Microsoft Word C?f?rov ?D?Biyyat
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ədəbiyyat söhbətləri 151 Aldığımız bu kədərli Xəbərlə Elimiz matəmlidir, Könüllərimiz qəmli, Gözlərimiz nəmlidir. Böyük şairlərin həyatı kimi ölümü də poeziyadır, böyük mütəfəkkirlərin sevinci kimi kədəri də fəlsəfidir… Əlbəttə, du- yan üçün, anlayan üçün… 2017 Nizami Cəfərov 152 Xanımlar xanımı Əzizə Cəfərzadə!.. Mən onu gənc yaşlarımdan sevmişdim: birincisi, soyadına; ikincisi, adına; üçüncüsü isə həmyerlim Ismayıl Şıxlının «Mə- nim rəqibim»ə görə… Universitetin professoru idi, ancaq bizə dərs demədi. Heç koridorlarda da gözə dəymirdi… Keçən əsrin 80-ci illərinin ortalarından mən ədəbi mühitdə idim, bu mühitin «mətbəx»indən artıq yaxşı xəbərim vardı. Əzizə Cəfərzadə həm «klassik» idi, həm yazırdı, həm də ictimai xadim kimi fəaliyyət göstərir, qadın ziyalılığına, əgər belə demək mümkünsə, rəhbərlik, respublikaya ağbirçəklik edirdi. 90-cı illərin ortalarında yaradıcılıq tərcümeyi-halı o qədər zəngin idi ki, onunla istər qadın olsun, istərsə də kişi, Ismayıl Şıxlı demişkən, hələ-həlbət rəqabət apara bilməzdi. «Natəvan haqqında hekayələr», «Əllərini mənə ver», xüsusilə «Aləmdə səsim var mənim», «Vətənə qayıt», «Yad et məni» trilogiyası, «Bakı-1501», «Anamın nağılları», «Cəlaliyyə», «Sənsən ümi- dim», «Eldən elə», «Zərrintac-Tahirə», eləcə də Azərbaycan qadın şairlərinə həsr olunmuş tədqiqatlar… Iş elə gətirdi ki, 90-cı illərin ortalarında mən Universitetin filologiya fakültəsinin dekanı oldum. O fakültənin ki, Əzizə xa- nım onun Folklor kafedrasının professoru idi. Və artıq, deyəsən, bir az yaşlaşmışdı… Mən sevgimi gizlətmirdim… O da bunu hiss edir, keçmiş günlərdən danışa-danışa tarixə çevrilmiş (çoxu da unudulmuş!) böyük sevgilərini xatırlayırdı: atasına, anasına, ailəsinə… Son illər televiziya çıxışlarında, müsahibələrində tez-tez ailəsinin Novruz bayramlarına necə hazırlaşdığından, süfrədə nələrin olmasından, hansı əhval-ruhiyyədə olmalarından daha çox bəhs edər, şirin söhbətlərindən doymaq olmazdı. O, gözəl danışardı… Ədəbiyyat söhbətləri 153 Bir dəfə nə üçünsə Folklor kafedrasına baş çəkəndə gör- düm ki, əyləşib, qarşısında da bir xeyli günəbaxan tumu. Görüş- dük, mənə də təklif elədi ki, «oğul, gəl sən də tum çırtda»… Içəridəki laborant qızlar bic-bic gülümsədilər. Özümü o yerə qoymadım, Əzizə xanımla üzbəüz əyləşib tum götürdüm, başla- dım çırtdamağa. Xoşuna gəldi. Dedi, evdəkilər hərdən mənə bu xasiyyətimə görə irad tuturlar, ancaq mən əl çəkə bilmirəm, nə isə xoşuma gəlir. Mən də cavabında, Əzizə xanım, dedim, narahat olmayın, bizim evdəkilərin də işi-gücü tum çırtlamaqdır… Ordan-burdan danışdıq… Hamısı yadımda deyil… Xati- rimdə qalanlardan biri odur ki, kişilərdən gileyləndi. Dedi ki, mən Respublika Qadınlar Şurasının sədri olanda şikayətə qadın- lardan çox, kişilər gəlirdi… Axırda bezdim, dedim ki, ay qardaş- lar, bura «mujsovet» yox, «jensovet»dir. Gülüşdük. Bayaqdan nə edəcəklərini bilməyən laborant qızlar özlərinə gəlib çay gətir- dilər… Əzizə xanım qızları təriflədi, sonra Folklor kafedrasının açılmasının çox yaxşı hal olduğunu dedi. Mənə də tapşırdı ki, oğlum, çalış bu kafedra yaşasın, inkişaf etsin, xalqımızın tarixi yaradıcılıq imkanlarının nə qədər zəngin olduğunu tələbələrimi- zə öyrətsin ki, onlar da dünyaya çatdırsınlar. Həyatım elə gətirib ki, dünyanın çox yerində olmuşam. Bizim xalqımızın yerini verəcək bir xalq görməmişəm… Sonra bir az fikrə getdi… Və əlavə elədi ki, Azad müəllim (Folklor kafedrasının müdiri Azad Nəbiyevi nəzərdə tuturdu) bir az hövsələsiz adam olsa da, yaxşı folklorşünasdır, peşəkardır. Kömək elə, xətrinə dəymə…Birdən sözü dəyişib «Vilayət Quli- yev bir az mənim xətrimə dəydi», dedi, «tanıyıram, gənc olsa da, çox hazırlıqlı, bilikli tənqidçidir… Mənim romanımın əlyaz- masını nəşriyyatdan ona rəyə göndəriblər. Mənfi rəy yazıb. Ola bilsin ki, xoşuna gəlməyib. Nə olar… Xətrimə dəyən o oldu ki, rəyin birinci cümləsində «mən bu müəllifin əvvəlki əsərlərini də bəyənməmişəm» yazır»… Nizami Cəfərov 154 Istədim təskinlik verəm… «Yox-yox» dedi, «onda günah yoxdur, görünür, ədəbi zövqlər dəyişir, cavanlar indi ayrı cür düşünürlər»… Dərsdən çıxan müəllimlər kafedraya qayıtdıqca səs-küy artdı. Əzizə xanım bayaqdan bəri çırtladığımız tumun qabıqla- rını səliqə ilə kağıza büküb çantasına qoymaq istəyəndə laborant qızlar hörmətlə alıb bir kənara qoydular ki, özümüz atarıq. Əzizə xanım hər yadıma düşəndə dərhal Seyid Əzimin bu misralarını da xatırlayıram ki, Mövti-cismani ilə sanma mənim ölməyimi, Seyyida, ölmərəm, aləmdə səsim var mənim… O, bu sözlərlə özünün də ölməz olduğunu bütün dünyaya bəyan elədi… «Aləmdə səsim var mənim!» dedi… Mən Əzizə xanımın mehriban səsini həmişə eşidirəm… 2017 Ədəbiyyat söhbətləri 155 Sinəsində əsl şair ürəyi gəzdirirdi… Filosof, ictimai xadim Aslan Aslanovun sayca o qədər də çox olmayan şeir kitablarından biri «Nəğməli günlərim» adlanır ki, fikrimizcə, bu ifadəyə müəllifin yalnız poeziyasını deyil, ümumən yaradıcılığını, hətta şəxsiyyətini anlamaq üçün istinad etmək olar. Xüsusilə o mənada ki, Aslan müəllimin fəaliyyəti çoxşaxəli olsa da, xalqın yaddaşında onun daha çox nəğməli poeziyası qalmışdır. Həm yaşlı, həm də orta nəsil Aslan Aslanovun «Lalə- lər»ini sadəcə xatırlamır… Və bu misralardakı lirik sehr adamın bütün bədəninə, ruhuna yayılır: Yazın ortasında Gəncə çölündə Çıxıblar yenə də dizə lalələr. Qıpqırmızı şehli ləçəklərini Səriblər dərəyə, düzə lalələr. …Bulaqlar simavər, ağ daşdan şəkər, Oxşayır çəməndə közə lalələr. Şairin qələm-fırçası ilə çəkdiyi bu mənzərə-lövhə, əslində, uydurulmamış, təbiətdən necə varsa o cür köçürülmüşdür. An- caq istedadla, ilhamla, eşqlə köçürülmüşdür… «Lalələr» sözü hər təkrar olunduqca elə bil yeni məna-məzmun verir, mənzərə- tablonun miqyasını genişləndirir, rəngi parlaqlaşdırır, duyumu qatılaşdırır… Aslan müəllimin lalələrlə bağlı bir bənzətməsi də var: Əgər bütün lalələr yığılsaydı bir yerə, Sahilləri görünməz qızıl ümman olardı. Və şair bənövşələrlə danışanda da yadına lalələr düşür: Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|