M. M. Musayev
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hәmin vaxt
- “Dәrhal geyinmә- liyәm. Yoxsa gecikәcәyәm. Qalstukum haradadır”
- “Lider” ilk olanı yapan, ilk olanı keşfedendir . Tıpkı Colomb’un Amerika’yı keşfi, Edison’un elektrik ampulü icadı gibi
- “Lider” ilk olanı yapan, ilk olanı keşfedendir. Tıpkı Colomb’un Amerika’yı keşfi, Edison’un elektrik ampulü icadı gibi.
309
sosyal yaşantım kalmadı. Hem para da kazanmam gerek. Yarın eski patro- numa bir telefon etsem iyi olacak galiba. Bebeğin ağlamasıyla düşüncelerinden sıyrıldı. Öğle uykusuna yat- masına daha iki saat vardı. Onu biraz dışarıya çıkarmaya ve parkta gezdirmeye karar verdi. Bebeği hazırladı, kendisi de hazırlandıktan sonra evden çıktı.
‘Ananın bir günü Güzin hәmin gün yuxudan oyandıqdan sonra әlini-üzünü yudu. Mәtbәxә gedib uşağı üçün yemәk hazırlamağa başladı. Uşağın yemәyi bişdikdәn sonra soyuması üçün stolun üstünә qoydu. Hәyat yoldaşını oyatmaq üçün yataq otağına getdi. Yarım saatdan sonra onlar sabah yemә- yi yeyәrkәn uşaq da yuxudan oyanıb ağlamağa başladı. Güzin uşağı qucağına alıb әvvәlcә onun әlini-üzünü yudu, altını dәyişdirdi. Sonra da yemәyini yedizdirdi. Hәmin vaxt əri də evdə deyinə-deyinə qalstukunu
bәy hirsli-hirsli qalstukunu alıb taxdı vә arvadına “Sağ ol” belә demәdәn evdәn çıxdı. Əri evdәn çıxdıqdan sonra uşağı yatağından götürüb geyindirdi, ev bir az sәrindi. Uşağı götürüb qonaq otağına getdi, onunla bir az oynadı. Oyuncaqlarını uşağa verdikdәn sonra, bir qәhvә bişirib içmәk istәdi. Nәysә bu gün qızının sakit bir günüydü. Bu arada öz-özünә danışmağa başladı. Bir baxıcı tutub işә başlamaq lazımdır. Zәnn edirәm ki, belә daha yaxşı olar. Bәzәn analıq da evlilik qәdәr çәtin olur. Uşaq anadan olandan bәri çox yoruluram. Deyәsәn, artıq evdә otura bilmirәm. Çünki evdә hәr gün eyni işlәri görmәkdәn bezdim. Heç adam arasına çıxmıram. Hәm dә artıq pul qazanmaq lazımdır. Sabah keçmiş müdirimә bir zәng etsәm, çox yaxşı olar! Uşağın ağlamağa başlamasıyla düşüncәlәrindәn ayrıldı. Onun günortadan sonra tәkrar yatmasına daha iki saat vardı. Ona görә dә uşağı bir az bayıra çıxartmaq vә parkda gәzdirmәk qәrarına gәldi. Əvvәl uşağı hazırladı, sonra özü dә hazırlandıqdan sonra evdәn çıxdı.’
Sözügedәn parselyatikli sintaktik-mәtnlinqvistik parçanın birinci komponenti bir sadә cümlәdәn ibarәtdir vә müәllif nitqi ilә ifadә olunur. Birinci komponenti tamamlayan vә sadә cümlәlәrdәn tәşkil olunan parsel- yatiklәr isә ikinci komponent olaraq әrin daxili nitqi ilә ifadә olunur. Buna
310
görә dә parselyatiklәr qoşan-cümlәnin әnәnәvi dilçiliyә görә müәyyәn- lәşdirilәn buraxılmış konkret bir mübtәdasını, xәbәrini, tamamlığını, tәyi- nini vә ya zәrfliyini әvәz etmir. Onlar mәtnin müәllif nitqindәki funk- sional olaraq konkret bir zamana vә obyektә işarә edәn aktual üzvlәrini ta- mamlayır. Birinci komponentdә zaman semantik-funksional sahәsinә işarә edәn altgöndәrimli aktual üzv olaraq ‘o sırada’ sintaqmı işlәnilir. İkinci komponentdә mәtnlәşmәdәki hәmin zamanı tamamlayan altgöndәrimli aktual üzvlәr kimi ‘hemen//dәrhal’ sözü vә ‘geç kalacağım//gecikәcәyәm’ sintaqmı özünü göstәrir. Mәtnlәşmәdәki konkret bir obyekt semantik- funksional sahәsini ifadә edәn altgöndәrimli tәkrarlanan aktual üzv olaraq isә hәm birinci, hәm dә ikinci komponentlәrdә işlәnilәn ‘kravat//qalstuk’ sözünü göstәrmәk olar. Sözügedәn mәtn müәllifin, arvadın vә әrin daxili nitqlәrindәn tәşkil olunur. Belә ki, mәtnin “Güzin hәmin gün yuxudan oyandıqdan son- ra әlini-üzünü yudu. Mәtbәxә gedib uşağı üçün yemәk hazırlamağa başla- dı. Uşağın yemәyi bişdikdәn sonra soyuması üçün stolun üstünә qoydu. Hәyat yoldaşını oyatmaq üçün yataq otağına getdi. Yarım saatdan sonra onlar sabah yemәyi yeyәrkәn uşaq da yuxudan oyanıb ağlamağa başladı. Güzin uşağı qucağına alıb әvvәlcә onun әlini-üzünü yudu, altını dәyişdirdi. Sonra da yemәyini yedizdirdi. Hәmin vaxt əri də evdə deyinə- deyinə qalstukunu axtarırdı.”; “Güzin uşağı yatağına qoyub әrinin qalstukunu gәtirdi. Orçun bәy hirsli-hirsli qalstukunu alıb taxdı vә arva- dına “Sağ ol” belә demәdәn evdәn çıxdı.”; “Əri evdәn çıxdıqdan sonra uşağı yatağından götürüb geyindirdi, ev bir az sәrindi. Uşağı götürüb qo- naq otağına getdi, onunla bir az oynadı. Oyuncaqlarını uşağa verdikdәn sonra, bir qәhvә bişirib içmәk istәdi. Nәysә bu gün qızının sakit bir gü- nüydü. Bu arada öz-özünә danışmağa başladı” vә “Uşağın ağlamağa baş- lamasıyla düşüncәlәrindәn ayrıldı. Onun günortadan sonra tәkrar yatma- sına daha iki saat vardı. Ona görә dә uşağı bir az bayıra çıxartmaq vә parkda gәzdirmәk qәrarına gәldi. Əvvәl uşağı hazırladı, sonra özü dә hazırlandıqdan sonra evdәn çıxdı.” parçaları müәllif, “Dәrhal geyinmә-
Mәtnlәşmәdә yer tutan “Bir baxıcı tutub işә başlamaq lazımdır. Zәnn edirәm ki, belә daha yaxşı olar. Bәzәn analıq da evlilik qәdәr çәtin olur. Uşaq anadan olandan bәri çox yoruluram. Deyәsәn, artıq evdә otura bilmirәm. Çünki evdә hәr gün eyni işlәri görmәkdәn bezdim. Heç adam arasına çıxmıram. Hәm dә artıq pul qazanmaq lazımdır. Sabah keçmiş 311
müdirimә bir zәng etsәm, çox yaxşı olar!” parçası isә arvadın nitqindәn ibarәtdir. Burada әrin parselyatikli sintaktik-mәtnlinqvistik parça ilә ifadә edilәn nitqi müәllif nitqinin içәrisindә yer tutur. Hәmin daxili nitq birinci komponentlә birlikdә ayrıca bir sintaktik bütöv olaraq da qiymәtlәndirilә bilәr. Çünki әrin daxili nitqi sözügedәn birinci kommonentlә mәtnin “se- mantik-funksional nüvәsi”ni vә ya mәtnlinqvistik-kontekstual mәrkәzini tәşkil edir.
5. Keyfiyyәt-kәmiyyәt әlaqәli semantik-funksional sahәyә görә gerçәklәşәn parselyatiklәşmә hadisәsi vә ya parselyatikli quruluşlar 5.1. Sadә cümlә әsasında 5.1.1.. “Lider” ilk olanı yapan, ilk olanı keşfedendir. Tıpkı
s. 145-146). ‘Lider ilk olanı yerinə yetirən, ilk olanı kəşf edəndir. Eynilә Kolumbun Amerikanı kәşfi, Edisonun elektrik lampasını icad etdiyi kimi.’
Metin 5.1.1.10. Liderlik A. Bir liderde bulunması gereken özellikler sizce neler olmalıdır? Bu özelliklerin sizde olduğuna inanıyor musunuz? Zordur liderlik. Bir topluma yön vermek, tek bir yürek olmuş milyonlarca insanı meydanlarda toplayabilmek, hele hele on binlerce insandan o ideal uğruna canlarını bile vermelerini beklemek zordur, zor. İşte bu nedenle liderlerin sayısı azdır. O denli üstün özellikler ister ki; tüm bu özellikler sıradan insanlarda bulunmaz. İşte onun içindir ki, “Yurtta sulh, cihanda sulh.” sözlerini duyduğumuzda Mustafa Kemal Atatürk’ü, “Bir hayalim var.” sözünü duyduğumuzda Martin Luter King’i hatırlarız. Onların, yani tarihin seyrini değiştiren, evrensel mesajlarla toplumlara önderlik eden “gerçek” liderlerin insanları ortak değerler etrafında birleştirdiklerini kabul ederiz. Onların kılavuzluğunda yolumuzu çizer, onların ilkelerini kendi ilkelerimiz biliriz. Burada eskilerin değişi ile bir mim koyalım:”Lider” birçok kişinin sandığı gibi bir yönetici, bir ülkeyi ya da bir kurum veya kuruluşu yöneten insan değildir. “Lider” ilk olanı yapan, ilk olanı keşfedendir. Tıpkı
Ama, liderin işi daha zordur. Çünkü, o tüm alışkanlıkları, tüm kokuş- Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|