L Dərslik komplektinin ümumi prinsipləri

Dinləmə və danışma üzrə rubrik №3
Səviyyə
Meyarlar
I
II
III
IV
Dinləmə
Müzakirə
zamanı qarşı
tərəfə suallar
ver  məkdən
çəkinir. 
Müzakirə za -
manı verdiyi
suallar qarşı tə -
rəfin möv qeyini
aydın laş dırma -
ğa xidmət
etmir.
Müzakirə za -
manı verdiyi
suallar qarşı
tə rəfin möv -
qeyini  tam
aydın laş dırmır.
Müzakirə
zamanı verdiyi
suallarla tərəf-
müqabilin
mövqeyini
aydınlaşdırır. 
Danışma 
Çıxışın
məzmunun -
dan asılı ol-
mayaraq
mo noton
danışır.
İstifadə etdiyi
səs tonu, jest
və mimikalar
danışıq
situasiyasına
uyğun deyil.
Səs tonu, jest
və mimikaları
danışıq
situasiyasına
uyğunlaşdırma-
ğa cəhd edir.
Danışıq
situasiyasına
uyğun olaraq
səs tonu ilə jest
və mimikalarını
uz laş dırır.
Oxu üzrə rubrik №4
Səviyyə
Meyarlar 
I
II
III
IV
Təhliletmə
Bədii obraz və
tarixi şəxsiyyət -
lərin hərəkət -
lərinə qiymət
verməkdə
çətinlik çəkir.
Bədii obraz və
tarixi şəxsiy -
yət lərin hərə -
kətləri barədə
fikirlərini mət -
nin müva fiq
hissələrinə
əlavə etmir.
Mətni geniş -
lən dirmək
məqsədilə
əlavələr edər -
kən tərkib his -
sələri ara sın-
 da əlaqəni
gözləmir.
Bədii obraz və
tarixi şəxsiy -
yətlərin hərə -
kətlərinə
qiy mət ver -
məklə mətni
geniş ləndirir.
Münasibətbil -
dirmə 
Mətndə obraz lı
şəkildə ifadə
olunmuş fikir -
lərin sətiraltı
mənasını
müəyyənləşdir
məkdə çətinlik
çəkir. 
Mətndə obraz -
lı şəkildə ifadə
olunmuş fikir -
ləri müəyyən -
ləşdirir, lakin
ona münasi -
bəti qeyri-
müəyyəndir. 
Mətndə
obrazlı şəkildə
ifadə olunmuş
fikirləri şərh
edir.
Mətndə
obrazlı şəkildə
ifadə olunmuş
fikirləri şərh
edərək
münasibət
bildirir.
22
GİRİŞ

---

Mənbələr
1. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti (4 cilddə). Bakı, “Şərq-Qərb”, 2011.
2. Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2013.
3. Azərbaycan dili. Bakı. “Abituriyent”, 2013.
4. Atalar sözü və məsəllər. Bakı, “Altun kitab”, 2011.
5. İnteraktiv təlim (müəllimlər üçün tədris vəsaiti). Bakı, “Müasir Təhsil və
Tədrisə Yardım Mərkəzi”, 2010.
6. Məktəblinin alınma sözlər lüğəti. Bakı, “Altun kitab”, 2014.
7. Müasir Azərbaycan dili (4 hissə). Bakı, “Şərq-Qərb”, 2007. 
8. Təhsil lüğəti. Bakı, “Müasir Təhsil və Tədrisə Yardım Mərkəzi”, 2011. 
9. VEYSOVA Z.A. Fəal/İnteraktiv təlim. Müəllimlər üçün vəsait. Bakı, 2007.
10. ALAN KROUFORD və b. Düşünən sinif üçün öyrətmə və öyrənmə
üsulları. Bakı, “Müasir Təhsil və Tədrisə Yardım Mərkəzi”, 2012.
11. İnnovativ təlim metodları və texnologiyaların tezaurusu. Bakı, “XXI əsr
Təhsil Mərkəzi” İB, 2014.
Təqdimat hazırlama və təqdimetmə ilə bağlı rubrik №5
Səviyyə
Meyarlar 
I
II
III
IV
Təqdimatın
məzmunu
Təqdimatın ha -
zırlanmasın-da
qrafik informa -
si ya material   -
ların dan is  ti  fa də
edilmə yib. 
Təqdimatın
hazırlanmasın-
da qrafik infor-
masiya ma  te-
 ri al la rından az
istifadə edilib,
mətnə uyğun -
laşdırılmayıb. 
Təqdimatın
hazırlanmasın-
da qrafik infor-
masiya mate-
 riallarından
istifadə edilib,
amma bəzi
yerlərdə mətnlə
düzgün uyğun -
laşdırılmayıb. 
Təqdimatın
hazırlanmasın-
da qrafik infor-
masiya mate-
riallarından
kifayət qədər
istifadə edilib
və mətnə tam
uyğundur. 
Təqdimetmə 
Məlumatları
başa düşülə         -
    cək  səviyyədə
təqdim     etmək-
də çətinlik çəkir.
Auditoriyanın
suallarına ca -
vabı qənaət -
bəxş deyil.
Məlumatları
tam şəkildə
təqdim
etməkdə
çətinlik çəkir.
Auditoriyanın
suallarına
qismən cavab
verir.
Məlumatları
aydın şəkildə
təqdim edir.
Auditoriyanın
suallarına
cavab verir.
Məlumatları
ardıcıl və
aydın şəkildə
təqdim edir.
Auditoriyanın
suallarına
dolğun cavab
verir.
23
GİRİŞ

---

24
I 
BÖLMƏ 
I BÖLMƏ
FƏRD VƏ CƏMİYYƏT
Dərs 
№ 
Mövzu
Məzmun standartları
Saat
sayı
Dərslik 
səh.
MMV 
səh.
1.
İbrət dərsi
VIII sinifdə keçilənlərin təkrarı
2.2.3, 2.1.2, 2.2.1,
1.1.2, 1.2.4, 3.1.1,
3
8-14
25-33
2.
İşıqfor və konfet kağızı 
Mürəkkəb cümlə
2.2.3, 1.2.1, 4.1.1
2
15-18
33-37
3.
Ünsiyyətin sirləri
Mürəkkəb cümlə, yoxsa
həmcins xəbərli sadə cümlə?
2.2.3, 2.1.1, 2.2.2,
1.2.3, 1.2.1, 4.1.1
3
19-25
37-44
4.
Ustadın məsləhətləri 
Mürəkkəb cümlənin növləri
2.2.1, 2.2.3, 1.1.2,
1.2.4, 3.1.1, 3.1.3,
4.1.1
3
26-29
44-48
Kiçik summativ qiymətləndirmə
1
49-50
Yekun
12

---

Dərs 1. İBRƏT DƏRSİ (3 saat)
Qeyd. 
Tədris ilinin ilk dərsində diaqnostik qiymətləndirməyə vaxt ayırmaq töv -
siyə olunur. Bu məqsədlə müəllim dərslikdə verilmiş 1-ci dərsin ma te -
riallarından da istifadə edə bilər. Belə ki, bu dərs bütün məzmun xətləri
üzrə materialları ehtiva edir və burada aşağı siniflər üzrə kurikulum
standartları ilə inteqrasiyaya geniş yer verilmişdir. Beləliklə, müəllim
dərsi keçərkən təlim nəticələrini reallaşdırmaqla yanaşı, diaqnostik
qiymətləndirmə məqsədilə qeydlər apara bilər.
Motivasiya
1. “Assosiasiya” sözünün mənalarını izah edin. Qara və qırmızı rənglər
sizdə nə ilə assosiasiya olunur?
Müəllimin nəzərinə! Lüğətlərdə bu sözün iki mənasına rast  gəlmək
mümkündür: 
Assosiasiya.
1.  Psixologiya.  Hadisə və anlayışların təsəvvürdə əlaqələnməsi. Söz
asso sia   siyası. 
2. Hüquq. Ümumi məqsədlərə nail olmaq üçün təşkilatların və ya ayrı-ayrı
şəxs  lərin birgə fəaliyyətini əlaqələndirən birlik forması. Sahibkarlar assosiasiyası. 
Şagirdlərin diqqəti daha çox birinci mənaya yönəldilir, qara və qırmızı rəng -
lərin onlarda nə ilə assosiasiya olunduğu soruşulur. Qırmızı rəng xoş bəxtlik,
sevinc rəmzi olmaqla yanaşı, xəbərdarlıq, qadağan işarəsi də hesab edilir. Ona
görə də işıqforun xəbərdarlıq bildirən rəngi, yanğınsöndürən ma şının rəngi
qırmızıdır. Qara rəng daha çox matəmlə, kədər və hüznlə, şər qüvvələr və
insanın mənfi xüsusiyyətləri ilə assosiasiya olunur. Bu müzaki rədə şagirdlərin
Standartlar
Təlim nəticələri
2.2.3. Mətndə irəli sürülmüş fikirləri
dəyərləndirir.
Mətndə söylənilən fikrə münasibət bil -
dirmək üçün arqumentlər gətirir.
2.1.2. Həqiqi və məcazi mənalı söz
və ifadələrin mənasını kontekstə uy -
ğun dəqiqləşdirməklə şərh edir.
Sözün ilkin mənasını araşdıraraq
kon    tekstdəki mənasını izah edir.
2.2.1. Mətni düzgün intonasiya ilə
oxu yur.
Mətni oxuyarkən məntiqi vurğudan düz -
gün is tifadə edir.
1.1.2. Dinlədiyi fikirlərə münasibət
bildirir.
Dinlədiyi fikirlərə münasibətini atalar
sözləri ilə əsaslandırır.
1.2.4. Ümumiləşmiş fikirləri yığcam
şəkildə təqdim edir.
Özünün və başqasının fikirlərini müqa -
yisə edərək ümumiləşmiş formada təq -
dim edir.
3.1.1. Verilmiş mövzuya uyğun müxtəlif
tipli (nəqli, təsviri, mühakimə) və for ma -
lı  (inşa, esse, hekayə) mətnlər yazır. 
Verilmiş mövzuya uyğun hekayə yazır.
25
FƏRD VƏ CƏMİYYƏT

---