İnformasiya
sistemləri menecmenti
5
FƏSİL 10. İnformasiya sistemlərində investisiya
10.1. İnvestisiyanın mahiyyəti və növləri
........................................
147
10.2. İnformasiya sistemlərində investisiyanın rolu və onun
xüsusiyyətləri………………………………………………………..151
10.3.İnformasiya sistemlərində investisiyanın
səmərəlilik göstəriciləri......................................................................154
10.4.
İS-nin investisiya layihəsinin biznes-planının işlənib
hazırlanması.......................................................................................160
FƏSİL 11. Müəssisənin informasiya infrastrukturu
11.1. İnformasiya emalı vasitələrinin analitik piramidası..................163
11.2. Analitik sistemlər və idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsi.....170
11.3. ERP sistemlər............................................................................172
11.4. Verilənlərin saxlanması və OLAP sistemlər............................173
11.5. BMP sistemlər...........................................................................177
İstifadə olunan ədəbiyyat ................................................................184
İnformasiya sistemləri menecmenti
6
GİRİŞ
Liberal iqtisadi sistemdə müəssisələrin qarşısında duran
ən mühüm vəzifələrdən
biri menecmentin düzgün və
məqsədəuyğun həyata keçirilməsidir. Müasir iqtisadi inkişaf
tendensiyası və sağlam rəqabət mühitində müəssisədə
menecmentin mütərəqqi forma və metodlarının tətbiq edilmə-
si onun dünya bazarına çıxması və daha səmərəli inteqrasiyası
üçün daha geniş imkanlar yaradır. Bunun üçün menecment
elminin dərindən mənimsənilməsi və öz təyinatı üzrə düzgün
tətbiq edilməsi günümüzün tələbidir. Qeyd edilən münasibət-
lər iqtisadi inkişafın hərəkətverici amili olmaqla bərabər, eyni
zamanda təsərrüfat subyektlərində yüksək texnologiyaların
reallaşdırılmasında vacib amil kimi çıxış edir. Ona
görə də
müasir dövrdə informasiya sistemləri menecmentinin mahiy-
yəti və məzmunu ilə yanaşı, bu sahənin biznes subyektlərinə
təsir xüsusiyyətlərini, onların tənzimləyici və stimullaşdırıcı
xarakterini, eyni zamanda bu münasibətlərin informasiya
texnologiyalarının inkişafına təsirini öyrənmək zəruridir.
İnformasiya cəmiyyətinə və dünya iqtisadiyyatına surət-
li inteqrasiya dövründə təhsil alanların informasiya sistemləri
menecmenti sahəsində yüksək nəzəri biliklərə yiyələnməsi
ölkənin sosial-iqtisadi və informasiya
kommunikasiya texno-
logiyaları sahəsində mövcud olan obyektiv prosesləri, qanu-
nauyğunluqları, menecment sahəsində yeni istiqamətlərin
mahiyyətini dərindən öyrənməyə və zəruri tədbirlərin görül-
məsinə real kömək edir. Eyni zamanda azad rəqabət şəraitində
biznes subyektlərinin səmərəli idarə edilməsi, yüksək
texnologiyaların tətbiqi istiqamətində düzgün
investisiya və
innovasiya siyasətinin reallaşdırılması, qloballaşan dünyada
informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması, bank, rabitə və
maliyyə şirkətlərinin yüksək texnologiyalarla təmin olunması,
informasiya sistemində idarəetmə və təşkilati strukturun
İnformasiya sistemləri menecmenti
7
formalaşdırılması, informasiya resurslarının
səmərəliliyinin
qiymətləndirilməsi olduqca vacibdir və bunun həyata keçiril-
məsi kifayət qədər yüksək idarəetmə bacarığına malik mütə-
xəssislərin hazırlanmasını zəruri edir.
Bu
istiqamətdə “İnformasiya sistemləri menecmenti”
fənninin əsas vəzifəsi təhsil alanlara
informasiya sistemlərinin
texnoloji mühitinin formalaşdırılması, informasiya sisteminin
inkişafı və ona xidmət, informasiya sistemi mühitində planlaş-
dırma, informasiya sistemlərinin təşkilati strukturunun forma-
laşdırılması, innovasiya siyasətinin formalaşdırılması, infor-
masiya texnologiyaları sahəsindəki personalın idarə edilməsi,
informasiya sistemləri sahəsində maliyyənin idarə edilməsi
istiqamətlərində nəzəri bilikləri vermək, eyni zamanda
müəssisələrdə informasiya texnologiyalarının səmərəliliyinin
artırılmasını təmin edən sahələrin geniş mahiyyətini aç-
maqdan ibarətdir. Oxuculara təqdim olunan hazırki, “İnfor-
masiya sistemləri menecmenti” kitabı məhz bu məqsədlə
yazılmış, informasiya texnologiyaları sahəsində yeni tenden-
siyaların əks olunması, yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin bilik-
lərinin artırılmasına yönəlmişdir. Bütün bunlarla əlaqədar
olaraq hesab edirik ki, hərtərəfli yüksək biliyə malik
mütəxəssislərin hazırlanması sahəsində bu
kitab səmərəli dərs
vəsaiti kimi istifadə edilə bilər.
Dərslikdə menecment elminin inkişafı, onun qısa tarixi
mərhələləri və məktəbləri, informasiya sistemləri menecmen-
tinin bir elm sahəsi kimi formalaşması, onun əsas anlayışları
və vəzifələri, informasiya biznesinin inkişafı tarixi və s. kimi
məsələlərə xüsusi yer verilir. Eyni zamanda kitabda əsası
Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan informasiya
kommunikasiya texnologiyaları sahəsindəki uğurlu siyasət və
onun bugünkü dinamik iqtisadi inkişafda,
xüsusilə qeyri-neft
sektorunun inkişafında əhəmiyyətli rol oynadığına geniş yer
verilmişdir.