M. A.Əhmədov, H. M. Məhəmmədli

 
 
~ 79 ~ 
Cədvəl 3.1 
ÇİM-in qlobal verilənlər bazası 
Sensor 
siqnalları 
Təyinatlar 
1 
2 
1
11
X
 
QMM-in  işçi  zonasında  detalın  olması  və  QMM-in 
manipulyatoru ilkin vəziyyətdədir 
1
12
X
 
QMM-in  işçi  zonasında  detalın  olması  və  QMM-in 
manipulyatoru son vəziyyətdədir 
1
13
X
 
QMM-in  manipulyatoru  son  vəziyyətdədir  və  işçi 
zonasında detal yoxdur 
1
14
X
 
QMM-in  manipulyatoru  ilkin  vəziyyətdədir  və  işçi 
zonasında detal yoxdur 
1
15
X
 
Detal NS-in işçi zonasındadır 
1
16
X
 
NS hərəkətdədir 
1
17
X
 
NS hərəkətsizdir 
2
11
X
 
SR-in  qolu  ilkin  vəziyyətdədir,  qolu  geri  çəkilib  və 
tutqac açıq vəziyyətdədir 
2
11
X
 
SR-in  qolu  ilkin  vəziyyətdədir,  qolu  irəli  çıxıb,  tutqac 
açıq vəziyyətdədir 
2
12
X
 
SR-in  qolu  ilkin  vəziyyətdədir,  qolu  irəli  çıxıb,  tutqac 
açıq vəziyyətdədir 
2
13
X  
SR-in qolu ilkin vəziyyətdə irəlidədir, tutqac qoşulub 
2
14
X
 
SR-in  qolu  ilkin  vəziyyətdədir,  geri  çəkilib  və  tutqac 
qoşuludur. 
2
15
X
 
SR-in  qolu  son  vəziyyətdədir,  geri  çəkilib  və  tutqac 
qoşuludur. 
2
16
X
 
SR-in  qolu  son  vəziyyətdədir,  irəli  çıxıb,  tutqac 
qoşulub. 
2
17
X  
SR-in  qolu  son  vəziyyətdədir,  irəli  çıxıb,  tutqac  açıq 
vəziyyətdədir 
 

---

 
 
~ 80 ~ 
Cədvəl 3.1-in davamı 
1 
2 
2
18
X  
SR-in qolu son vəziyyətdədir, geri çəkilib, tutqac açıq 
vəziyyətdədir 
2
19
X
 
Emal mərkəzinin işçi zonasında detal yoxdur 
1
11
U
 
NS-in qoşulması 
1
12
U
 
QMM-in manipulyatorunun qoşulması 
2
11
U
 
SR-in qolunun irəli qoşulması 
2
12
U
 
SR-in tutqacının qoşulması 
2
13
U
 
SR-in qolunun fırlanmasının qoşulması. 
 
 3.6.  Çevik  istehsal  modulunun  şəbəkə  modelləri  ilə 
modelləşdirilməsi 
 
Son  vaxtlar  şəbəkə  modelləri,  xüsusən  də  Petri  şəbəkələri, 
çoxsaylı paralel fəaliyyətli   asinxron       proseslərdən          təşkil     
olunmuş        texniki          sistemlərin  layihələndirilməsi  mərhələsində 
səmərəli modelləşdirmə aparatları kimi geniş istifadə olunurlar [11]. 
Təcrübə 
göstərir 
ki, 
Petri 
şəbəkələri 
ÇİS-in 
modelləşdirilməsində  və  idarəolunmasında  iki  əsas  formada  istifadə 
olunur:  bilavasitə  ÇİS-in  mexatron  qurğularının  qarşılıqlı  əlaqədə, 
ümumi  işçi  zonalarında  sinxronlaşdırılmış  və  koordinasiyalı 
fəaliyyətini  təmin  edən  idarə  alqoritmi  kimi;  ÇİS-in  və  yaxud  onun 
ayrı-ayrı modullarının sistemdən kənarda modellərinin Petri şəbəkəsi 
ilə modelləşdirilməsi və tədqiqində. 
Petri  şəbəkələri  analiz  olunan  modelləşdirmə  aparatları  ilə 
müqayisədə  daha  universal  modelləşdirmə  aparatı  hesab  edilməklə 
aşağıdakı əsas üstünlüklərə malikdir: 
-
 
modelləşdirilən  obyekti  qrafiki  üsullarla  tədqiq  etməyə 
imkan verir; 
-
 
çox  da  mürəkkəb  olmayan  struktura  malik  ÇİS-in  birbaşa 
Petri  şəbəkəsi  ilə  modelləşdirilməsi  və  idarəolunmasını  həyata 

---

 
 
~ 81 ~ 
keçirir; 
-
 
tədqiq  olunan  obyekt  Petri  şəbəkələri  ilə  modelləşdirilir  və 
onun  əsas  xassələrinin  analizi  nəticəsində  layihələndirilən  obyektin 
yaradılmasının məqsədəuyğunluğu qiymətləndirilir; 
-
 
Petri  şəbəkələri  müxtəlif  təyinatlı  texniki  sistemləri 
sistemotexniki 
layihələndirmə 
mərhələsində 
kompyuter 
eksperimentləri ilə tədqiq etməyə imkan verir. 
Modelləşdirmə  aparatlarının  analizini  və  tətbiqi  təcrübələrini 
ümumiləşdirərək aşağıdakı əsas nəticələri göstərmək olar: 
-
 
Hər  bir  modelləşdirmə  aparatı  ayrı-ayrılıqda  müəyyən 
üstünlüklərə və çatışmamazlıqlara malikdir və uyğun olaraq öz tətbiq 
obyektləri mövcuddur; 
-
 
Petri  şəbəkələri  universal  modelləşdirmə  aparatı  olduğundan 
onun texniki sistemlərin, xüsusən də ÇİS-in modelləşdirilməsində və 
tədqiqində istifadəsi perspektiv istiqamət hesab olunur; 
-
 
ÇİM  və  mexatron  qurğuların  fəaliyyətinin  sonlu  avtomatlar, 
paralel  fəaliyyətli  asinxron  proseslər,  MLM-lə  təsvirlərinin  Petri 
şəbəkələrinə  çevrilərək,  ÇİS-in  sistemotexniki  layihələndirmə 
mərhələsində  modelləşdirilməsi  və  tədqiqində  əsas  modelləşdirmə 
aparatı  kimi  Petri  şəbəkəsindən  istifadə  edilməsi  layihələndirmə 
mərhələlərinin  avtomatlaşdırılmasına  və  səmərəliliyini  yüksəltməyə 
imkan yaradar. 
Bu halda aşağıdakı məsələlər həll olunmalıdır [12]: 
-
 
ÇİS-in  sonlu  avtomatlar,  paralel  fəaliyyətli  asinxron 
proseslər,  produksiya  və  digər  MLM-lərlə  təsvir  olunan  ilkin 
modellərinin Petri şəbəkəsinə çevrilməsi alqoritmlərinin işlənməsi; 
-
 
ÇİS-in  Petri  şəbəkəsi  şəklində  generasiya  olunmuş  struktur 
modelinin,  Petri  şəbəkəsinin  əsas  xassələrini  analiz  etməklə 
kompyuter eksperimentləri ilə tədqiqi. 
 
 
 
 
 

---