Microsoft Word II cild musiqi tarixi son 2017. doc

 

426

1970-ci ildə Niyazi Bratislavada və Karlovı Varıda, sonra isə 

Azərbaycan Dövlət simfonik orkestri ilə birlikdə Moskva, Ural, 

Krasnoyarsk və Kuzbassda uğurlu konsertlər verdi.  

1971-ci ildə Niyazi çoxdankı arzusunu, özünün “Çitra” bale-

tinin partiturasının yeni redaksiyasını həyata keçirdi, əsərin xo-

reoqrafiya və ssenoqrafiya cəhətdən təzələnmiş şəkildə M.F.Axun-

dov adına Azərbaycan Opera və Balet teatrında tamaşaya 

qoyulmasına özü rəhbərlik etdi, həmin baletdən süitanı ayrıca 

nota aldı. Niyazi digər iri əsərinin, “Rast” simfonik muğamının 

da yeni redaksiyası üzərində işi başa çatdırdı. Həmin ildə Niyazi 

D.Şostakoviçin “Katerina İzmaylova” operasının konsert ver-

siyasını çalmağa hazırlaşır. O, bu əsəri hələ 1963-cü ildə ifa et-

mək niyyətində idi. D.Şostakoviçin həmin ilin dekabr ayının 30-

da Niyaziyə yazdığı çox əlamətdar bir məktub bunu sübut edir. 

Lakin operanın baş partiyalarını ifa edən vokalçıları tapmaqda 

çətinlik çəkdiyinə görə Niyazi bu niyyətini həyata keçirə bil-

mədi. Buna baxmayaraq, D.Şostakoviçin partiturası üzərində iş-

ləmək ona ən yüksək bədii zövq vermişdi. 

Həmin ildə Niyazi inanılmaz qüvvə ilə bir neçə mürəkkəb, 

çox məsuliyyətli konsert proqramlarını hazırlamışdı. Bunlar klas-

sik rus və sovet bəstəkarlarının  əsərlərindən ibarət olan silsilə 

simfonik konsertləri, Bolqarıstan bəstəkarı T.Popovun və Türk 

bəstəkarı N.Aksesin Bakıda müəllif konsertləri, Azərbaycan bəs-

təkarları A.Məlikovun, V.Adıgözəlovun, R.Mustafayevin, O.Zül-

füqarovun, A.Əlizadənin yeni əsərlərinin ifası idi. Həmin ildə Ni-

yazi Azərbaycan bəstəkarlarının  əsərlərinin vallara yazdırılması 

işini davam etdirərək, “qrammofon yazısında Azərbaycan musiqi-

si antologiyası”nı yaratdı. Antologiyaya Üzeyir bəy Hacıbəylinin 

“Koroğlu” operası  və “Arşın mal alan” musiqili komediyası, 

F.Əmirovun “Sevil” operası, Q.Qarayevin, C.Hacıyevin, F.Əmi-

rovun, Niyazinin, S.Hacıbəyovun  ən  əhəmiyyətli simfonik əsər-

ləri ilə yanaşı gənc bəstəkarların yeni əsərləri də daxil olunmuşdu. 

1971-ci ildə Niyazi Oktyabr İnqilabı ordeni ilə təltif olundu. 

1972-ci il Niyazi üçün xüsusilə  əlamətdar olmuşdu. Həmin 

ildə Bakıda, sonra isə Moskvada onun anadan olmasının 60 illi-

yinə və yaradıcılıq fəaliyyətinin 40 illiyinə həsr olunmuş təntə-

---

 

427 

nəli yığıncaqlar keçirildi. Bakıda Azərbaycan Bəstəkarlar İttifa-

qının katibi T.Quliyev və Moskvada SSRİ  Bəstəkarlar  İttifaqı 

idarə heyətinin birinci katibi T.Xrennikov Niyazi haqqında danı-

şarkən onun Azərbaycan musiqisinin inkişafında rolunu, musiqi 

sənətinə dəyərli xidmətini, beynəlxalq əlaqələrinin genişləndiril-

məsi, möhkəmləndirilməsi sahəsindəki ifaçılıq fəaliyyətinin bö-

yük əhəmiyyətini qeyd etdilər. 

1975-ci ildə Azərbaycan ictimaiyyəti Azərbaycan müasir pe-

şəkar musiqisinin banisi və klassiki  Üzeyir bəy Hacıbəylinin 90 

illiyini təntənə ilə qeyd etdi. Bakıda və Moskvada keçirilən tən-

tənəli yığıncaqlarda Niyazi həm dirijor kimi, həm də Ü.Hacıbəy-

linin yaradıcılığının  əhəmiyyətindən ehtirasla danışan musiqiçi 

kimi çıxış etdi. Qeyd edək ki, Niyazinin təşəbbüsü ilə  hər il  

sentyabr ayının 18-də (Üzeyir bəy Hacıbəylinin anadan olduğu 

gün) dahi bəstəkarın adını daşıyan Azərbaycan Dövlət Konser-

vatoriyasının qarşısında Ü.Hacıbəylinin ölməz  əsərləri ifa olu-

nurdu. Daha sonra, 1995-ci ildə Niyazinin bu təşəbbüsü dövlət 

statusu aldı: ümummilli lider Heydər Əliyevin sərəncamı ilə hər 

il 18 sentyabr “Üzeyir musiqi günü” kimi qeyd olunmağa baş-

landı, həmin günlər musiqi festivalı da keçirilir.  

1979-cu ildə Niyazi ölkə bəstəkarlarının Azərbaycan  Bəstəkar-

lar  İttifaqının qurultayının konsert proqramına daxil edilmiş  əsər-

lərinin ifasına hazırlaşaraq bu işi böyük məsuliyyətlə yerinə yetirdi. 

Ulu öndərimiz H.Ə.Əliyevin çıxışı bu görüşün mərkəzi hadi-

səsinə çevrildi. O, Azərbaycan musiqisinin tarixi yolunu dərin-

dən təhlil edib, müasir inkişaf mərhələsində bu musiqinin vəziy-

yətini  səciyyələndirdi, onun qarşısında duran ən mühüm vəzifə-

ləri nəzərə çatdırdı. Niyazi respublikanın partiya-təsərrüfat fəal-

ları üçün simfonik konsertlərə böyük diqqət yetirir, onların pro-

qramlarına dünya klassikasının və müasir musiqinin ən dəyərli 

əsərlərini daxil edirdi. Niyazinin rəhbərlik etdiyi hər bir konsert 

orkestrin respublika ictimaiyyəti qarşısında yaradıcılıq hesabatı,  

incəsənətin təbliği kimi dəyərləndirilirdi. SSRİ Bəstəkarlar İtti-

faqı idarə heyətinin birinci katibi T.Xrennikovun müəllif konser-

ti də yaddaşlara həkk olundu. 

---

 

428

1980-ci ildə Özbəkistanda Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsə-

nəti günləri keçirildi. Daşkənddə “Bahor” konsert salonunda və 

“Nəvai” teatrında Üzeyir bəy Hacıbəyov adına Azərbaycan 

Dövlət simfonik orkestri və Azərbaycan Dövlət xor kapellası 

Niyazinin idarəsilə Ü.Hacıbəylinin, T.Quliyevin, Q.Qarayevin, 

M.Maqomayevin, Niyazinin, F.Əmirovun, A.Əlizadənin, P.Çay-

kovskinin, E.Qriqin əsərlərini ifa etdi. Konsertdə Azərbaycanın 

məşhur ifaçılarından SSRİ Xalq artisti R.Behbudov, SSRİ Xalq 

artisti M.Maqomayev və Azərbaycan SSR Xalq artisti F.Bədəl-

bəyli böyük uğurla çıxış etdilər.  

1981-ci ildə böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami 

Gəncəvinin 840 illiyinə  həsr olunmuş konsert möhtəşəm bədii 

hadisəyə çevrildi. Niyazinin idarəsilə proqramda Q.Qarayevin 

“Leyli və  Məcnun” simfonik poeması, F.Əmirovun “Nizami” 

simli simfoniyası, Niyazinin “Xosrov və  Şirin” operasından 

fraqmentlər, Üzeyir bəy Hacıbəylinin “Sənsiz” və “Sevgili ca-

nan” romansları (solist-beynəlxalq müsabiqələrin laureatı X.Qa-

sımova) səsləndirildi. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Azərbay-

canın istedadlı müğənniləri – Azərbaycan Respublikasının və 

SSRİ Xalq artisti Fidan Qasımova və Azərbaycan Respublikası-

nın Xalq artisti Xuraman Qasımova Niyazinin rəhbərlik etdiyi 

orkestr ilə birlikdə bir çox konsertlərdə çıxış etdilər. Həmin ildə 

SSRİ Xalq artisti Lenin və SSRİ Dövlət laureatı Qara Qarayevin 

müəllif konserti də önəmli musiqi hadisəsinə çevrildi. Konsertdə 

bəstəkarın ən dəyərli əsərləri ifa edildi. Niyazi Moskvada, SSRİ 

İttifaqlar evinin sütunlu salonunda və Moskva Konservatoriyası-

nın böyük salonunda Q.Qarayevin “Leyli və Məcnun” simfonik 

poemasını, A. Məlikovun “Metamorfozalar” simfonik poeması-

nı, özünün “Rast” simfonik muğamını, P.Çaykovskinin Dördün-

cü simfoniyasını, C.Gerşvinin Fortepiano konsertini (solist – 

Azərbaycan SSR Xalq artisti F.Bədəlbəyli) ifa etdi. 

Niyazi Azərbaycanın gənc musiqi ifaçılarını da unutmurdu – 

onların iştirakı ilə “Azərbaycan ifaçılıq sənətinin gənc ustaları” 

konsertlərini verdi. 

1982-çi ilin iyul ayında Azərbaycan ictimaiyyəti respublika-

nın əməkdar kollektivi, Üzeyir bəy Hacıbəyov adına Azərbaycan 

---