Microsoft Word b-7 mv az capa doc

 
 
102
ğundur.  Əyaniliyi təmin etmək üçün mətnlə yanaşı müvafiq şəkillərin (sxemlərin) pay-
lanması daha səməlidir (əlavə  mətnlər də vermək olar). Dərsin məqsədlərini nəzərə alaraq 
işin nəticələri “Öyrəndiklərinizi tətbiq edin” bölümündəki cədvəl formasında tərtib olunur. 
Məlumatın öyrənilməsi və müzakirəsini aşağıdakı planla həyata keçirmək 
məqsədəuyğundur:  
  Yaşayış mühiti ilə əlaqədar neştərçənin xarici quruluşunun xüsusiyyətləri; 
  İbtidai xordalı heyvan olan neştərçənin daxili quruluşunun xüsusiyyətləri; 
  Neştərçənin su hövzəsinin qumsal dibində yaşamağa uyğunlaşması. 
Dərsin sonunda müəllim motivasiyanın mətninə qayıdaraq  şagirdlərlə  aşağıdakı sualı 
müzakirə edə bilər: 
  Niyə təsnifatçılar əvvəlcədən neştərçənin hansı qrupa aid olduğunu düzgün təyin etməmiş-
dilər? Neştərçənin onurğasızlar və xordalı heyvanlarla ümumi əlamətlərini sadalayın.  
Mövzuya aid tövsiyələrin sonunda verilmiş saytlarda müvafiq materiallar yerləşdiril-
mişdir. 
 “Öyrəndiklərinizi tətbiq edin” bölümündəki cədvəl tamamlanır, nəticələr müzakirə olu-
nur. 
“Öyrəndiklərinizi yoxlayın” bölümündə  şagirdlər xordalılara aid olan əlamətləri seçir, 
dərsdə keçilənləri ümumiləşdirirlər. Fəaliyyət dərsin məqsədində qeyd olunmuş bacarıqların 
müvəffəqiyyətlə formalaşmasına xidmət edir. 
Qiymətləndirmə meyarları: şərhetmə, fərqləndirmə 
Elektron resurslar: 
http://www.youtube.com/watch?v=-8s4ch2pWao 
http://tana.ucoz.ru/load/219 
http://tana.ucoz.ru/load/323 
http://tana.ucoz.ru/load/180 
 
Dərs 50/ Mövzu 42:
 KƏLLƏLİLƏR YARIMTİPİ. BALIQLAR 
 
I səviyyə II 
səviyyə III 
səviyyə IV 
səviyyə 
Xordalılar tipinə aid 
heyvanların quruluşu 
haqqında  mülahizə-
lərini çətinliklə şərh 
edir. 
Xordalılar tipinə aid 
heyvanların  qurulu-
şu haqqında  mülahi-
zələrini şərh edərkən 
səhvlərə yol verir. 
Xordalılar tipinə aid 
heyvanların  
quruluşu haqqında  
mülahizələrini 
qismən şərh edir.  
Xordalılar tipinə aid 
heyvanların   
quruluşu haqqında  
mülahizələrini ətraflı 
şərh edir. 
Onurğalı və onurğa-
sız heyvanların qu-
ruluşunu və onlara 
xas olan həyati pro-
sesləri çətinliklə 
fərqləndirir. 
 
Onurğalı və onurğa-
sız heyvanların quru-
luşunu və onlara xas 
olan həyati prosesləri 
qismən fərqləndirir. 
 
Onurğalı və onurğa-
sız heyvanların quru-
luşunu və onlara xas 
olan həyati prosesləri 
fərqləndirən zaman 
kiçik qeyri-dəqiqliyə 
yol verir. 
Onurğalı və onurğa-
sız heyvanların quru-
luşunu və onlara xas 
olan həyati prosesləri 
düzgün fərqləndirir. 
 
Alt 
STANDARTLAR 
1.1.2. Canlıların müxtəlifliyi haqqında mülahizələrini şərh edir. 
2.1.1. Müxtəlif canlılarda gedən həyati prosesləri fərqləndirir. 
 
 
Təlim 
NƏTİCƏLƏRİ 
  Balıqların  quruluşu haqqında  mülahizələrini şərh edir. 
  Qığırdaqlı və sümüklü balıqlarda gedən həyati prosesləri fərq-
ləndirir. 
 
 

---

 
 
103
 
 
 Həyati biliklərdən faydalanan 
şagirdlər dərslikdəki sualı müzakirə edir, 
balıqların su mühitində yaşayışı ilə  əla-
qədar quruluş xüsusiyyətlərini sadalayırlar. 
Cavablar belə bir sxemdə qeyd oluna bilər.  
Müzakirələrdən sonra şagirdlər praktik 
tapşırığı yerinə yetirirlər.  
 Praktik  iş  dərslikdəki təbii obyekt, 
şəkil, böyük tablolar üzrə aparıla bilər. Praktik işin kiçik qruplarda müəllimin nəzarəti ilə 
yerinə yetirilməsi daha məqsədəuyğundur.  
Müəllim şagirdləri mətnin birinci abzası ilə tanış edir, balıqların ümumi xüsusiyyətləri 
qeyd olunur. Dərslikdəki balıqların xarici və daxili quruluşuna aid məlumatla tanışlıq 
müxtəlif üsullarla aparıla bilər.  Əyaniliyi təmin etmək üçün mətnlə yanaşı, elektron 
resurslardan istifadə oluna bilər: 
http://biolicey2vrn.ucoz.ru/index/vnutrennee_stroenie_ryb/0-156 
http://festival.1september.ru/articles/601342/pril1.swf 
Görülən işin nəticələri cədvəl formasında ümumiləşdirilə bilər. Gələcəkdə bu cədvəl 
öyrənilən onurğalı heyvanları təsvir edən zaman da istifadə oluna bilər.  
Sistematik qrupun adı   
 
Yaşayış mühiti  
 
Bədənin forması və hissələri  
Dəri  
Hərəkət orqanları (ətraflar)  
Skelet  
Əzələlər  
Həzm sistemi 
 
Tənəffüs sistemi 
 
Qan-damar sistemi 
 
İfrazat sistemi 
 
Sinir sistemi 
 
Hiss orqanları 
 
Çoxalması və inkişafı 
 
Səciyyəvi xüsusiyyətləri Məsələn, balıqlarda üzmə qovuğu 
Nümayəndələri  
Pulcuqlar
BALIQLAR
Bədən 
forması 
Selik 
Rəng 
Üzgəclər

---

 
 
104
Dərsin yekun mərhələsində  şagirdlər sümüklü və  qığırdaqlı balıqların fərqli xüsu-
siyyətlərini – skeletin xüsusiyyətləri, qəlsəmə qapaqlarının olması və s. müzakirə və dəftərdə 
qeydlər edirlər. 
 
 “Öyrəndiklərinizi tətbiq edin”, “Öyrəndiklərinizi yoxlayın” bölümlərdəki tapşırıq-
larda  Şagirdlər qığırdaqlı  və sümüklü balıqların səciyyəvi xüsusiyyətlərini,  mühitə 
uyğunlaşma  əlamətlərini qeyd edirlər. Nəticədə  dərsdə  mənimsənilən biliklər ümumi-
ləşdirilir, nəzərdə tutulan bacarıqlar formalaşır.  
Qiymətləndirmə meyarları: Şərhetmə, fərqləndirmə 
Elektron resurslar: 
http://biolicey2vrn.ucoz.ru/index/vnutrennee_stroenie_ryb/0-156 
http://festival.1september.ru/articles/601342/pril1.swf 
 
Dərs 51/ Mövzu 43:
 BALIQLARIN MÜXTƏLİFLİYİ. BALIQ 
EHTİYATLARININ QORUNMASI 
 
 
Gündəlik planlaşdırma nümunələrində bu dərsə aid daha ətraflı tövsiyələr verilmişdir.   
 Müəllim mövzuya başlamaq üçün şagirdlərlə birlikdə dərslikdəki mətni müzakirə edə 
bilər. Gündəlik planlaşdırma nümunəsində  təklif olunan cədvəl və suallardan da istifadə 
etmək olar.   
 Praktik iş zamanı şagirdlərin cavabları sxemdə yerləşdirilə bilər. Məsələn:   
I səviyyə II 
səviyyə III 
səviyyə IV 
səviyyə 
Balıqların  quruluşu 
haqqında  mülahizə-
lərini şərh edə bil-
mir. 
Balıqların  quruluşu 
haqqında mülahizələ-
rini şərh edərkən 
səhvlərə yol verir. 
Balıqların  quruluşu 
haqqında mülahizə-
lərini qismən şərh 
edir.  
Balıqların  quruluşu 
haqqında  mülahizə-
lərini ətraflı şərh edir. 
Qığırdaqlı və sü-
müklü balıqlarda 
gedən həyati pro-
sesləri  çətinliklə 
fərqləndirir.  
 
Qığırdaqlı və sümük-
lü balıqlarda gedən 
həyati prosesləri  
qismən fərqləndirir. 
 
Qığırdaqlı və sü-
müklü balıqlarda 
gedən həyati pro-
sesləri  fərqləndirən 
zaman kiçik qeyri-
dəqiqliyə yol verir. 
Qığırdaqlı və sü-
müklü balıqlarda ge-
dən həyati prosesləri  
düzgün fərqləndirir. 
 
Alt 
STANDARTLAR 
1.1.4. Canlıların sistematik kateqoriyalarını fərqləndirir. 
4.2.1. Yerli şəraitdə canlıların qorunmasına dair müşahidələr 
əsasında mülahizələrini şərh edir. 
 
 
Təlim 
NƏTİCƏLƏRİ 
  Balıqlar  sinfinin  dəstələrinə aid heyvanları  fərqləndirir. 
  Yerli  şəraitdə balıqların qorunmasına dair müşahidələr  əsa-
sında mülahizələrini şərh edir. 
 
 

---