MiRZƏ ŞƏFİ ŞƏrq qərb araşdirmalarinda
Yüklə 2,91 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nəzakət Əliyeva
- Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında
Nəzakət Əliyeva 40 Həyat baxçamda da Əsir küləklər. Haray, mənim bahar fəslim nə soldu? Həyat çeşməm daha görünməz oldu. İnan, sənsiz elə yannam, yaxıllam, Mənim tək görməmiş təşnə bu əyyam. Əgər sevdam başımda qalsa böylə, Ümidim yoxdu vəslə heç səninlə. Dönüb bəxtim,gecəm bil,gündüz olmaz. Səhər doğsa qəmimdən heç nə qalmaz. Kimin xoş bəxti var gülsün, sevinsin, Ona taleh yar olmuş, qoy öyünsün. Qarabəxtin halın hardan bilər o? Sitəmdən, hicrdən bilməz xəbər o. Günəş cəmallıda rəhm olsa hərgah Günəşə həsrətlə mən çəkmərəm ah. Axı, səndən uzaqdı bu kədər-qəm, Ürək darda, ciyər qan, gözlərim nəm. Könül doymuş inan ki, qəm, kədərdən, Qaçaram vəhşi-tək, cinsi-bəşərdən, Elə bil Məcnunam sevdayi-leyli Ürəkdə səhrayə artırdı meyli. Göründü bir qasid, yox-yox o candı, Bu xəstə qəlbimə ruhi-rəvandı. Məni şad eylədi, o verdi namə, Nə namə, ətridə misli şəmamə. Dolunca dağu-səhra, mişkilə mən- Dedim ahu köbəyi gəldi Çindən Başımdan əqlimi aldı bir anda, Dəyişdi halimi bu xəstə canda. Açarkən naməni getdi kədər, dəm, Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında 41 Kəramət qapısı açıldı ol qəm, Bu namə dilrüba, o yardan idi, O munis sevgilim dildardan idi. Gah öpdüm, gah da qəlbim üstə qoydum Mənə sevinc gətirmişiydi, duydum. Fəqət birdən halım oldu pərişan O xəttə baxmağım deyiidi asan. Təəccüb eyləyirdim iqbahmdan, Mənə namə gəlib mişkin xalımdan. Baxanda naməyə halım duruldu, Ürək də namənin ətri ilə doldu. İlahi, bu necə xoş saət idi? Bu ki, bir əvəzsiz səadət idi. Məgər bu dövranın rəyi dolandı, Yatam bəxdim məgər birdən oyandı? Nə oldu cövri - çərx, ol zülmü-dövran O zülümündən məgər oldu peşiman? Oxudum naməsin gülüzlü yarın İşindən halı oldum ol nigarın. O namə çox şəfəqqətlə yazılmış, Necə lütfü-məhəbbətlə yazılmış. Yazıb «Ey hicranın bəndində dustaq, Hicrana səbir ilə dözərlər ancaq, Qoy, üzüm dönməsin cövri fəraqdan Hicrimdə əl üzmə sən iştiyaqdan. Hələ əskilməmiş mehrin yanımda, Sevdan başımdadır, zövqiin canımda. Səni unutmaram, fikrim bu olmuş Nə vaxt ollam o yarımla həmağuş. Bütün eşq əhlinə bu bir məramdır Nəzakət Əliyeva 42 Naümmidlik məşuqlara haramdır...». Gəl ey saqi, gətir bir cami-gülgün, Ürəkdə pas tutan dərdimi silsin. Şükür olsun ki, bəxtim də yar oldu, Nə xoş əyyam, nə xoş rüzigar oldu! Gəl ey Vazeh məcazi-eşqidən sən Həqiqət tap, onunla yüksələrsən. Bu iki qəzəl və «Məktubun intizarında» lirik poema yuxarıda dediyimiz kimi Tibilisidə Kekelidze adına Əlyazmalar İnstitutunda P- 107 (137) şifri ilə qeyd olunan bir cüngün içərisindədir. Həbib Məmmədzadənin verdiyi məlumata görə, «Şeir məcmuəsi» adlanan bu cünk Mirzə Şəfi hələ Gəncədə ikən 1821-ci ildə onun öz xətti ilə yazılmışdır. Mirzə Şəfinin bu vaxta qədər məlum olmayan «Məktubun intizarında» lirik poeması və farsca şeirləri Balaş Azəroğlu tərəfindən azərbaycancaya tərcümə edilərək «Azərbaycan» jurnalında H.Məmmədzadənin məqaləsi ilə birlikdə dərc edilmişdir. Heç şübhəsiz, bu tapıntının Mirzə Şəfi Vazeh yaradıcılığının işıqlandırılmasında müəyyən elmi əhəmiyyəti vardır. Bu şeirlər öz əsas ruhu və motivləri etibarı ilə Mirzə Şəfi irsinin bundan əvvəl tapılan orijinalları ilə həmahəngdir. Üslub, təşbeh, istiarə və s. bədii təsvir vasitələri cəhətdən bu şeirlər bir-birinə çox oxşayır. Hər ikisində məhəbbət əsas yer tutur. Tapılan iki beytdən birincisində deyilir ki, badi-səba «dildarın olduğu» yerdən əsdiyi üçün onun Çin səhrası kimi geniş olan «könül evini» hərəkətə gətirmiş, ürəyi çırpınmağa başlamışdır. İkinci Mirzə Şəfi Şərq-Qərb araşdırmalarında 43 beytdə isə «hicran zəhərindən ölümünü gözləyən aşiqə artıq heç bir dərman fayda verməyəcəkdir» sözləri ifadə olunur. Beləliklə, beytlərdən birində həqiqi aşiq və nikbin göründüyü halda, digərində bədbin və şikayətçidir. Eyni halı şairin farsca qəzəllərində də görürük. Romantik aşiq olan şairin qəlbində sevinc və kədər birləşmişdir. Şair məhəbbət yolunda nə qədər iztirab çəkib qəmlənirsə, vüsal ümidi ilə bir o qədər ruhlanıb şadlanır: Sənin atəşli çöhrəndən iki xislət doğub məndə: Gözüm ağlar, özüm yannam, inan, ey çeşmi- məstanım. Xoşam, qəmlə scvinc tutsa əgər dünyanı hər yandan, Nə onla, nə bununlayam, mənim eşq oldu Ürfanım. Tacım ah, göz yaşım Təxt, ləşkərim dərddir,qəmim ölkəm, Mən eşqə sultan olsam da, sənin eşqindi sultanım. İkinci qəzəlində şair eşqi dünya nemətlərinin ən yüksəyi hesab edir; eşqin dərd və qəmini duymayan ürəyi «susuz çeşməyə» bənzədir və eşqin əsiri olduğu üçün özünü xoşbəxt sayır. Hər iki qəzəl məzmun dolğunluğu və lirizmi ilə seçilir. Ümumiyyətlə, düşünərək mənalı və ürəkdən yazmaq Mirzə Şəfi qəzəllərinin əsas xüsusiyyətlərini təşkil edir. Bu cəhətdən onun qəzəlləri Füzuli şerinin ruhunu xatırladır. Yüklə 2,91 Kb. Dostları ilə paylaş:
|