Biblioqrafiya
633
Yuxarı Qaraqoymaz Verin Sasunaşen 12.11.1946
Aşağı Qaraqoymaz Nerkin Sasunaşen 12.11.1946
Qarqulaq Getap
12.11.1946
Qırmızılı Karmraşen 12.11.1946
Qılçatax Suser
12.11.1946
Susuz Tsamakasar
12.11.1946
Aynalı Davdaşen 12.11.1946
Alagöz Araqats 31.07.1950
Mehriban Katiaxpyur 19.04.1950
Məsdərə Dalarik
21.01.1965
Əhəngçi Zovasar
25.01.1978
Yuxarı Talin
Talin
25.01.1978
Aşağı Talin
Daştadem 25.01.1978
Sabunçu Hatsaşen 25.01.1978
Uluxanlı – Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistanda)
etnik Azər-
baycan torpaqları. Zəngibasar mahalında qəsəbə. Azərbaycanlıların
qədim yaşayış yeri olan Uluxanlı, 1950-ci ildə Masis adlandırılmışdır.
Varontsovka - Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan Respubli-
kası) Dağ Borçalısının Loru mahalı ərazisində rayon.
1937-ci il, dekabrın 31-də yaradılıb. 1935ci ildən etibarən Kalini-
no, SSRİ dağıldıqdan sonra isə Taşir rayonu adlandırılıb. Rayon
mərkəzi Varontsovka qəsəbəsidir.
1988 -ci ilə qədər azərbaycanlıların yaşadıqları və həmin il tərk
etməyə məcbur olduqları yaşayış məntəqələri: Qızılkilsə, Sarıyal, Molla
Eyyublu, Cücəkənd, Soyuqbulaq, İlməzli, Qaraqala, Qaraisa,
Dəmirçi-
lər, Vorontsovka, Qurdqala.
Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət heyətinin müxtəlif fərmanları
ilə rayon üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları:
Əsl adı
Dəyişdirilmiş adı
Dəyişdirilmə
tarixi
Vorontsovka Kalinino
03.03.1935
Qızılkilsə
Qızıldaş 03.01.1935
Molla Eyyublu
Evli
...
Cücəkənd Qızıl Şəfəq 03.01.1935
Qarakilsə Lernhovit 25.01.1978
Qızqala Getavan 25.01.1978
Şahnəzər Medzavan 25.01.1978
Azərbaycanın tarixi abidələri və toponimləri
634
Vedi - Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan Respublikası)
Vedibasar mahalı rayonu ərazisində rayon.
1930-cu il sentyabrın 9-da yaradılıb. 1968-ci il mayın 5-nə qədər
Vedi rayonu, həmin tarixdən isə Ararat rayonu adlandırılıb. Rayon
mərkəzi Böyük Vedi rayonudur.
Vedi rayonu Qərbi Azərbaycan (indiki Ermənistan Respublikası)
ilə Türkiyə arasında dağarası düzənlik olan Ağrı vadisində yerləşir.
Araz çayı da bu düzənlikdən axır. Rayon ərazisindən Vedi çayı axır və
Şidli kəndində Araza tökülür.
1988-ci ilə kimi azərbaycanlıların yaşadıqları və həmin il tərk
etməyə məcbur olduqları yaşayış məntəqələri: Arazdəyən, Xalisə, Şidli,
Şirazlı, Qaralar, Yengicə, Taytan, Kiçik Vedi, Böyük Vedi, Şıxlar,
Afşar, Aşağı Qarabağlar, Dəvəli, Daşlı, Armaş, Çəmbərək.
Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət heyətinin müxtəlif fərmanları
ilə rayon üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları:
Əsl adı
Dəyişdirilmiş adı
Dəyişdirilmə
tarixi
Çəmbərək Surenavan
...
Aşağı Qarabağlar Çimənkənd ...
Çimənkənd Urdzadzor 25.01.1978
Dəvəli Ararat
03.01.1935
Keşişverən Zovaşen 03.01.1935
Zovaşen Urtsalanc
21.10.1967
Böyük Vedi
Vedi
04.04.1946
Goravan Yenikənd 04.04.1946
Reyhanlı Aygevan
04.04.1946
Qaşqa Vardaşat 10.04.1947
Çanaxçı Sovetaşen 10.09.1948
Arazdəyən Yerasx 03.07.1968
Kiçik Vedi
Pokr Vedi
...
Birəli Lancar
03.07.1968
Daşdı Daşdakar 03.07.1968
Qədirli Lancanist
03.07.1968
Şahablı
Şağab 03.07.1968
Şıxlar Lusarat
26.12.1968
Qaralar Aralez 25.01.1978
Biblioqrafiya
635
Qaraxac Lusaşor 25.01.1978
Taytan Vanaşen 25.01.1978
Şirazlı Vosketap
1991-ci
il
Yengicə Sisavan 1991-ci
il
Xalisə Norakert
1991-ci
il
Şidli Yexeqnavan
1991-ci
il
Zod - Göyçə mahalında
yerləşən, XX əsrin ortalarına kimi əhalisi
əsasən azərbaycanlılardan ibarət olan qədim yaşayış məskəni (kənd).
XX əsrin ortalarından 1988-ci ilə qədər bir müddətdə SSRİ-nin və
Ermənistanın apardıqları məqsədyönlü siyasət nəticəsində ərazidən
bütün azərbaycanlılar məcburi köcürülmüşlər.
Tarixən Azərbaycan türklərinin məskunlaşdığı kəndi 1923-cü ildə
Sovet rəhbərliyi bütöv Göyçə mahalı ilə birlikdə Ermənistana verib.
Zodlular hazırda əsasən Göygöl rayonunda, xüsusən həmin
rayonun Yeni Zod kəndində məskunlaşmışlar.
Zəngibasar - Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan Respublika-
sı) Zəngibasar mahalı ərazisində rayon.
İlk dəfə 1937-ci il, dekabrın 31-də, ikinci dəfə isə 1969-cu
il yan-
varın 14-də yaradılıb. Rayon mərkəzi Uluxanlı (dəyişdirilmiş adı
Masis)rayonudur.
1937-i ilə qədər rayonun kəndləri əsasən Üçkilsə rayonu və Qə-
mərli rayonu arasında bölünmüşdür. 1937-ci il dekabrın 31-də Qəmərli
rayonundan 18, Üçkilsə rayonundan isə 14 kənd ayrılaraq ümumi
sahəsi 170 kv km olan Zəngibasar rayonu yaradılmışdır. Qədim
Uluxanlı kəndi də adı dəyişdirilərək Zəngibasar rayonu adı ilə mərkəz
elan edilmişdi.
Zəngibasar rayonunun kəndlərindən 21-də ancaq azərbaycanlılar,
6-da çoxu azərbaycanlılar olmaqla həm də ermənilər, 5 kənddə isə
yalnız ermənilər yaşayırdılar. 1948-1951-ci illərdə Rəncbər kəndi
istisna olmaqla bütün kəndlərinin azərbaycanlı əhalisi Azərbaycana
köçürüldü. Lakin Stalinin ölümündən sonra azərbaycanlı əhali
öz dədə-
baba yurdlarına dönsə də artıq boş evlərdə məskunlaşan ermənilər yerli
azərbaycan türklərini Elləz, Göykümbət, Arbat və digər kəndlərə
buraxmırlar.
Azərbaycanın tarixi abidələri və toponimləri
636
1988-ci ilə kimi azərbaycanlıların yaşamaqda davam etdikləri və
həmin il tərk etməyə məcbur olduqları yaşayış məntəqələri: Haçapara
,Qaraqışlaq, Dəmirçi,
Sarvanlar, Rəncbər, Donuzyeyən, Həbilkənd,
Yuxarı Neçili, Aşağı Neçili, Rəhimabad, Mehmandar, Şöllü, Uluxanlı
və s.
Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət heyətinin müxtəlif fərmanları
ilə rayon üzrə dəyişdirilmiş tarixi yer adları:
Əsl adı
Dəyişdirilmiş adı
Dəyişdirilmə
tarixi
Bulaqlı
Həbilkənd ...
Həbilkənd Kalinin
...
Şöllü Mehmandar
03.01.1935
Donuzyeyən Zəngilər 03.01.1935
Haçapara Zəhmət 03.01.1935
Xaraberd Nor
Qyank 04.07.1938
Cəfərabad Arqavand 04.04.1946
Kəllərə Qukasavan
01.12.1949
Ağahəmzəli Marmaraşen 25.05.1967
Təzəkənd Ayntap
10.09.1970
Ağcaqışlaq Getapiya
25.01.1978
Aşağı Neçili
Sayat-Nova
25.01.1978
Qaraqışlaq
Dostluq
25.01.1978
Yengicə Norabats 25.01.1978
Yuxarı Neçili
Nizami
25.01.1978
Mehmandar Hovtaşat 25.01.1978
Xarratlı Arevabuyr
25.01.1978
Şöllü Daştavan 25.01.1978
Zəngilər Zorak
1991-ci
il
Sarvanlar Sis
1991-ci
il
Dostluq Hayanist 1991-ci
il
Dəmirçi Darpnik 1991-ci
il
Zəhmət Xaçpar 1991-ci
il
Zəngibasar mahalı - Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan
Respublikası) ərazisində, İrəvan quberniyasına daxil olan ən böyük
mahallardan biri.