Microsoft Word risale1-22. 01. 2013. doc
Yüklə 2,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
367
Bu kimi alverlər də, birinci alverdə bankın əmtəəsi təkrar nağd olaraq onun nisyə qiymətindən ucuz alması şərt olunarsa, yaxud müqavilədən öncə şərt edib müqaviləni o şərtə bağlayarsa, misal üçün, alver zamanı “keçmiş şərt”-deyilərsə, düzgün deyildir. Lakin belə bir şərt qoyulmazsa, eybi yoxdur. Demək lazımdır ki, bu yollar – düzgün olsa belə – bank alverlərində əsaslı bir hədəfi gerçəkləşdirmir. O da bundan ibarətdir ki, alınan borc vax- tında ödənilmədikdə, bank gecikmə haqqı olaraq artıq pul tələb edə bilər. Çünki alver əsnasında onu şərt etsələr belə, borclu öz borcunu qaytarmaqda gecikərsə, ondan artıq pul almaq riba hə haramdır.
deyildir. Çünki bu ribadır və onda girov qoyub-qoymamaq arasında heç bir fərq yoxdur. Əgər bir şəxs bu şərtlə dövlət bankından borc götürərsə, onun həm borcu, həm də şərti batildir. Çünki bank öz əmlakının maliki olmadığın- dan, onları borc alanın mülkünə keçirə bilməz. Bu problemdən qurtarmaq üçün borc alan şəxs nəzərdə tutduğu məbləği şəriət hakimindən icazə almaqla bankdan sahibi bilinməyən mal və ondan istifadə etməyin şəriət hakiminin icazəsi olması adı ilə götürə bilər. Biz bü- tün möminlərə bu icazəni veririk və kifayətdir ki, onların qəlbən niyyəti artıq ödəmə şərti olmadan şəriət hakimindən borc götürmək olsun. Baxmayaraq ki, qanuni olaraq həm borcun özünü, həm də artıq qazancı banka ödəməkdə iltizamlı olduqlarını bilirlər. Məsələ 3: Özəl banklara borc vermək mənasını daşıyan əmanət qoymaq əlavə qazanc şərt olunmasa, hətta ona əlavə qazancın veriləcəyini bilsə belə, caizdir. Şərt etməməkdə məqsəd bu deyil ki, insanın qəlbən niyyəti bankın əlavə qazanc vermədiyi halda qazanc tələb etmək olmasın. Çünki ola bilər ki, insan bir şeyi tələb etməyi nəzərdə tutmasın, amma şərt etsin. Eləcə də tələb etməyi nəzərdə tutmasın, amma şərt də etməsin. Əksinə, şərt etməmək- də məqsəd odur ki, əmanəti bankın əlavə qazanc verməsinə iltizamlı olacağı- nı şərt etməsin. Məsələ 4: Özəl banklara – borc vermək mənasını daşıyan – əmanət qoy- maq əlavə qazanc şərti ilə caiz deyilidr. Əgər bir şəxs bunu görsə, əmanət qoymağın özü düzgün, şərti isə batildir. Əgər bank əlavə qazancı ödəsə, o, həmin qazanca malik olmaz. Amma bank sahiblərinin, hətta şəriət baxımın- dan malik olmadıqlarını bildiyi halda onun bu qazancda istifadə etmələrinə razı olduqlarına əmin olsa, onun istifadə etməsinin eybi yoxdur və əksər hal- larda da, belə olur.
qoymaq qazanc almaq şərti ilə caiz deyildir və həmin qazanc ribadır. Hətta bu kimi banklara qoymaq, qazanc almamaqla olsa belə, şəriət baxımından malı tələf etmək kimidir. Çünki bankdan sonradan alacağı bankın malı deyil, əksinə sahibi bilinməyən əmlak qismindədir. Buna əsasən, şəxsin ilboyu əldə etdiyi qazanc və gəlirlərin dövlət banklarına onun xümsünü vermədən 368
qoyması mübahisəlidir. Çünki onun bu əmlakdan öz xərcləri üçün istifadə etməsinə icazəsi var və onu tələf etməyə icazə verilmir. Əgər onu tələf etsə, onun xümsünü sahiblərinə zamindir. Əlbəttə, bu, o zamandır ki, şəriət hakimindən icazə almadan banka əma- nət qoyulsun. Amma şəriət hakimi bir nəfərə icazə versə, habelə bank siste- mi banka qoyduğu əmlakı bankda mövcud olan əmlakdan ödəməsinə icazə versə, banka əmanət qoymağın şəriət baxımından eybi yoxdur. Necə ki, ban- ka əmanət qoyan şəxsin şərt olunmamış qazancı alıb, yarısını öz şəxsi işləri- nə, yarısını da möhtac və yoxsula sədəqə adı ilə verməsi caizdir. Biz bütün möminlərə banka əmanət qoyub, əlavə qazanc alaraq qeyd edilən şərt əsasın- da xərcləməyə icazə veririk.
(ki, müddəti var və bankın onu daim olaraq pul qoyan şəxsin ixtiyarına qoy- masına iltizamlı deyil) cari hesablar arasında (ki, bank onu pul qoyan şəxsin ixtiyarına verməyə iltizamlıdır) heç bir fərq yoxdur. Məsələ 7: Qeyd olunan hallarda müştərək banklar dövlət banklarının hök- münü daşıyır və onda mövcud olan əmlak sahibi bilinməyən əmlak hökmün- dədir və şəriət hakiminə müraciət etmədən onlardan istifadə etmək caiz deyildir.
bağlı qeyd olunanlar İslam ölkələrindəki banklara aiddir. Lakin əlavə qazanc əldə etmək məqsədi ilə sərmayələri, mal-dövlətləri qeyri-müsəlmanlara məx- sus olan banklara qoymaq caizdir, istər bu banklar özəl olsun, istər dövlət, is- tərsə də müştərək. Çünki onlardan riba almaq caizdir. Lakin onlardan əlavə gəlir ödəmək məqsədi ilə borc almaq haramdır. Bu işdən qurtarmaq üçün malı borc adı olmadan bankdan alıb, şəriət hakiminə müraciət etməyə heç bir ehtiyac olmadan istifadə etmək olar. Hətta onların həm malın özünü, həm də qazancını ondan tələb edəcəklərini bilsə də, eyni hökmü daşıyır.
Akkreditiv iki növdür:
Xarici malları ölkəyə daxil etmək istəyən bir şəxs banka müraciət edərək akkreditiv açılmasını istəyir. Nəticədə bank ona iltizam verir ki, öləkəyə gətirilən xarici əmtəələrin sənədlərini akkreditiv sahiblərinə təhvil versin və onun məbləğını əmtəəni ixrac edən şəxsin hesabına köçürsün. Malı ixrac edənlə alış-veriş yazışma və yaxud ölkədə mövcud olan və- kilə müraciət etməklə tamam olduqdan, eləcə də əmtəələrin keyfiyyət və kə- miyyətini bəyab edən siyahını aldıqdan, əmtəənin qiymətinin bir hissəsini bankın hesabına köçürdükdən sonra, nəhayət, bank sənədləri təhvil alır və əmtəələrin məbləğini satıcıya göndərir. 2. İxracat üçün olan akkreditivlər: Yüklə 2,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|