Microsoft Word Sirler Xezinesi doc

Hoqqasına, oynuna uymalısan göylәrin? 
Hikmәtini, sirrini duymalısan göylәrin. 
O zaman ki, uşaqdın, dolmamışdın kamala, 
Qafilliyin istәrdi әylәncәdәn kam ala. 
Kamal ki, yetkinliyә, fәrasәtә yetişdi, 
Şadlığın bәxti güldü, sәadәtә yetişdi. 
Ucalmağa qoyarmı qafilliyi insanı? 
Qafil insan dәlidir, onda düşüncә hanı? 
Boş durma, yaz, alışdır gözәl xәttә qәlәmi, 
Yazmasan da, götürüb barı, qәddә qәlәmi. 
Vermә tәlim aldığın ariflәrә macal sәn, 
Bәxtiyar insanlara arxalanıb ucal sәn. 
Gülün şirin vüsalı nәsib olar tikana. 
Gülün özü solsa da, әtri dolar tikana. 
Mәhşәrdә oxunanda guya cәza fәrmanı, 
Sorğu-sual etmәyә gәtirirlәr sәhranı, 
Deyirlәr: "Sәp qanını içmisәn heyvanların, 
Tәşnәsisәn tökülәn, axan nahaq qanların, 
Yoxsa, dirilik suyu hәyat vermәz qumuna, 
Sәhrasan, Fәrat nәhri axıb gәlmәz şumuna." 
Qum fәryad qoparır ki: "Qan uddurublar mәnә, 
Günahsız yandırmayın, çox od vurublar mәnә. 
Duzumla, nemәtimlә süfrәlәrә bәzәyәm, 
Ciyәrlәrin duzuyam, әn dadlı bir mәzәyәm. 
Sinәmdә yer vermişәm hәr әrәnә, hәr cana, 
Dönmüşәm mәlәklәrin qollarında mәrcana." 
Cәza hökmü dәyişdi, sәhra da xoşhal oldu. 
Bir mütribә döndü qum, nәsibi xalxal oldu 
Ünsiyyәti hansı kәs arayıbdır yaxşıda, 
Mәqamında işinә yarayıbdır yaxşı da. 
Yaxşı insan qalmayıb, şәr şәrә yaraşıbdır, 
Dünya bal süfrәsidir, arılar daraşıbdır. 
Dövrә bax ki, alçalıb zülmdәn, şәrdәn bәşәr, 
Azğınlığın әlindәn qaçır bәşәrdәn bәşәr. 
İnsanda nә lәyaqәt, nә mәrdlik qalıb indi. 
İnsandan insanlığı namәrdlik alıb indi. 
Çoxdan yoxa çıxıbdı әdalәtli Süleyman, 
Haqsızlıqdan görünmәz pәriyә dönüb insan. 
Kimә ki, insan kimi dәrdimi açmışam mәn, 
Namәrdliyi ucundan üzündәn qaçmışam mәn. 
Kimsәnin kölgәsindә sәadәt görmәmişәm, 
Әhdә dönük insanda sәdaqәt görmәmişәm. 
Hikmәt dәni sәpdim ki, vәfa dәni cücәrsin. 

---

Hamı alqış oxuyub, bir gün barını dәrsin. 
Toxumu şuma sәpib becәrәr әkinçilәr, 
Vaxt gәlәr әkdiyindәn bar dәrәr әkinçilәr... 
 
 
SÜLEYMAN VӘ QOCA ӘKİNÇİ 
 
Günlәrin bir günündә seyrә çıxdı elindәn, 
Söndü sübhün çırağı Süleymanın yelindәn. 
Ölkәsi boyda taxtı - külәyi uçdu onun, 
Hәşәmәtli taxtını bir sәhra qucdu onun. 
Qoca әkinçi gördü - hәmdәmi biyabandı. 
Süleymanın ürәyi onun halına yandı: 
Bircә ovuc dәni dә kәsib yoxsul daxmadan, 
Sәpib kәrәm mülkünә ehtiyaca baxmadan. 
Yoxdu dәn sәpmәdiyi bircә qarış yer belә, 
Sünbüllәr oynadıqca qarışırdı tel-telә. 
Әkinçi bәbәyitәk bәslәyirdi hәr dәni, 
Süleyman quşlarını sәslәyirdi hәr dәni. 
Süleyman söylәdi ki: "Tamahlanma, ay qoca, 
Nemәtini, ruzini gәl eylәmә zay, qoca. 
Tor-cәlә qurmamısan, dәn sәpirsәn quşlara, 
Quş dilindә danışma, bәlәdәm mәn quşlara. 
Belin yox, quru әllә yer tәpmәyә gәlmisәn? 
Suyun yox, kәndli kimi dәn sәpmәyә gәlmisәn? 
Әkin-sәpin üstündә suyumuz boldu bizim. 
Qismәtimiz gül әkib, vay dәrmәk oldu bizim. 
İsti dәni qovurur alovlanan tarlada, 
Mәhsul әlә gәlәrmi susuz yanan tarlada? 
Qoca dedi: "İncimә, qoy deyim sözümü mәn, 
Nә suya, nә torpağa dikmişәm gözümü mәn. 
Halal zәhmәt itmәyib, әllәşmәk deyil eyib. 
Tanrı: "sәndәn hәrәkәt, mәndәn bәrәkәt" deyib. 
Kürәyimin tәridir - mәnim suyum, selim dә, 
Bu dәmir dırnağımdır xış әvәzi belim dә. 
Şah deyilәm, mәmlәkәt dәrdi çәkib yaxılım. 
Ömrü boyu şadam ki, vardır dәnim, taxılım. 
Bolluğun müjdәsini bu göylәrdәn alıram, 
Hәr dәnin sünbülündәn yeddi yüz dәn alıram. 
Şeytan ilә şәrikli әkmәsәn әyәr dәni, 
Dәn dolu sünbüllәrin torpağa әyәr dәni." 
Sәpdiyin әla toxum yaralı dәn olanda, 
Hәr dәn yırtar köynәyi sünbülә dәn dolanda. 

---

Qüdrәtin nәzәrindә hansı canlı kiçilib? 
Hәr canlının libası öz әyninә biçilib. 
Hәr bir eşşәk İsanın eşşәyinә taydımı? 
Hәr başa kölgә salan bәxt quşu humaydımı? 
Kәrgәdan fil boynunu gәmirәrәk qoparar, 
Qarışqa çәyirtgәnin ayağını aparar. 
Yüz nәhrin suyuyla da dәrya haman dәryadı. 
Bircә selin suyundan qopar çayın fәryadı. 
Quran gündәn lacivәrd qübbәsini bu göylәr. 
Әmәlinlә bәxş edib rütbәsini bu göylәr. 
Xoşbәxt odur dözümә lәyaqәti var onun. 
Ağır yükә qatlaşmaq dәyanәti var onun. 
Naz çәkmәdәn saralıb solan azdı dünyada. 
Qarnı sir dağarcığı olan azdı dünyada. 
Çox uzatma mәtlәbi yanıb-yanıb Nizami. 
Naz çәkmәyә dünyada tәk yaranıb Nizami. 
 
 
DÖRDÜNCÜ SÖHBӘT 
 
HÖKMDARIN XALQA QAYĞISI 
VӘ ӘDALӘTİ 
 
Ey mәrdlik qalxanını atıb diz çökәn insan! 
Qәflәt divi azğınlıq yoluna çәkәn insan! 
Güvәnirsәn şahlığa, şahlıq, gәldi-gedәrdi. 
Güvәnirsәn hәyata hәyatın da hәdәrdi. 
Eyş-işrәtlә vurursan öz ömrünü sona sәn, 
Fәlәk qatıb başını, oyuncaqsan ona sәn. 
Quranı, qılıncını bir kәnara atmısan, 
Әlindә cam, sürahi nәşәylә baş qatmısan. 
Nә güzgün, nә darağın bir an әldәn düşәndir, 
Gözәl-göyçәk qadıntәk sığallanmaq peşәndir. 
Rabiyә olmasaydı xilaskarı, kömәyi, 
Susuzluq tәşnә düzdә öldürәrdi köpәyi. 
İgidsәnsә, kişilik adından utan barı, 
Әrsiz hünәr göstәrәn qadından utan barı. 
Qul olmusan iblisә, qәlbә girәn şeytana, 
Әl atırsan fitnәyә, iftiraya, böhtana. 
Öyünmә ki, igidsәn, hәr gözә iti oxsan, 
Bәdbәxtin birisәn ki, bir qadınca da yoxsan. 
Ağıl-kamal bәslәmәz igidliyә әdavәt. 

---

Hünәr dә, igidlik dә әdalәtdir, әdalәt. 
Hamı sirab, sәn tәşnә, tәşnә halla öyünmә, 
Öz üzündә olmayan gözәl xalla öyünmә. 
Sәn ki fәlәk deyilsәn, cәza hökmü yazırsan, 
Cәza hökmü yazmaqla hәr cәzaya hazırsan. 
Әdalәtin ucaltsın qoy nәslinin adını, 
El gözündәn salmasın özünü, övladını. 
Haqsızlığa uyaraq günaha batmaq nәdir? 
Qan töküb, zalım olub, abrını atmaq nәdir? 
Bundan әzәl öyündün, qılıncını şaxıtdın, 
Neçә igid öldürüb, nahaq qanlar axıtdın. 
El gücü - sel gücüdür, hәr an çәkin bu seldәn, 
Yataqda da can alar qisas oxu qәfildәn. 
Xalqa divan tutanı divan gözlәr hәr yanda, 
Mәzlumların fәryadı qorxuludur cahanda. 
Hindli әrlәr vermәdi canlarını sadağa, 
Saldı Sultan Mahmudun sağ canını yatağa. 
Xalq intiqam fikrindәn çox çәtin ki, daşına, 
Nә müsibәt gәtirәr, qisas sәnin başına. 
Mәslәk әri hәmdәmdi mәlәklәrin özüylә, 
Yumurtaya can verәr tısbağa öz gözüylә. 
Qılınc çәkib yerimә mәzlum kәsin üstünә, 
Hәr sәhәr qarğış oxu tökülmәsin üstünә. 
Dünya özü zalımdır, zülm elәyir varlığa, 
Әdalәt hakimliyi qalıb hökmdarlığa. 
Kim ki zülmün evini bәrbad edib indidәn, 
Öz sabahkı evini abad edib indidәn. 
 
 
QARI VӘ SULTAN SӘNCӘR DASTANI 
 
Haqsızlığın odunda bir qarı yandı oda. 
Sәncәrin әtәyindәn yapışdı bir gün o da: 
"Zülm әlindәn qalmışam mәn zarıya-zarıya, 
Zülmün divan tutdurur bir kömәksiz qarıya. 
Kefli-kefli qapımın ağzını kәsdi darğan, 
Tәpiklәdi doyunca, o ki var, әzdi darğan. 
Bir günahım olmadan çölә atdı daxmadan, 
Sürüklәdi saçımdan fәryadıma baxmadan. 
Mәn zülmün zindanında qansız gördüm yağını, 
Ürәyimә, canıma basdı zülmün dağını. 
Dedi: "Ey qozbel qarı, söylә, filan gecәdә 
Filankәsi öldürәn kimdi sizin küçәdә?" 

---