Microsoft Word risale1-22. 01. 2013. doc
Yüklə 2,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
352
ma uşaq on yaşında olsa və öz qohumları yaxud ümumi xeyir işlərdə xərc edilməsi üçün vəsiyyət etsə, uşağın bu iki halda olan vəsiyyəti düzgündür. Amma qohumlarından qeyrisi üçün və yaxud yeddi yaşında olan bir uşaq malından azacıq miqdarını vəsiyyət etsə, onun vəsiyyətinin düzgün olması mübahisəlidir. Bu halda ehtiyata əməl etmək lazımdır. Əgər bir şəxs “səfeh” olsa, onun öz malı üçün etdiyi vəsiyyət nüfuzlu deyildir. Amma onun bun- dan başqa olan vəsiyyəti, məsələn, ölümündən sonra dəfni ilə bağlı işlər haq- qındakı vəsiyyəti nüfuzludur. Məsələ 2660: Əgər bir kəs bilərəkdən özünü öldürmək məqsədi ilə həlak olacağı tərzdə özünü yaralasa və yaxud ölümə səbəb olan zəhər içsə, malının bir miqdarını bir yerə istifadə etmək üçün çatdırmalarını vəsiyyət etdikdən sonra ölsə, onun vəsiyyəti düzgün deyildir. Amma onun işi Allah yolunda ci- had etmək olsa, bu, istisnadır. Amma mal-dövlətlə əlaqədar olmayan şeylər- də vəsiyyəti düzgündür. Məsələ 2661: İnsan malından bir şeyi bir şəxsin olmasını vəsiyyət etsə, həmin şəxs onu qəbul etdiyi halda, istər onun sağlığında, istərsə də vəfatın- dan sonra olsun, həmin şey vəsiyyət edənin malının üçdə birindən çox olma- sa, vəsiyyət edənin ölümündən sonra onun mülkiyyətinə keçər. Məsələ 2662: İnsan ölüm nişanələrini özündə gördükdə, dərhal camaatın əmanətlərini sahiblərinə çatdırmalı və yaxud 2306-cı məsələdə qeyd edildiyi kimi, onlara xəbər verməlidir. Əgər xalqa borcu varsa və onun da ödəmək vaxtı çatmayıbsa yaxud ödəmək vaxtı çatıb, amma tələbkar öz alacağını tə- ləb etmirsə və yaxud tələb etsə də verməyə gücü çatmırsa, ölümündən sonra onun tələbkara veriləcəyinə əmin olacaq bir iş görməlidir. Məsələn, onun başqalarına borclu olduğu məlum deyilsə, vəsiyyət etməli və vəsiyyəti üçün şahid tutmalıdır. Amma ödəyə bilsə və vaxtı da çatıbsa, tələbkar da tələb edirsə, özündə ölüm əlamətlərini görməsə də, dərhal ödəməlidir.
ludursa, boynunda “haqqun-nas” vardırsa və hal-hazırda ödəyə bilmirsə, özünün malı varsa və yaxud ehtimal versə ki, bir şəxs onları ödəyəcək, elə bir iş görməlidir ki, ölümündən sonra onun ödəniləcəyinə əmin olsun. Məsə- lən, etimadlı bir adama vəsiyyət etməlidir. Həmçinin, əgər həcc ona vacib olsa və hal-hazırda naib tuta bilməsə də, belədir. Amma şəriət vergilərindən olan borcunu verə bilsə, hətta onda ölüm nişanələri olmasa belə, dərhal ver- məlidir. Məsələ 2664: Ölüm nişanələrini özündə görən şəxsin qəza namazı və orucu varsa, elə bir iş görməlidir ki, ölümündən sonra onun əvəzindən yerinə yetirələcəyinə əmin olsun, məsələn, öz malından onlar üçün əcir tutulacağını vəsiyyət etməlidir. Hətta əgər malı olmasa, amma ehtimal versə ki, bir şəxs muzd almadan onları yerinə yetirəcək, yenə də vəsiyyət etməsi vacibdir. Əgər onun oruc və namazının qəzasını yerinə yetirmək üçün bir şəxs, məsələn, böyük 353
oğlu olsa, əgər bilsə ki, ona xəbər versə, qəza oruc və namazlarını yerinə yetirəcək, ona xəbər verməsi kifayətdir və vəsiyyət etməsi lazım deyil. Məsələ 2665: Ölüm nişanələrini özündə görən şəxsin bir nəfərdə malı varsa, yaxud varisinin bilmədiyi bir yerdə gizlətsə, vacib ehtiyata əsasən, onlara xəbər verməlidir. Öz səğir uşaqları üçün qəyyum təyin etməsi lazım deyildir, amma qəyyumsuz onların malı aradan gedəcəksə, yaxud özləri tələf olacaqlarsa, onlar üçün bir qəyyum təyin etməlidir.
həmçinin vacib ehtiyata əsasən, digərlərilə bağlı işlərdə etibarlı olmalıdır. Vacib ehtiyata əsasən, müsəlmanın vəsisi müsəlman olmalıdır. Habelə yet- kinlik yaşına çatmamış bir uşağa təkbaşına olmaq şərti ilə vəsiyyət etmək va- cib ehtiyata əsasən, düzgün deyildir və onun istifadə etməsi şəriət hakiminin icazəsi ilə olmalıdır. Əlbəttə, bu vəsiyyət edən şəxsin məqsədinin onun uşaq- lıq halında qəyyumunun icazəsi olmadan istifadə etməsi olduğu təqdirdədir. Amma məqsədi onun yetkinlik yaşına çatacağından sonra və yaxud qəyyu- munun icazəsi ilə istifadə etmək olarsa, eybi yoxdur.
təkbaşına vəsiyyətə əməl etməsini icazə versə, vəsiyyəti yerinə yetirməkdə bir- birlərindən icazə almaları lazım deyil. Amma icazə verməmiş olsa, istər hamısının birlikdə əməl etməsini bildirsin, istərsə də bildirməsin, vəsiyyətə bir- birlərinin fikirləri əsasında əməl etməlidirlər. Əgər birlikdə vəsiyyətə əməl etməyə hazır olmasalar, arada hər birinin digəri ilə anlaşmasına qarşı olan bir şəri maneə yoxdursa, şəriət hakimi onları anlaşmaya məcbur edə bilər. Əgər ona itaət etməsələr və yaxud hər biri üçün anlaşılmağın qarşısını alan şəri bir maneə mövcud olsa, şəriət hakimi onlardan birinin yerinə ayrı bir şəxsi təyin edə bilər.
birini bir şəxsə verilməsini vəsiyyət etdiyi halda, sonra “ona verməyin” – desə, vəsiyyət batil olar. Əgər vəsiyyətini dəyişdirsə, məsələn, əvvəl uşaqları üçün bir qəyyum təyin edib, sonra da başqa birini onun yerinə qəyyum təyin etsə, onun ilk vəsiyyəti batil olar və ikinci vəsiyyətinə əməl olunmalıdır.
görsə, məsələn, birinə verilməsinə vəsiyyət etdiyi bir evi satsa və yaxud əv- vəlki vəsiyyətinə nəzər yetirdiyi halda başqa birisinin onu satmaq üçün vəkil təyin etsə, vəsiyyət batil olur. Məsələ 2670: Əgər müəyyən malı bir şəxsə verməyi vəsiyyət etsə, sonra isə həmin malın yarısını başqasına verilməsini vəsiyyət etsə, onu iki yerə bölməli və o iki nəfərin hər birinə onun yarısını verməlidirlər.
malının bir hissəsini bir şəxsə bağışlasa və ölümündən sonra bir miqdarının başqasına verilməsini vəsiyyət etsə, malının üçdə biri hər ikisinə verməyə kifayət etmədiyi və varislər də ondan artıq verilməsinə icazə vermədikləri Yüklə 2,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|