Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6-cı Fəsil Hərbi Büdcə Tərtibatı və Maliyyə Resurslarının İdarəetməsi
- Prinsiplər və Tələblər
- Haşıyə 6.1. Dövlət Sektorunda Sağlam Büdcə Tərtibatının Əsas Prinsipləri
68 Kadr Siyasətləri qalxırsa, onlar da bu sistemin qalmasında və gələcək nəsillərin də bu yolla getməsində maraqlı olurlar. Nəticə, şəxsi əlaqələr,sadiqlik və korrupsiyanın hesabına “kölgə sisteminin” yaradılması olur və bu sistem çox vaxt dövlətin daxilindəki geniş klan sistemləri ilə bağlı olan təqaüddə olan zabitlər və on- ların ailələri vasitəsilə edilir. Bu hal komandanlıq sistemini dağıdır və hərbi etikanın əsas prinsipi olan ümumi riskləri və hərbçilərin hərbi rəşadətlərinə görə yüksək hərbi vəzifə almaq və ümumi məqsədlər üçün şəxsi mənfəətlərini qurban verməyə hazır olmaq iradələrini sarsıdır. Kadrlar sistemində korrupsiyaya qarşı mübarizə üçün -və müdafi ə qabiliyyətinə və hərbi etikaya vurulan zərərin qarşısını almağa və ya geriyə qaytarmağa- xüsusi səylər göstərmək lazımdır. Xüsusi səylər ali rəhbərliyin və həmçinin uyğun strukturların xüsusi diqqətini tələb edir. Bu struktur- da işləyənlərin sayı (əgər onlar peşəkardırlarsa) az ola bilər, onlar uyğun səlahiyyətlərə malik olmalıdırlar və rəhbər məsul şəxsə birbaşa çıxışları ol- malıdır. Əlbəttə, bu cür struktur üçün əsas tapşırıq kadrlar idarəsi sistemində korrupsiya risklərini və fırıldaq sxemlərini ayırd etmək və onlara qarşı iş görməkdir. Ancaq bu addımlar diqqəti əsas məqsəddən, əsas qərar qəbul- etmə proseslərində dürüstlüyü, şəffafl ığı və cavabdehliyi təmin etməkdən yayındırmamalıdır. Bunları təmin etmək üçün sistem quraraq, bir tərəfdən siyasi rəhbərliyin siyasəti, qərar qəbul etmə və nəzarət funksiyalarını, digər tərəfdən, komandirlərin sərbəst hərəkətləri və təşəbbüslərini bir- birinə birləşdirib, tarazlıq yaradan ən yaxşı yolla yerinə yetirmək olar. Fikirlər və qərar vermə prosedurları üçün kriteriyalar aydın olmalıdır. Məlumatlar bü- tün maraqlı tərəfl ərə açıq olmalıdır (məxviliyin sərhədləri daxilində) və bu məlumatların dəqiqliyini təmin edəcək ölçülər olmalıdır.Yəgin ki, ən başlıca- sı, ümumi baxışı və hərbi etikanı əks etdirən tələblər dəstinə baxaraq elə şərait yaratmaq lazımdır ki, ordunun qabiliyyətini zəifl ədən və nəticədə onu hərbi məğlubiyyətə aparan əsas səbəb kimi korrupsiya lə’nət sayılsın. 69 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu 6-cı Fəsil Hərbi Büdcə Tərtibatı və Maliyyə Resurslarının İdarəetməsi Hərbi büdcə tərtibatı ( büdcələmə) hərbi xarakterli tədbirlər üçün maliyyə resurslarının ayrılması prosesidir. Bu çoxtərəfl i proses olub, büdcə planlaşdır- ması, yerinə yetirilməsi, hesabat və auditi nəzərdə tutur. Şəffaf büdcə tərtibatı və məsuliyyətli maliyyə idarəetməsi bütün müdafi ə xarakterlı tədbirlərin dürüstlüyünü təmin etmək üçün və müdafi ə sektorunda korrupsiyanın azal- dılması üçün həlledici rol oynayır. Müdafi ə sektorunda qeyri-şəffaf maliyyə idarəetməsi və məsuliyyətsizlik birləşəndə korrupsiya fəaliyyəti üçün ən münbit sərait yaranır. Açıq korrupsiya halları olmasa da belə, əgər pis planla- ma baş verərsə və siyasi qərarlar, planlaşdırma və büdcələmə arasında əlaqə olmazsa və xərclər üzərində pis nəzarət təşkil olunarsa, o zaman müdafi ə sek- torunun fəaliyyəti ciddi surətdə sarsılar və hərbi və mülki heyətin işə olan həvəsi azalar. Bu fəsil büdcə tərtibatı prinsiplərinə və prosesinə yönəlmişdir. Əsas maraq kəsb edən məsələ büdcə tərtibatı prosesində dürüstlüyün təmin edilməsidir. Parlamentın, audit idarəsinin, cəmiyyətin və başqa əlaqədar təşkilatların bu prosesdə roluna Toplunun uyğun fəsillərində, III hissədə baxılır.
Müdafi ə sektorunda büdcə tərtibatı və maliyyənin idarə edilməsi dövlət sektorunda istifadə olunan prosedur və praktikaları əks etdirir. Bu səbəbdən, müdafi ə sektorunda maliyyə idarəetməsi ilə əlaqəli korrupsiyaya kömək edən amillərin analiz edilməsi,dövlət sektorunda sağlam büdcə tərtibatının əsas prinsiplərinin necə yerinə yetirildiyi analizi ilə baslanması uyğun olardı (Haşiyə 6.1). Dünya Bankının mandatı müdafi ə və təhlükəsizlik sektoru ilə məşğul olmağı əhatə etməsə də, bu prinsiplər eyni səkildə müdafi ə sektoru- nun büdcə tərtibatı və maliyyə idarəçiliyi üçün də tətbiq edilə bilir. Büdcə tərtibatının müasir anlamında, hərbi fəaliyyət üçün pul ayrılma- sı-- və uyğun olaraq müdafi ə tədbirləri üçün lazım olan insan resursları, hərbi texnika və infrastruktur- müdafi ə və təhlükəsizlik sahəsində qarşıya qoyulan məsələləri həll etməyə və hərbi strategiyanı həyata keçirməyə imkan verir. ABŞ prezidenti Harri Trumenın dediyi kimi “strategiya, proqramlar və büdcə eyni mühüm qərarları formalaşdıran hissələrdir”. 32 32 Public Papers of Presidents of the USA, Harry Truman, 1945 (Washington, DC: US 70 Hərbi Büdcə Tərtibatı və Maliyyə Resurslarının İdarəetməsi Haşıyə 6.1. Dövlət Sektorunda Sağlam Büdcə Tərtibatının Əsas Prinsipləri Dünya Bankı, müdafi ə sektoru büdcə tərtibatı üçün də tamamilə tətbiq oluna bilən, sağlam büdcə tərtibatı və maliyyə idarəetməsi üzrə aşağıdakı prinsipləri müəyyən edir: • Əhatəlilik: Büdcə bütün il boyu ərzindəki əməliyyatları əhatə etməlidir; • İntizam: Qərarlar resurs reallığını nəzərə alaraq orta perspektivə hesablanmalıdır. Büdcə, ancaq hökümətin siyasətini yerinə yetirməyə zəruri olan resurslardan istifadə etməlidir; və büdcə ayrılmaları aşağıdakılara riayət etməlidir; • Legitimlik: Siyasi qərarların formalaşdırılmasında iştirak edən və hazır qərarla razılaşan siyasətcilər, bu qərarların yerinə yetirmə dönəmində onları dəyişə bilər; • Çeviklik: Elə qərarlar qəbul edilməlidir ki, orada bütün məlumatlar açıq olsun; • Proqnozlaşdırıla bilən: Makro və strateji siyasətdə və mövcud siyasətin maliyyələşdirilməsində stabillik olmalıdır; • Rəqabətlilik: Dövlət idarəçiliyinin bütün sektorları, büdcə planlaşdırılması zamanı öz maliyyə tələbatları üçün büdcə almağa bərabər hüquqları olmalıdır; • Düzlük: Büdcə, gəlir və xərclərin tərəfsiz hesablamalarının nəticəsində formalaşmalıdır; • İnformasiya: Orta perspektiv üçün hesablanmış ümumi xərclərin ilkin vəziyyətinin fonunda, siyasət dəyişməsinin büdcəyə təsiri qiymətləndirilə bilər və itkilər,nəticə və məhsuldarlıq haqqında dəqiq informasiyalar açıq olmalıdır; • Şəffafl ıq: Qərar verənlər, qərar verməzdən öncə bütün uyğun məsələlər və məlumatları öyrənməli və verilən qərarların nəyin əsasında edildiyi xalqa çatdırılmalıdır; • Cavabdehlik: Qərar vericilər onlara verilən səlahiyyətlərdən isti- fadəyə görə məsuldurlar.
Govern ment Printing Offi ce, 1961), 551. Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|