Microsoft Word Elmi Mecmue 28

p.e.d., dosent Elnarə Əhməd qızı Əhmədova
  
318 
3.  Бочкарева  Г.Г.  Психологические  особенности  трудновоспитуемых 
школьников. – М.: 2001. 
4.  Блонский П. П. Педология. – М., 1925. 
5.  Выготский Л.С. Основы дефектологии. – СПб.: Лань, 2003. – 654 с. 
6.  Выготский Л. С. Развитие трудного ребенка и его изучение. Собр. соч. 
Т 5. – М, 1983. 
7.  Зюбин Л М. Учебно-воспитательная работа с трудными учащимися. – 
М.: 2002.  
8.  Кочетов А. И., Верцинская H. H. Работа с трудными детьми. – М.: 2001. 
9.  Мысли,  идеи,  принципы  А.С.Макаренко  в  современном  образовании. 
Сборник  докладов  республиканских  Макаренковских  педагогических  чтений 
(Абакан, 21 декабря 2007 года) /Ред.-составитель  В.В.  Лушников. – Абакан: 
редакционно-издательский отдел ГОУ ДПО ХРИПК и ПРО «РОСА», 2007. 
10. Прихожан А.М., Толстых H.H Трудные дети. – М.: 2005. 
11. Трудный подросток: причины и следствия. // Под ред. В. А. Татенко. – 
К.: Рад. шк., 1985. 
12. Фельдштейн Д.И Трудный подросток. – Душанбе, 1972. 
13. Фельдштейн Д.И. Психология взросления: структурно-содержательные 
характеристики процесса развития личности: избранные труды. – М., 1999.  
 
 
 

---

Çətin yeniyetmələrin şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinin nəzəri aspektləri
  
319 
 
XÜLASƏ 
 
Müasir elmi-tədqiqat ədəbiyyatlarının təhlilinə əsasən uşaqların normal və əxlaqi 
baxımdan qüsurlu qruplara bölünməsi yanlış hesab edilmişdir. Müasir ədəbiyyatda 
adətən o uşaqlar çətin adlandırılır ki, onların davranışı hamı tərəfindən qəbul edilmiş 
normalardan kəskin şəkildə kənara çıxır və mükəmməl tərbiyəyə maneçilik törədir. 
Ona görə sinonim kimi “çətin tərbiyə olunan uşaqlar” terminindən də istifadə edilir. 
Çoxsaylı  tədqiqatlar göstərmişdir ki, əgər formalaşan  şəxsiyyətə adekvat yanaşma 
olarsa, onda çətin yaş dövrü də bir o qədər münaqişəsiz keçə bilər. 
 
 
АННОТАЦИЯ 
 
В современной литературе было показано, что моральная дефективность не 
является  некоторой,  изначально  присущей  отдельным  особенностью,  а 
выступает  следствием  неблагоприятных  социальных  условий  их  развития.  В 
итоге  было  признано  неправомерным  подразделение  детей  на  нормальных  и 
морально дефективных. В современной литературе трудными обычно называют 
тех  детей,  чьё  поведение  резко  отклоняется  от  общепринятых  норм  и 
препятствует  полноценному  воспитанию.  Поэтому  используется  также 
синоним  "трудновоспитуемые  дети",  т.  к.  они  наименее  склонны  следовать 
педагогическим  предписаниям  и  проявляют  крайнюю  невосприимчивость  к 
традиционным  педагогическим  воздействиям.  Многочисленные  исследования 
показали,  что  при  адекватном  подходе  к  формирующейся  личности 
критический возраст может протекать бесконфликтно.  
 
 
RESUME 
 
According to literatures of modern research, it is considered wrongly to divide 
children as normal and morally imperfect into groups. In modern literature, usually, it 
is denominated difficult such children that their behaviours lead away norms accepted 
by everyone and obstruct perfect upbringing. That’s why it is used a term “difficult 
upbringing children” as a synonym. Multiple researches show that if there is an 
adequate point of view for nascent personality, then difficult age period can pass as 
much as without conflict. 
 
 
Çapa tövsiyə etdi:  p.f.d. M.H. Mustafayev 

---

---

Moda dəyərlərinin psixoloji təhlili
  
321 
 
 
MODA DƏYƏRLƏRİNİN PSİXOLOJİ TƏHLİLİ
 
 
İbrahimova Diyanə Rəşid qızı 
BDU, Sosial və pedaqoji psixologiya  
kafedrasının dissertantı 
 
 
Açar sözlər: moda psixologiyası, moda standartları, moda obyektləri, moda 
dəyərləri, atributiv dəyərlər və denotativ moda dəyərləri, iştirakçıların davranışı, 
müasirlik, universallıq, nümayişkəranəlik, oyun 
Key words: fashion psychology, fashion standards, fashion objects, fashion 
values, attributive and denotative values, behavior of participants, modernity, 
universality, demonstration, game 
Ключевые слова: психология моды, модные стандарты, модные объекты, 
ценности  моды,  атрибутивные  и  денотативные  ценности  моды,  поведение 
участников, современность, универсальность, демонстративность, игра. 
 
Elmi ədəbiyyatda XVII əsrdə istifadə edilməyə başlanmış moda termini “modus” 
latın sözündən götürülmüş – ölçü, hədd, tərz, qayda, təlimat mənasını verir. 
Cəmiyyətlərin, ənənələrin, hadisələrin sehirli aynası olan moda dövrlər boyu insanları 
öz təsiri altına almış, insanların dəyişiklik etmək arzusundan yaranan və cəmiyyətin 
yaşayış tərzinə təsir edərək həyat tərzini hərəkətə gətirən müvəqqəti yeniliklərdir. 
Moda həqiqətdə ancaq dəyişikliyə inanan cəmiyyətlərdə ortaya çıxan bir 
fenomendir. Uzun vaxt ərzində, moda əhalinin yalnız çox az hissəsini maraqlandıran 
bir fenomen olaraq qalmış  və elit təbəqəyə xas olmuşdur. Modanın yalnız parça 
trendlərindən, ilin aksesuarlarından, rənglərindən, kimin necə geyindiyini, televiziya 
kanalları və ya jurnal səhifələrindən meydana gələcək qədər məhdud, dar çərçivədə 
bir mövzu olması mümkün deyil. Moda - ifadə forması, mədəniyyət və dün-
yagörüşünün, duyğuların, həyatın və bir çox şeyin şərhidir. 
Moda geniş mənada mədəniyyətin müxtəlif xarici formalarına nəzərən – həyat 
üslubu, adətlər və davranış vərdişləri, məişət predmetləri, avtomaşınlar, geyimlər – 
müəyyən zamanda və müəyyən mühitlə bu və ya digər zövqlərin hökmranlığı  və 
həmin zövqlərin olduqca tez-tez dəyişməsi kimi başa düşülür. Dar mənada moda (dəb) 
– geyim formalarının tez-tez dəyişməsidir. Modanın əsas əlaməti olan dəyişkənliyə 
görə onu çox zaman “yüngülxasiyyətli” adlandırır və ciddi öyrənilmə obyekti hesab 
etmirlər. Fikrimcə belə mövqe tamamilə yanlışdır. Məhz dəyişkənliyi sayəsində moda 
insanı darıxmaqdan və cansıxıcılıqdan xilas edir. İnsanların daxili və xarici 
dəyişikliklərə can atması müəyyən mənada insanın da bir hissəsi olduğu təbiətin 
özündəki dəyişikliklərin əks olunmasıdır. 

---