Maktabgacha ta`lim yoshdagi bolalarda ilk matematik tasavvurlarini shakllantirish metodikasining nazariy

Mavzu: “Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida matematika bo‘yicha ishlarni rejalashtirish.

3dan 7 yoshgacha bo`lgan bolalarning rivojlanish xaritasi.

Reja:

1. Turli yosh guruhlarda matematika bo‘yicha ishlarini rejalashtirish;

   
   

2. Bolalarni matematikamashg’ulotlarida olgan bilimlarini kun davomidagimashg’ulotlarda mustaxkamlanishi (1 kunlik ish rejasida ko‘rsatish);

   
   

3.3 dan 7 yoshgacha bo`lgan bolalarningrivojlanish xaritasi.

Tayanch so`z va iboralar:To`plam, son, miqdor, ko`p-oz

Tarbiyachi o‘z ishini to‘g‘ri reja asosida olib borgandagina kelajak avlod sog‘lom dunyo qarashning va siyosiy madaniyatli bo‘lib shakillanadi, vatanparvar, milliy, istiqlolni davomchisi va komil inson qilib tarbiyalanadi. Bolalar boxchasida amalga oiriladigan talim- tarbiya ishlarini rivojlantirish malum maqsadiga qaratilgan jarayon bo‘lib, uning vazifasi, mazmuni va metodi maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalarning ruxiymashg’uloti fiziyalogig taraqqiyotini va ularning o‘ziga xos tomonlarini etiboriga olingan xolda tarbiyalashdir.

Reja tarbiyachiga yil bo‘yi amalga oshiriladigan talim-tarbiya ishlarini bir tekkisda taqsimlab, malum ischillik bilan amalga oshirishida yorda beradi.
Reja bolalar bilan amalga oshiriladigan talim-tarbiya oldindan puxta tayyorgarlik ko‘rish metodi va usullarini yaxshilab o‘ylab olish, kerakli material va jixozlarni tayyorlash imkonini yaratadi. Tarbiyachi rejalashtirgan hamma ishlar har bir bolaning har tomonlama rivojlantirishda taminlashi lozim.
Reja qotib qolgan narsa bo‘lmasdan, vaziyatdan kelib unga o‘zgarishlar kiritish mumkin.
Qiziqarli mazmundagimashg’ulotlar, to‘garakmashg’uloti, matematik mazmundagi didaktiko ‘yinlarning barchasimashg’ulotlardan tashqari vaqtlarda olib boriladi.
Ayrim sabablarga ko‘ra, taraqqiyot darajasiga ko‘ra, barcha bilan bir hil bilim olishga ulgurmayotgan bolalar bilan individual ishlarini tashkil qilishiga aloxida e’tibor bermoq lozim.Barcha yosh guruhning tarbiyachilari bolalarda matematik bilimlarini mustahkamlashda ham turlarida foydalanishlari zarur. Masalan: rasm chizish, yopishtirish, loyixalash, konstruksiyalash jarayonida bolalarni geometrik figura narsalarning soni va o‘lchovi xaqidagi bilimlarni ularning fazoda joylashtirish haqidagi fazoviy tasavvurlarini xisoblash malakalarini mustahkamlanilsa, tartib, sanoq, esa jismoniy daqiqalarida sportga oid qiziqarli o‘yinlarda mustahkamlanadi. Turli harakatli o‘yinlar esa , bolalarning narsalari miqdorini shartli o‘lchov bilan o‘lchash xaqidagi bilimlarni rivojlantirishda foydalansa bo‘ladi.
Xona tabiiy yorug‘lik bilan yaxshi taminlash lozim.mashg’ulot setkasini turganda xaftada bolaning ish qobiliyati yuqoriroq bo‘ladigan kun tanlanadi.
Malumki xaftaning o‘rtalarida seshanba, chorshanba, payshanba bolalarning ish qobiliyati yuqoriroq bo‘lar ekan, bu kunlarga bolalarning aktivmashg’ulotini talab etuvchi murakkaroqmashg’ulot tanlanadi elementar matematika, nutqni rivojlantirish, savdoga o‘rgshatish . Jadval tuzganda bumashg’ulotlarni birinchi qilib rivojlantirish kerak.
Bolalarda ko‘p xarakat qilishni, hissiy narakatni talab etuvchimashg’ulotlarni musiqa, jismoniy tarbiya, tasviriymashg’ulot ikkinchi qilib qo‘yiladi.
Mashg‘ulotlar kompleks rejalashtirilganda, yani 2-3 dastur vazifasi olinadi.

1. Bolalarni matematikamashg’ulotlarida olgan bilimlarini kun davomidagimashg’ulotlarda mustaxkamlanishi (1 kunlik ish rejasida ko‘rsatish);

Matematik bilimlarni mustahkamlash sifatida o‘yin, mexnat, maishiymashg’ulotlarida ham rejada aks ettirish mumkun.

Tarbiyachi bolajonlar xayotini MTT-da yanada qiziqarliroq o‘tkazishi mumkun chunki matematikamashg’ulotlaridan olingan bilimlaring kun davomida mustahkamlanishi
, sayrda katta-kichik uylarida, yo‘g‘on, ingichka daraxtlarini kuzatishlarini uzun-qisqa yo‘laklarni kuzatishlari, guruhda ertalabki soatlarda yoki kunning ikkichi yarimida turli xil mantiqiyo ‘yinlar va qiziqarli matematiko ‘yinlar o‘ynatishni rejalashtirish mumkun.
Har bir yosh guruhning o‘quv yilining oxirida o‘rganiladigan mavzular bolalar hayoti muxitiga mos o‘yin, o‘yin mashqlari sayr chog‘ida takrorlanib, mustahkamlanadi. Bunda o‘rganishni induvidial yakka holda olib borishi bilan bir vaqtda kichkina guruhlarga bo‘lib olib borilishidan foydalanish maqsadida muvofiq hisoblanadi.
Barcha bolalarning ilk matematik tasavvurlarini rivojlantirish bo‘yicha tuzilgan “Ilk qadam” tayanch dasturi maktabgacha tarbiya muassasalarida kichik, o‘rta, katta, tayyorlov guruhlariga mo‘ljallangan. Bunda bolalar maktabda matematikani o‘zlashtirishi uchun dastlabki elementar tasavvurlariga ega bo‘l ish va ayirishga doir vazifalarini sodda masalalarini yechish va shu bilan bir qatorda ayni namoyon qilingan to‘plamlar ustida amalab bajarishga, shartli o‘lchov bilan chamalash malakalarini rivojlantirishga, ularning geometrik figuralar va predmetlarni shakli haqidagi tasavvurlarini rivojlantirishga, fazoviy munosabatlarini tushunishlarini, predmetlarini teng qismlarga bo‘lish malakalarini shakllantirishga katta axamiyat beriladi.
Masalalarning bunday majmuasi matematik rivojlantirishning dasturi bo‘lib, maktabgacha yoshdagi bolalarning miqdoriy va boshqa munosabalarini chuqurroq tushunishlarini ta`minlaydi va matematik tafakkurlarini, nutqning istiqbolda takomillashtiruvchi asos bo`lib xisoblanadi. Bularning hammasi bolalarning aqliy rivojlanishlariga va ularning maktabda o‘qishlariga muvofaqqiyatli tayyorlashga imkon beradi.
O`quvchilar taxminiy bir kunlik ish rejasini tuzishda mashq qilishlari topshiriladi.Bir kunlik ish rejasida matematik tasavvurlarni kun davomidagimashg’ulotlarida mustahkamlanishiga e`tiborni qaratish.
O‘rta guruh
Kun: Seshanba
Mashg‘ulotning nomi: Matematika mashg’uloti
Dastur mazmuni: Bolalarga predmetlarni ustma-ust va yonma-yon qo‘yish usullaridan foydalanib, predmetlaming ikkita guruhini o‘rtasidagi "barobar"... qancha bo‘lsa shuncha, ko‘proq, kamroq kabi nisbatlarni aniqlashni mashq qildirishni, kvadrat va uchburchakning katta va kichik modelini farqlashni mashq qildirishni, yoki predmetlar o‘rtasidagi nisbatni uning uzunligiga qarab aniqlash ko‘nikmasini mustahkamlashi, uzunroq-qisqaroq, uzun- qisqa so‘zlarini ishlatishnio‘rgatishni davom ettirsh.
Kerakli jihozlar: 3 ta katta va 3 ta kichkina uchburchak, 2 ta chiziqli kartochka, likopchada 4 ta katta , 3 ta kichkina kvadrat, 1 ta uzun, 1 ta qisqa qalam, Piramidalar rasmi solingan jadval.

O‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish.

Tabiat burchagidagi navbatchilardan Lola va Farruxga gullarga suv quyish, baliq va parrandalarga yem berishni topshirish. Oshxona navbatchilaridan Zilola va Surayoga stolga idishlarni qo‘yish va nonushtadan so‘ng idshlarni joiyga yig‘ib qo‘yishni topshirish.

Gulnora va Lazizga о^’yinchoqlar javonidagi va tokchadagi changni artishni topshirish. O‘rta guruhda yilning 2 chi yarimidanmashg’ulot bo‘yicha navbatchilik vazifalarini bajarishga, ya'ni matematikamashg’uloti uchun kerakli qo‘Ilanmalarniqo‘yib, tarqatib,mashg’ulotdan so‘ng har bir ko‘rgazma va tarqatma materialni o‘z karobkasiga
solib, javondan ajratilgan maxsus joyga qo‘yishnio‘rgatish.
Uyga ketishdan oldin guruh xonasini tartibga keltirish,o ‘yinchoqlami joy-joyiga qo‘yish, stulchalarni joyiga qo‘yishnio‘rgatish. (Kin davomida navbatchilar ishini tarbiyachi sifatli va oxirigacha bajarilishini kuzatadi va baholab boradi).
Insoniy xissiyotlar sezgirlik, xozir-javoblik, o‘z xizmati, yordamini taklif qila bilish, hamdardlik, izn berish xaqgo‘ylik, to‘g‘rilikni tarbiyalash. Tartibli ovqatlanish malakalarini takomillashtirish. Bolalarga stol atrofida to‘g‘ri xolatni egallash va uni saqlashni o‘rgatish.