Microsoft Word 5MVaz (T) (Восстановлен)

 

90

 Dərsliyin “Araşdıraq-öyrənək” hissəsində verilmiş tapşırıq layihə xarakterlidir. 

Bu tapşırıq evə verilə bilər. Müəllim “Davamlı inkişaf konsepsiyası” (rusca – 

“Kонцепция  устойчивого  развития”, ingiliscə – “Sustainable development”) 

haqqında məlumat toplamağı  şagirdlərə  də  həvalə edə bilər.  Ətraf mühitə qayğıkeş 

münasibət, təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə etmək kimi keyfiyyətlərin əhəmiyyəti 

araşdırıla bilər.  

 

Müəllim dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini aşağıdakı meyarlar üzrə 

qiymətləndirə bilər:  

1. İnformasiyaları əlamətlərinə görə təsnif etmə.  

2. İnformasiya resurslarına nümunələr göstərmə.  

3. İnformasiya  resurslarını əlamətlərinə görə qruplaşdırma.  

4. Təbiətlə əlaqədar informasiya resurslarının əhəmiyyətinə dair nümunələr göstərmə. 

 

 

Dərs 

24

 / Mövzu:

 İNTERNET  

 

İnformasiya resurslarının  əksəriyyəti bu gün İnternetdə yerləşir.  İnternet qlobal 

şəbəkədir.  İnternet bəşəriyyətin bu günə kimi qazandığı ictimai biliklərə  sərbəst 

istifadə imkanı verən bir mühitdir. Müəllim  şagirdlərə  İnternetdə lazım olan 

məlumatın axtarılmasını, onun xidmətlərindən düzgün istifadə etməyin vacibliyini 

izah edə bilər. Müəllimə  “İnternet” mövzusuna aid təqdimat hazırlamaq tövsiyə 

olunur.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Dərsliyin “Fəaliyyət” hissəsində verilmiş tapşırıqda məqsəd şagirdlərin İnternet 

haqqında ilkin biliklərini müəyyənləşdirməkdir. Bunun üçün BİBÖ üsulundan 

istifadə etmək olar. Dərsdə çalışmaq lazımdır ki, şagirdlər özləri İnternet haqqında 

bildiklərini danışsınlar.  

 Bu hissədə verilən izahat və yeni məlumatlar oxunur. Müəllimin hazırladığı təq-

dimatı nümayiş etdirməsi faydalı olardı.  Əgər dərs  İnternetə bağlantısı olan otaqda 

keçilirsə, müəllim İnternetin bəzi imkanlarını şagirdlərə nümayiş etdirə  bilər.  

 

Dərsin sonunda şagirdlər “Fəaliyyət” bölməsində verilən tapşırığın sonuncu 

sütununu qısa tezislərlə doldura bilərlər.  

 

---

 

 

91

Müəllim dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini aşağıdakı meyarlar üzrə 

qiymətləndirə bilər:  

1. Kompyuter şəbəkəsi haqqında bilikləri nümayiş etdirmə. 

2. İnternetə aid sadə anlayışları izah etmə. 

3. İnternet haqqında ilkin biliklərini izah etmə. 

 

 

Dərs 

25

 / Mövzu:

 DÜNYA HÖRÜMÇƏK TORU 

 

Dərsi müəllimin kompyuter sinfində keçməsi məqsədəuyğundur.  Əsas məqsəd 

şagirdləri  İnternetin xidmətlərindən biri olan WWW – Dünya hörümçək toru ilə 

tanış etməkdir.  Şagirdlərə izah olunmalıdır ki, informasiyanın  İnternetdə olması o 

deməkdir ki, bu informasiya hər hansı bir veb-səhifədə saxlanılır. Yaxşı olar ki, 

şagirdlər veb-brauzerin pəncərəsi ilə tanış olsunlar, ünvan sətrində  hər hansı bir 

saytın ünvanını yazsınlar və açılmış saytla tanış olsunlar. Dərsin İnternet bağlantısı 

olan kompyuter sinfində keçilməsi nəzərdə tutulmuşdur.  

 

 Dərsliyin “Fəaliyyət” hissəsində verilmiş tapşırıqda məqsəd  şagirdlərin ilkin 

olaraq  İnternet saytlarını açmaq bacarıqlarının formalaşdırılmasıdır. Bunun üçün 

müəllim proyektor vasitəsilə tapşırıqda yazılmış alqoritmi şagirdlərlə paralel icra 

edə bilər. Bu zaman şagirdlər müəllimin yerinə yetirdiyi əməliyyatları öz kompyu-

terlərində  təkrarlamaqla bu bacarıqlara daha asanlıqla yiyələnə bilərlər. Dərslikdə 

verilmiş saytlar ətraf mühitə qayğıkeş münasibətin, təbii sərvətlərdən səmərəli isti-

fadə, ictimai və milli-mənəvi dəyərlərin təbliği baxımından çox əhəmiyyətlidir.   

Diferensial təlim. Təlim nəticələri zəif olan şagirdlər saytla tanış olmaqla kifa-

yətlənə bilərlər.  

 İşin müzakirəsi dərslikdə yazılmış suallar əsasında qurula bilər. Şagirdlər brau-

zerlərdə  iş bacarıqlarını bölüşə bilərlər.  Şagirdlərin çətinlik çəkdikləri bacarıqlar 

təhlil oluna bilər.  

 

Hər şagird veb-brauzerlərin simgələrini tanımalıdır. İnternetdəki saytlara baxış 

keçirmək üçün ixtiyari brauzerdən istifadə etmək olar. Şagirdlər, adətən, ünvan 

zolağında saytın ünvanını düzgün yazmırlar. Bu zaman müəllim qeyd edə bilər ki, 

ünvanda bir simvolda səhv olarsa, lazım olan sayt açılmır. Ona görə  də ünvan 

düzgün yazılmalıdır.  

---

 

92

 

Nümunədə  Təhsil Nazirliyinin rəsmi saytına baxış  nəzərdə tutulur. http:// 

önlüyünü çox vaxt yığmaq lazım gəlmir. Ona görə də şagirdlərə izah etmək olar ki, 

ünvan yazanda bu önlüyü yazmamaq olar.  

 Dərslikdə “Araşdıraq-öyrənək” tapşırığını yerinə yetirmək üçün müəllim şagird-

lərə saytlarda olan mətn və şəkilləri kompyuterdə necə saxlamağı izah edə bilər. 

 

 

Müəllim dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini aşağıdakı meyarlar üzrə 

qiymətləndirə bilər:  

1. İnternetin imkanlarını şərh etmə. 

2. Brauzerdə sadə iş bacarıqları nümayiş etdirmə.  

3. Ünvanı məlum olan veb-səhifəni İnternetdə açma. 

 

 

Dərs 

26

 / Mövzu:

 İNTERNETDƏ İNFORMASİYANIN                              

AXTARIŞI 

 

Bu dərs  İnternetin xidmətlərindən birinə 

 axtarış xidmətinə  həsr olunub. Dərsin 

İnternet bağlantısı olan kompyuter sinfində keçilməsi məqsədəuyğundur. İnternetdə 

düzgün axtarış aparmaq bacarığı müasir dövrdə  ən vacib bacarıqlardan biridir. 

Əgər şagird lazım olan informasiyanı İnternetdə tapa bilirsə, onda o, yeni biliklərə 

daha sürətlə yiyələnəcək. Ona görə  də  İnternetdə lazımi məlumatı tapmaq üçün 

şagirdlər axtarışı savadlı aparmağı öyrənməlidirlər. Bu səbəbdən də ilkin olaraq 

şagirdə axtarış sistemləri barədə məlumat verməklə yanaşı, onların ünvanlarını gös-

tərmək lazımdır. Adətən, axtarış üçün ən çox www.google.com (www.google.az), 

www.yandex.ru, www.arama.com, www.rambler.ru  saytlarından istifadə olunur.  

 

 Dərsliyin “Fəaliyyət” hissəsində verilmiş tapşırıqda məqsəd  şagirdləri  İnter-

netin axtarış imkanları ilə tanış etməkdir. Bunun üçün müəllimə tapşırıqda yazılmış 

alqoritmin icrasını proyektor vasitəsilə nümayiş etdirmək tövsiyə olunur. Şagirdlər 

müəllimin yerinə yetirdiyi əməliyyatları öz kompyuterlərində  təkrarlamaqla bu 

bacarıqlara daha asanlıqla yiyələnmək imkanı  əldə edirlər. Onlar müəllimin 

məsləhəti ilə müxtəlif  mövzular üzrə axtarış apara bilərlər.  Şagirdlərin diqqətini 

saytların təhlükəsizliyinə  yönəltmək olar. Axtarış zamanı müəyyən sayta keçərkən 

---

 

 

93

belə bir məlumat çıxa bilər: “Bu sayt təhlükəlidir. O, virus hücumuna məruz qalıb”. 

Bu halda belə saytı açmaq məqsədəuyğun deyil. 

 İşin müzakirəsi dərslikdə yazılmış suallar əsasında qurula bilər. Şagirdlərin bir 

neçəsinin işinin müzakirə edilməsi alqoritmi başa düşmək üçün faydalı olardı. Şa-

girdlərin çətinlik çəkdikləri bacarıqlar təhlil edilə bilər.  Şagirdlər, adətən, axtarış 

sistemində axtarılan mövzuların adlarını yazmaqda, açılan siyahdan özlərinə lazım 

olan məlumatların seçilməsində çətinlik çəkirlər. Müəllim bir neçə mövzu üzrə ax-

tarış nümunəsini göstərə bilər. Bu zaman müxtəlif axtarış sistemlərini nümayiş et-

dirmək məqsədəuyğun olardı: www.google.az, www.arama.com, www.google.com, 

www.yandex.ru və s.  

 Dərsliyin “Araşdıraq-öyrənək” hissəsindəki tapşırığı yerinə yetirərkən şagirdlər 

müəllimin məsləhəti ilə müxtəlif mövzular üzrə də araşdırma apara bilərlər. Bu za-

man onlar, sadəcə, yeni məlumatları şifahi olaraq təqdim edə bilərlər.  

Müəllim  şagirdlərə müxtəlif milli və xarici saytların ünvanlarını da verə bilər: 

http://www.edu.az, http://bebe.az, http://www.gulzarnene.com, http://www.baladili.ws  

və digər saytları nümunə göstərə bilər.

  

 

Müəllim dərsin təlim məqsədlərinə nail olmaq dərəcəsini aşağıdakı meyarlar üzrə 

qiymətləndirə bilər:  

1. İnternetdə axtarış sistemlərini sadalama.  

2. İnternetdə müəyyən mövzu üzrə axtarış aparma.  

---

 

94

BÖYÜK SUMMATİV QİYMƏTLƏNDİRMƏ (II

 YARIMİL)  

 

1. Ana uşağına “Yolu keçmə” qaydalarını hansı formada izah edə bilər? 

A) cədvəllə     

B) sxemlə 

C) sözlə          

D) şəkillə 

 

2. Hansı alqoritm üzrə hərəkət etsə Robot qırmızı xanaya çata bilər?  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

R     

 

 

 

 

 

 

3. İş sahəsində iz qoymamaqla hərəkət etmək üçün Cizgiçiyə hansı komanda 

verilməlidir? 

A) qələmineni        

B) qələmiendir 

C) qələmiqaldır   

D) irəli 

 

4. Hansı komanda Cizgiçi üçün düzgün yazılmayıb? 

A) irəli 100   

B) sağa  

C) geri 50    

D) sola 30 

 

5. Mətn redaktorunda sənədi çapa vermək üçün hansı düymədən istifadə olunur? 

A) 

              B) 

                 C) 

                  D) 

 

 

6. İş sahəsində Cizgiçi xətlər çəkib. Verilən təsvirə hansı proqram uyğundur? 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

A) 

4 2 

B) 

3 1 

C) 

3 2 

D) 

2 3

q

ə

l

ə

miendir 

sa

ğ

a 90 

ir

ə

li 20 

q

ə

l

ə

miqaldır 

ir

ə

li 10 

sola 90 

q

ə

l

ə

miendir 

ir

ə

li 10 

q

ə

l

ə

miendir 

sa

ğ

a 90 

ir

ə

li 20 

ir

ə

li 10 

sola 90 

q

ə

l

ə

miendir 

ir

ə

li 10 

q

ə

l

ə

miendir 

sa

ğ

a 90 

ir

ə

li 20 

q

ə

l

ə

miqaldır 

ir

ə

li 10 

sa

ğ

a 90 

q

ə

l

ə

miendir 

ir

ə

li 10 

A) B) C) 

---

 

 

95

7. Qrafik redaktorda şəklin seçdirilmiş fraqmenti üçün əməliyyatı uyğun menyu 

komandası, yaxud klavişlə birləşdirin. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8. Veb-səhifələrə baxmaq üçün proqram necə adlanır? 

A) mətn redaktoru      

B) modem 

C) brauzer                   

D) sayt 

 

9. Bunlardan hansı axtarış sistemidir? 

A) gun.az       

B) google.az 

C) lent.az       

D) edu.az 

 

10. Bunlardan hansı informasiya resursudur? 

A) neft yataqları 

B) rəssamların işləri 

C) zavodun işçiləri 

D) insanların banklardakı pulları  

 

11. Bunlardan hansı informasiya resursunun musiqi növünə aiddir? 

A) bəstəkarların adları 

B) xalq mahnıları 

C) musiqi alətləri 

D) müğənnilər 

 

12. Hansı informasiya resursu sizə məxsus deyil? 

A) gündəliyinizdəki qiymətlər 

B) dəftərinizdəki yazılar 

C) sinif jurnalında yazılar 

D) çəkdiyiniz şəkil 

 

 

Silmək 

Döndərmək

 

Çoxaltmaq

Əymək 

ImageFlip/Rotate

ImageStretch and Skew  

---

 

96

MƏNBƏLƏR 

 

1.

 

A.Əhmədov, Ə.Abbasov. Ümumtəhsil məktəblərinin I–IV sinifləri üçün fənn kurikulumları, 

2008. 

2.

 

Q.Hüseynov və b. İnklüziv təhsil (ibtidai təhsil pilləsi üçün), 2010.  

3.

 

Информатика в начальном образовании, 2000. (ЮНЕСКО) 

4.

 

Information and communication technology. The Nat. Curr. for England 

5.

 

С.Н.Тур,  Т.П.Бокучава.  Методическое  пособие  по  информатике  для  учителей 5 

классов   общеобразовательных школ, БХВ-Петербург, Санкт-Петербург, 2007. 

6.

 

Ю.А.Аверкин,  Н.В.Матвеева,  Т.А.Рудченко.  Дидактические  материалы  для 

организации  темaтического  контроля  по  информатике  в  начальной  школе. 

Бином, Москва, 2004. 

7.

 

Джени  Стил,  Керт  Мередис,  Чарльз  Темпл.  Основы  развития  критического 

мышления, Фонд Сорос-Кыргызстан, Бишкек, 1998. 

8.

 

В.В. Малеев. Общая методика преподавания информатики, Воронеж, 2005. 

9.

 

Е.В. Петрушинский. Игры для интенсивного обучения, Прометей, Москва, 1991. 

10.

 

А.А.Дуванов.  Работаем  с  информацией.  Книга  для  учителя.  Санкт-Петербург, 

БХВ-Петербург, 2004. 

11.

 

Е. Я. Яковенко. Компьютер для школьника. Москва, АСТ, 2007. 

12.

 

Большая детская энциклопедия в вопросах и ответах. Минск, Харвест, 2009. 

13.

 

PC CD-ROM/ İNFO-KO. 

14.

 

PC CD-ROM/ Учимся анализировать. Новый диск. 

15.

 

PC CD-ROM/ Учимся мыслить логически. Новый диск. 

16.

 

PC CD-ROM/ Учимся думать. Новый диск. 

17.

 

http://edu.gov.az 

18.

 

http://kurikulum.az 

19.

 

http://informatik.az 

20.

 

http://www.pixart.ws/infoko 

21.

 

http://stamina.ru 

22.

 

http://soft-free.ru/content/view/1845 /118/ 

23.

 

http://www.curriculumonline.gov.uk 

24.

 

http://www.curriculum.edu.au 

25.

 

http://www.curriculum.org 

26.

 

http://www.meb.gov.tr 

27.

 

http://pedsovet.intergu.ru/ 

28.

 

http://www.websib.ru/ 

29.

 

http://www.piter.com/project/informatika/ 

30.

 

http://education.alberta.ca/ 

31.

 

http://ergo.human.cornell.edu/ 

32.

 

http://www.informatika.ru 

33.

 

http://www.rusedu.info 

34.

 

http://www.pedsovet.org 

35.

 

http://gcompris.net/-ru