64
Dərs
12
/ Mövzu:
ŞƏKLİN FRAQMENTİ İLƏ İŞ
Qrafik redaktorda sərbəst işləmək üçün şəklin fraqmenti ilə iş bacarıqlarının böyük
əhəmiyyəti vardır. Təlim məqsədlərini reallaşdırarkən
seçdirmə alətindən düzgün
istifadə edilməsinə fikir vermək lazımdır. Bu dərsdə reallaşdırılması nəzərdə tu-
tulan bütün bacarıqlar seçdirmə alətindən düzgün istifadəyə əsaslanır. Şagirdlər
fraqmentlərlə işləyərkən bəzən seçdirmə alətlərindən düzgün istifadə edə bilmirlər.
Düzbucaqlı və ixtiyari sahənin seçdirmə alətlərinin fərqləndirilməsi, bu zaman şəf-
faf, yaxud qeyri-şəffaf fondan düzgün istifadə edilməsi şagirdlərin tədricən
təcrübədə qazanacaqları bacarıqlardır. Seçdirilmiş fraqmentlərin çoxaldılması və
onların yerinin dəyişdirilməsi şagirdlərdə siçan və klaviaturadan düzgün istifadə
vərdişlərini tələb edir. Bu bacarıqları zəif mənimsəmiş şagirdlər tapşırıqların yerinə
yetirilməsində çətinlik çəkə bilərlər. Çalışmaq lazımdır ki, şagirdlər fraqmentin ço-
xaldılmasını iki üsulla həyata keçirsinlər: 1) fraqmenti bufer yaddaşına yazıb iş sa-
həsinə salmaqla (
Copy
→
Paste
); 2)
klavişindən istifadə etməklə. Şagirdlə-
rə izah olunmalıdır ki, əgər bu fraqment digər rəsmlərdə istifadə olunmayacaqsa,
onda klavişi daha münasibdir. Əgər seçdirilmiş fraqmenti başqa rəsmlərdə
istifadə etmək istəyirsinizsə, onda
Copy
→
Paste
komandalarından və ya
+ və + kombinasiyalarından istifadə etmək olar.
Müəllim mövzuya başlamaq üçün “şəklin fraqmenti” anlayışı barədə izahat
verə bilər. Kağız üzərində çəkilmiş şəkillə kompyuterdə çəkilmiş şəkillərin fraq-
mentləri ilə iş texnologiyaları müqayisə oluna bilər. Bununla bağlı aşağı siniflərdən
şagirdlərin mənimsədikləri bacarıqları müəyyənləşdirmək üçün müxtəlif suallar
verilə bilər.
Dərsliyin “Fəaliyyət” hissəsində verilmiş tapşırıqda əsas məqsəd şagirdlərdə
qrafik redaktorda şəklin fraqmenti ilə bəzi iş bacarıqlarının formalaşdırılmasıdır.
Aşağı siniflərdə bu bacarıqlarla tanış olan şagirdlərə biliklərini aktivləşdirmək üçün
istiqamətləndirici suallar verilə bilər.
Diferensial təlim. Qrafik redaktorda iş bacarıqları yüksək olan şagirdlərə müəllim
fərdi olaraq daha mürəkkəb tapşırıqlar verə bilər.
Praktik iş zamanı seçdirmə alətləri, şəklin fraqmentinin çoxaldılması, digər yerə
köçürülməsi, silinməsi bacarıqları ilə bağlı şagirdlərdə yaranacaq suallara əyani
şəkildə cavab vermək üçün müəllimə proyektordan istifadə etmək tövsiyə olunur.
65
Şagirdlər sinifdə çəkdikləri şəkli evdə davam etdirmək istəsələr, müəllim bu işləri
fləş-yaddaşa yazıb onlara verə bilər.
İşlərin müzakirəsi dərslikdə yazılmış suallar əsasında qurula bilər. Şagirdlər
tapşırığı yerinə yetirərkən onlarda yaranan sual və çətinlikləri aşkarlamaq məqsədi
ilə yaxşı olar ki, müəllim bir neçə işi nümayiş etdirsin. Tapşırığın nəticəsi seçdirmə
alətindən düzgün istifadə olunmasından asılıdır. Müəllim işləri müzakirə edərkən
seçdirmə alətindən daha yaxşı istifadə üsulunu göstərə bilər.
Dərsliyin bu hissəsində izahat və mövzuya aid yeni məlumatlar yerləşdirilib.
Müəllim seçdirmə alətləri və onlarla iş rejimlərini proyektor vasitəsilə nümayiş
etdirə bilər. Seçdirilmiş fraqmentlərin çoxaldılması və yerinin dəyişdirilməsi
dərslikdə verilmiş qaydada nümayiş olunur. Bu zaman şagirdlər müəllimin yerinə
yetirdiyi əməliyyatları öz kompyuterlərində təkrarlamaqla bu bacarıqlara daha
asanlıqla yiyələnə bilərlər.
Müəllim dərsin bu mərhələsində şagirdlərə yaradıcı iş təklif edə bilər:
– İstədiyiniz fiquru çəkin. Onu çoxaldaraq maraqlı fiqurlar alın. İşi
kompyuterin
yaddaşında, yaxud fləş-yaddaşda saxlayın.
Müəllim şagirdlərlə birlikdə mövzunun “Sual və tapşırıqlar” hissəsində
verilmiş tapşırıqların cavablarını müzakirə edə bilər. 2-ci sualın cavabı A) variantı-
dır. 3-cü sualda verilmiş şəkli çəkmək üçün əvvəlcə çoxbucaqlı alətindən istifadə
etməklə üçbucaq çəkilir. Sonra isə seçdirmə aləti vasitəsilə çoxaldılır. Ona görə də
cavab B) variantıdır.
Müəllim dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini aşağıdakı meyarlar üzrə
qiymətləndirə bilər:
1. Seçdirmə alətlərini fərqləndirmə.
2. Şəklin fraqmentini seçdirmə.
3. Seçdirmə alətlərinin fonlu və fonsuz rejimləri ilə işləmə.
4. Şəklin fraqmentini çoxaltma.
5. Seçdirilmiş fraqmentin yerini dəyişmə.
6. Seçdirilmiş hissəni silmə.
Dərs
13
/ Mövzu:
FRAQMENTİN ƏYİLMƏSİ VƏ DÖNDƏRİLMƏSİ
Bu dərsdə şəklin fraqmenti ilə bağlı bir neçə yeni bacarıq formalaşdırılır. Çox vaxt
hər hansı bir şəklin fraqmentini əymək, yaxud müxtəlif istiqamətlərdə döndərmək
lazım gəlir. Şagirdlərə Paint proqramında bu əməliyyatların necə yerinə yetirildi-
yini bir neçə nümunə əsasında göstərmək olar.
66
Müəllim mövzuya başlamaq üçün dərslikdə verilmiş şəkli şərh edə, yaxud özü
digər misallar göstərə bilər. Məqsəd çəkilmiş şəkillərdə fraqmentlərin döndərilmə-
si, əyilməsi nümunələrini şagirdlərin diqqətinə çatdırmaqdır. Şagirdlərin biliklərini
aktivləşdirmək üçün dərslikdə verilmiş, yaxud digər suallardan istifadə etmək olar.
Dərsliyin “Fəaliyyət” hissəsində verilmiş tapşırıqda əsas məqsəd şagirdlərin
qrafik redaktorda şəklin fraqmentinin əyilməsi və döndərilməsi bacarıqlarının for-
malaşdırılmasıdır.
Image
→
Flip and Rotate
və
Image
→
Stretch and Skew
komandaları vasitəsilə uyğun pəncərələrin açılması və bu pəncərələrdə iş, həmçinin
əymə və döndərmə bucaqlarının göstərilməsi şagirdlərə izah olunur və proyektor
vasitəsilə nümayiş etdirilir.
Bu zaman şagirdlər müəllimin yerinə yetirdiyi əməliyyatları öz kompyuterlərində
təkrarlamaqla bu bacarıqlara daha asanlıqla yiyələnə bilərlər.
Aşağı siniflərdə bu bacarıqlarla tanış olan şagirdlərə köhnə bilikləri aktivləşdirmək
üçün istiqamətləndirici suallar verilə bilər.
Diferensial təlim. Təlim nəticələri yüksək olan şagirdlərə daha mürəkkəb tapşırıq-
ların verilməsi məqsədəuyğundur.
İşlərin müzakirəsi dərslikdə yazılmış suallar əsasında qurula bilər. Şagirdlərin
tədqiqat işində qazandıqları yeni bacarıqlarla bağlı yaranan suallar və
çətinliklər aşkarlanıb müzakirə edilə bilər. Müəllimin bir neçə işi
proyektor vasitəsilə nümayiş etdirməsi səhvlərin aşkarlanması baxı-
mından daha münasib olardı.
Dərsliyin bu hissəsində
Image
menyusunun iki komandasının
pəncərələri təsvir olunmuşdur. Müəllim şagirdlərə yaradıcı iş təklif edə bilər:
“İstədiyiniz şəkli çəkin və orada fraqmentin əyilməsindən və döndərilməsindən
istifadə edin”.
Seçdirmə alətlərindən istifadə edərək üzüm salxımının çəkilməsi tapşırığı evə də verilə
bilər. Bu zaman şagirdlərə şəkli fləş-yaddaşa yazıb sinfə gətirmək tapşırıla bilər.
Müəllim şagirdlərlə birlikdə mövzunun sonunda verilmiş tapşırıqların cavab-
larını müzakirə edə bilər.
Müəllim dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini aşağıdakı meyarlar üzrə
qiymətləndirə bilər:
1. Şəklin fraqmentini seçdirmə.
2. Seçdirilmiş fraqmenti əymə.
3. Seçdirilmiş fraqmenti müəyyən bucaq qədər döndərmə.