Microsoft Word b-7 mv az capa doc

 
 
113
VII FƏSİL ÜZRƏ 
KİÇİK SUMMATİV QİYMƏTLƏNDİRMƏ  
 
1. Düzgün ifadələri qeyd edin. 
□  Xorda daxili skelet rolunu yerinə yetirir. 
□  Xorda neştərçənin qarın tərəfində yerləşir. 
□  Neştərçənin sinir sistemi qarın sinir zənciri formasındadır. 
□  Bel və qarın üzgəcləri dəri büküşlərindən əmələ gəlib.  
□  Neştərçənin bədəni yarımşəffafdır. 
□  Neştərçənin udlağı tənəffüs sistemi ilə sıx əlaqəlidir. 
 
 
2. Neştərçənin quruluş sxeminə diqqətlə baxın. 1-7 rəqəmləri ilə nə işarələnmişdir? 
 
 
 
 
 
 
 
3. Düzgün cavab variantını qeyd edin. 
  Neştərçənin sinir borusu bədənin bel/qarın tərəfində yerləşir.     
  Neştərçənin qəlsəmə yarıqları dəridə/bağırsağın  ön şöbəsində yerləşir. 
  Böyrəklər həzm/ifrazat sisteminin orqanlarıdır. 
  Balıqların baş beyni dörd/beş şöbədən ibarətdir. 
  Balıqların quyruq/döş üzgəcləri cütdür. 
  Sümüklü/qığırdaqlı  balıqların üzmə qovuğu olmur. 
 
4 . Sürünənlərin səciyyəvi xüsusiyyətlərini müəyyən edin. 
 
□  Arakəsməsi olmayan üçkameralı ürək.   
□  Arakəsməsi olan üçkameralı ürək. 
□  İki qan dövranı. 
□  Qapalı qan-damar sistemi. 
□  Çılpaq və  nəm dəri. 
□  Buynuz pulcuqlarla örtülmüş quru dəri. 
□  Baş beyin beş hissədən ibarətdir. 
□  Xarici mayalanma. 
□  Daxili mayalanma. 
□  Tənəffüs orqanı ağciyərlərdir. 
□  Tənəffüs orqanı ağciyərlər və dəridir. 
□  Kürü tökür. 
□  Yumurta qoyur. 
□  Döş fəqərələrinə qabırğalar birləşir. 
□  Göz qapaqları var. 
□  Düzünə inkişaf. 
□  Dolayı inkişaf. 
 
 
 
1
2
 
7 
4
3
5
6

---

 
 
114
5. Heyvanların adını cədvəldə müvafiq xanalarda yerləşdirin. 
Tısbağa, nərə, kərtənkələ,  şamayı, uzunburun, kələz, triton, siyənək, salamandra, 
protey, yatağan, timsah.  
Balıqlar Suda-quruda 
yaşayanlar Sürünənlər 
 
 
 
 
6. Şəkildə onurğalı heyvanların hansı orqanlar sistemi təsvir olunmuşdur? 
Quruluşlarında oxşar və fərqli cəhətləri Venn diaqramında qeyd edin. 
 
 
                        
  
7. Cədvəli tamamlayın: 
 
Suda-quruda yaşayanların su mühitinə 
uyğunlaşmaları 
 Suda-quruda  yaşayanların quru həyat 
tərzinə uyğunlaşmaları  
 
 
 
 
 
8. Sürünənlərin çoxalmasına və inkişafına aid 3 əlaməti seçin: 
1) suda çoxalma;   2) dolayı inkişaf; 3) xarici mayalanma;    
4) quruda çoxalma;     5) düzünə inkişaf; 
6) daxili mayalanma. 
 
9. Düzgün cavabı seçin: 
1. Zəhərli ilan –
 
 
А.
 
yatağanlar; В. təlxələr; С. kobra;  D. su ilanları 
2. Üçkameralı ürəyi olan – 
А. Bütün sürünənlər;  В. Tısbağadan başqa bütün sürünənlər;   
С. Timsahlardan başqa bütün sürünənlər;  
D. İlanlardan başqa bütün sürünənlər.  
 
10. Suala cavab verin: 
Yaşıl qurbağanın qəbul etdiyi oksigenin 49%-i ağciyərlər vasitəsilə daxil olur. 
Qalan 51% orqanizmə necə daxil olur? 
 
 
 
 

---

 
 
115
 
8. XORDALI  HEYVANLAR. QUŞLAR VӘ MӘMӘLİLӘR 
 
Dərs 57/ Mövzu 48:
 QUŞLAR SİNFİ 
 
 
 Müəllim dərsə “Anlayışın çıxarılması” metodu ilə başlaya bilər.  
Müəllim mövzuya başlamaq üçün şagirdlərlə birlikdə dərslikdəki mətni və sualları 
müzakirə edə bilər. 
  Niyə quşlar uçur və yerə düşmür?
 
 
  Niyə yerin cazibə qüvvəsi onların havaya qalxmasına əngəl törətmir?  
  Quşlar uçan başqa həşəratlardan nə ilə fərqlənir? 
Bu müzakirələr növbəti mərhələyə keçidə kömək edir.  
 Şagirdlər müvafiq tablo, 
müqəvva, imkan olarsa canlı quşu 
müşahidə edərkən onu təsvir edir, 
sualı cavablandırırlar. İmkan daxilində 
şagirdlər quşların müxtəlif lələklərinin 
qurulu-şunu öyrənirlər. Örtük və qu 
lələyinə, qu tükünə əvvəlcə adi gözlə, 
sonra lupa vasitəsilə baxıb, onların quruluşunu müqayisə edirlər. Müşahidələrdən 
sonra  şagirdlər müxtəlif növ lələklərin quruluşu ilə funksiyaları arasında bağlılıq 
haqqında öz mülahizələrini irəli sürürlər.
 
Tapşırıq nəticələrinin müzakirəsindən sonra əyani vəsaitlərə  (şəkil, elektron 
təqdimatlar, yaxud videomateriallara) istinad edərkən nəzəri materialı izah etmək 
olar. Paraqrafın nəzəri materialı ilə tanışlıq “Fasiləli oxu”, “İnsert”, “Kiçik qruplarda 
müzakirələr” üsulları ilə aparıla bilər. Mövzunun öyrənilməsi sürünənlərlə quşların 
daxili və xarici quruluşunun müqayisəsi üzərində qurulur.
 
Dərsin formasından asılı 
olmayaraq, “Öyrəndiklərinizi tətbiq edin” bölümündəki cədvəldən istifadə etmək 
Alt 
STANDARTLAR 
1.1.2. Canlıların müxtəlifliyi haqqında mülahizələrini şərh edir. 
2.1.1. Müxtəlif canlılarda gedən həyati prosesləri fərqləndirir. 
 
 
Təlim 
NƏTİCƏLƏRİ 
  Quşların  quruluşunun müxtəlifliyi haqqında  mülahizələrini 
şərh edir. 
  Sürünənlərdə və quşlarda gedən həyati prosesləri fərqləndirir. 
 
 
Yumurta
Lələk 
Qanad 
Dimdik
?

---