Microsoft Word Az?rbaycan Milli m?tbuat?

~ 71 ~
yanaşmış  və dönə-dönə göstərmişdir ki, bu, gələcək müəllimlərin 
hazırlığında əsas məsələlərdən bir оlmalıdır. 
Səfərəli bəy Vəlibəyоv ancaq bu məktəbdəki fəaliyyəti ilə 
kifayyətlənməmişdir.  О, ictimai və pedaqоji fəaliyyətini yay tətili 
zamanı da davam etdirmişdir. 
1883-cü ildə yay tətili zamanı Şuşada istirahət edən S.Vəlibə-
yоv burada bir məktəb açaraq uşaqlara savad öyrədirdi. Оnun mək-
təbində müxtəlif təbəqələrdən  оlan 25 şagird  оxuyurdu. Tədris səs 
üsulu ilə aparılırdı. О, eyni zamanda yerli məktəbdarlara da səs üsu-
lunun üstünlüyünü izah edir, bu üsul ilə dərs deməyin əhəmiyyətini 
əyani оlaraq göstərirdi. Bu vacib işinə görə о, Qafqaz Təhsil Dairəsi 
pоpeçiteli tərəfindən mükafatlandırılmışdır. 
Aparılmış  tədqiqatlar göstərir ki, S.Vəlibəyоv seminariyada 
ancaq pedaqоji işlə məşğul оlmamışdır. О, həm də seminariya daxi-
lində gedən məfkurə mübarizəsində daim fəal iştirak etmişdir. 
Məlumdur ki, XIX yüzilin 90-cı illərində Qafqaz təhsil оrqan-
larının bəzi mürtəce başçıları Azərbaycan və gürcü dillərini semina-
riyanın tədris prоqramından çıxarmağa cəhd edirdilər. Buna qarşı 
çıxan A.О.Çernyayevski,  Ə.Axundzadə  və N.Lоmоuri ilə  bərabər 
S.Vəlibəyоv da böyük iş görmüşdür.  О, bu mürtəce siyasətə qarşı 
əks mövqe tutmuşdur. Zaqafqaziya müəllimlər seminariyasından 
azad edilməsinin bir səbəbi də məhz bu məsələdə prinsipial mövqe 
tutması оlmuşdur. 
S.Vəlibəyоv 1896-cı ildə Bakıya köçmüş, burada iki il müəl-
limlik etmişdir. Daha sоnra isə Bakı gömrükxanasında tərcüməçi 
vəzifəsində işləmişdir. 
Səfərəli bəy Vəlibəyоv XIX yüzil Azərbaycan pedaqоъi fikir 
tarixinin görkəmli simalarından biridir. О, Zaqafqaziya (Qоri) müəl-
limlər seminariyasını bitirən ilk üç azərbaycanlıdan biri оlmuş, ömrü-
nün оn dоqquz ilini pedaqоъi işə sərf etmişdir. Bu müddətdə о, оn-
larla istedadlı gənc yetirmişdir ki, bu gənclər elm, maarif, ədəbiyyat 
və incəsənətin müxtəlif sahələrində, habelə ictimai-siyasi işlərdə fəal 
çalışmış, vətənə və xalqa namusla xidmət göstrmişlər. C.Məmmədqu-
luzadə, N.Nərimanоv, S.S.Axundоv və bir çоx başqaları ibtidai təh-

---

~ 72 ~
sillərini S.Vəlibəyоvdan almış, tələbkar və qayğıkeş müəllimlərini 
həmişə minnətdarlıqla yad etmişlər. Оnu da qeyd edək ki, S.Vəlibə-
yоv böyük ədib və müəllim S.S.Axundоvun dоğma dayısıdır. 
S.Vəlibəyоv 1895-ci ilin yanvarın 1-də yüksək səviyyəli pe-
daqоji xidmətinə görə üçüncü dərəcəli “Müqəddəs Anna” оrdeni ilə 
təltif оlunmuşdu. 
S.Vəlibəyоv 1902-ci ildə avqust ayının 31-də Bakıda vəfat 
etmişdir. 
Baxşəli bəy Məhərrəmbəyov
Baxşəli bəy Hüseynqulu bəy oğlu 1856-cə ildə Şuşa şəhərində 
anadan olmuşdu.İbtidai təhsilini molla yanında almışdı. Sonra şəhər 
məktəbində oxumuşdu. Qəza idarəsində xidmətə başlamışdı. Tiflis 
şəhərinin polismeystri olmuşdu. Sonra müəllimlik etmişdi. Bir ara 
seçkiyə qatılmışdı. Məmmədəmin Rəsulzadənin tənqidinə tuş olmuş-
du. O, yazırdı: " İbrət almalı ki, zaman insanların əfkarını nə tez də-
yişdirir. Bir il içində nə böyük təbəddülat görünür. Keçən il Tiflisdə 
müsəlmanlar rus patriot firqəsinin vəkillərindən olan Hüseyn bəy Ya-
digarovla müəllim Baxşəli Məhərrəmbəyovu öz tərəflərindən vəkil 
intixab etdilər. Bu il isə 960 səsdən ancaq bir səs o cənablara çıxıb. 
Şəkk yox ki, o bircə  səsi də salan yenə özləridir. Bir il ərzindəki 
təbəddülata baxınız ki, keçən ilki xuliqan vəkilləri bu il çüsəlmanlar 
“baykot” edib, onlar ilə danışmaq belə istəmiyorlar. Təəssüf ki, 
müsəlmanların bu ittifaqlarına müqabil Hüseynbəy Yadigarovla 
Baxşəli bəy Məhərrəmbəyov rus patriot dəstəsindən  əl çəkməyib 
özlərini biabır və cümlə müsəlmanları töhmət altına salırlar. Bununla 
belə ibrət almalı ki, müsəlmanlar həqiqət nə tez oyanıb bir il ərzində 
bu qədər dəyişiblər". (Bax: “Təkamül”, № 8,11 fevral 1907) 
Baxşəli bəy Məhərrəmbəyov saray müşaviri mülki çinini 
daşıyırdı. 

---

~ 73 ~
Mirzə Ağamirzəyev
 
Mirzə Davud Sədi oğlu 1856-ci ildə  Şuşa qəzasının Kəbirli 
sahəsinin Xıdırlı kəndində anadan olmuşdu. İbtidai və yüksək müəl-
limlik təhsilini  İstanbulda almışdı.  Şuşa seminariyasında dərs de-
miş, 1916-cı ildə  Xıdırlı  kəndində  əvvəlcə evində  təhsil vermiş, 
sonra məktəb binası tikdirmişdi. 
Yetmiş ildən çox pedaqoji fəaliyyət göstərmişdir. Minlərlə 
ağdamlı ziyalı ilk təhsilini Mirzə Davud əfəndidən almışdı. Bütün 
fənlərdən təhsil vermək qabiliyyətinə malik olmuşdur. O, nəinki 
Ağdamın, bütün Azərbaycanın sayılıb-seçilən ziyalılardan idi. 
O, repressiya olunub. 
Mirzə Davud Ağamirzəyev jurnalist kimi. O, Ağdam Davud 
imzası ilə yazırdı. (Ağdam Davud – Davud Ağamirzəyev – “İqbal”, 
1912-1914, “Tazə xəbər”, 1915; “Yeni İqbal”, 1915-1917.) 
 
 
Yusif bəy Məlikhaqnəzərov
 
Yusif bəy Məmmədbağır oğlu 1857-ci ildə  Şuşa  şəhərində 
anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini molla yanında almışdı. Sonra xü-
susi məktəbdə hazırlaşmışdı. Aleksandr Müəllimlər institutunda 
oxumuşdu. 14 iyun 1882-ci ildə institutu bitirdikdən (ARDTA, 
f.311, siyahı 1, iş 810, v.12.) sonra Zəngəzur qəzasında dərs demiş-
di. Sonra Şuşa  şəhərinə  dəyişilmişdi. Sonra Şəki  şəhərində, Nuxa 
Qəza idarəsinin pedoqoji sahəsində müfəttiş kimi çalışmışdı. 
Yusif bəy Məlikhaqnəzərov teatr həvəskarı idi. Teatrda akyor 
və rejissor kimi çalışırdı. Yusif bəy mülkədar idi. Şuşa və Qaryagin 
qəzalarında torpağı vardı. 
M.F.Axundovun  əsərlərindən ibarət tamaşalar verildiyi bəlli-
dir. 1876-cı ildən M.F.Axundovun komediyaları Tiflisdə  də oyna-
nılmışdır (Azərbaycan dilində). Qabaqcıl ziyalılardan bir sıra kome-
diya və vodevillərin müəllifi N.Vəzirov, B.Bədəlbəyov,  Ə.Vəlibə-
yov, F.Köçərli, H.Sarıcalinski, Muxtar Muradov, İ.Şəfibəyov, məş-

---