113
Raifə VƏZİROVA
Bibilioqrafiyaşünaslıq kafedrasının baş müəllimi
MƏRKƏZLƏŞDİRİLMİŞ KİTABXANA SİSTEMLƏRİNDƏ
BİBLİOQRAFİK
FƏALİYYƏTİN TƏŞKİLİ MƏSƏLƏLƏRİ
Respublikamızda biblioqrafik fəaliyyət sahəsində mühüm həlledici yeri olan
Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemləri (MKS) zəngin universal kitab fonduna
malik olan ən böyük şəbəkədir. MKS-ləri artıq otuz ildən çoxdur ki,
oxuculara
kitabxana-biblioqrafiya xidməti sahəsində əsaslı uğurlara nail olmuş,
biblioqrafiya işi sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsinin mühüm
vasitələrindən biri kimi fəaliyyət göstərir.
MKS-lərdə biblioqrafik fəaliyyətin inkişafını daha yaxşı izləmək üçün onu
şərti olaraq bir neçə mərhələyə bölmək olar.
Birinci mərhələ-1974-1980-cı illəri əhatə edir.
Bu dövr MKS-lərin
yaradılması və təşkili dövrüdür.
1974-cü il məlum qərardan sonra 1974-1980-cı illərdə dövlət kütləvi
kitabxanalarının mərkəzləşdirilməsi əsasən həyata keçirildi. Respublikamızda
dövlət kütləvi kitabxanaların mərkəzləşdirilməsi kitabxana işinin inkişafında
yeni bir mərhələ idi.
Məhz bu mərhələdə kitabxana işi sahəsində baş verən çox dərin dəyişikliklər
biblioqrafik işin əsaslı şəkildə yenidən qurulmasını tələb edirdi. Bu
dəyişikliklər bir çox mürəkkəb problemlərin həll edilməsinə imkan verdi.
Belə ki, hər bir şəhərdə və rayonda filial sisteminə malik olan, əvvəllər
müstəqil fəaliyyət göstərən kitabxanalardan
müqayisə edilməz dərəcədə
böyük üstünlüklərə və imkanlara malik olan vahid və böyük kitabxana
müəssisələri yaradılırdı. Vahid kitabxana sisteminin yaranması kəmiyyət və
keyfiyyətcə böyük və güclü universal kitab fondlarının yaranmasına səbəb
olmuşdur. Mərkəzləşdirmənin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar olaraq onların
funksiyaları daha da genişlənmişdir. MKS-də biblioqrafiya işinin təşkilinin
özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Bu səciyyəvi xüsusiyyətlər aşağıdakı
məsələlərdə özünü daha çox göstərir.
1. Bir rayon ərazisində mərkəzi kitabxana ilə filial-kitabxanalar arasında
məsafə uzaqlığı;
2. Bir MKS-in başqasından mahiyyət
etibarilə məhəlli profilinə, filialların
sayına, oxucularının tərkibinə həm də kitabxana əhatəliliyinə görə fərqlənməsi;
3. Bir çox MKS-nin quruluşunda (tərkibində) uşaq-kitabxana filialların
mövcudluğu;