını əks edən verilənlərdir. Bu sütunlar terminalda göstərilən müddətdə yerinə yetirilmiş əməliyyatların sayına uyğundur (məsələn, saat (gün) qrafikində hər sütun bir saat (gün) ərzində neçə kriptoəməliyyatın keçirilməsi haqqında informasiyanı əks edəcək). Histoqramda göstərilən əməliyyatlar sayını təhlil edərək istifadəçilərin müəyyən qiymət səviyyəsinə marağını təyin etmək olar.
Bazar alınan bitcoin-lərin qiymətinin satılanlarla müqayisədə daha yüksək olması səbəbindən böyümür. Hərəkət bu və ya digər istiqamət üzrə aqressiyadan asılıdır. Bazarda alış/satış qiymətlərinə əhəmiyyət verməyən aqressiv alıcıların sayı üstünlük təşkil edərsə, onlar mövcud qiymətlərlə dərhal yerinə yetiriləcək sifarişləri təqdim edəcəklər. SƏ H İFƏ 16 NE C Ə TƏ YİN OL U NU R ? BİT COİ N- I N M ƏZ Ə NN ƏS İ Heç də hələ sonadək lazımi elmi təhlilə gətirilməmiş bitcoin hadisəsi özündə kifayət qədər qeyri- müəyyənlik elementləri daşısa da, spekulyativ effekt baxımından olduqca cəlbedici bağışlayır. M
üasir cəmiyyətdə kriptovalyutanın yaranmasının qnesioloji kökləri, bizcə “Homo - ekonomicus”un azadlıq və sərbəstlik düşüncələrində axtarılmalıdır. Bu ideologiyanın arxasında “bizim iqtisadi əlaqələr və ilişgilərimiz arasında heç bir vasitəçiyə ( bank, dövlət və s.) ehtiyac yoxdur” fəlsəfəsi durur. Məqalənin adında qoyulmuş sualdan kənarlaşmamaq üçün vurğulayaq ki, blokçeyn prosesində bitcoin kodunun yaradıcısı S.Nakamoto özü kriptovalyutanın mayninqini (yəni texnoloji hasilatını) qızıl mədənlərində çıxarılan xırda külçələrə bənzətmişdir. Əgər bu belədirsə, onda rəqəmsal pulların da maya dəyəri və dəyərinin olması fikri heç bir şübhə doğurmamalıdır. Bitcoin-in yüksək kompyuter proqramları texnologiyalarının məhsulu olması tərəfini araşdırmadan ( və ya i.e.d., prof. NİZAMİ XUDİYEV Yüklə 5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|