MüƏLLİm peşƏkarliği və pedaqoji SƏRİŞTƏLİLİYİn müASİr problemləRİ
Mü əllimin tərbiyəçilik vəzifəsi
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 2. Mü
əllimin tərbiyəçilik vəzifəsi. Mü əllim həm də tərbi- y əçi, tərbiyə verəndir. Bu onun ən əsas funksiyalarından biridir. Mü əllimin tərbiyəvi təsiri çox güclüdür. Xüsusən ibtidai sinif- l ərdə şagirdlər müəllimi qeyd-şərtsiz qəbul edir, onun bütün tapşırıqlarını yerinə yetirməyə çalışır və onun dediklərini ən düzgün, ən ağıllı hesab edirlər. Əslində bubelə də olmalıdır. Mü əllimin tərbiyəçilik vəzifəsi başlıca olaraq onun apardı- ğı dərs prosesində, təlim zamanı reallaşır. Bəzən elə düşünənlər olur ki, mü əllimin tərbiyəçilik işi onun şagirdlərlə müəyyən t ərbiyə işləri aparmasından ibarətdir. Sinif rəhbəri kimi onlarla mü əyyən tərbiyə işlərini həyata keçirməsidir. Bunlar da vacib- dir. Lakin ənvacibi odur ki, müəllim təlim prosesinin tərbiyəvi imkanlarını üzə çıxara bilsin və onun təsirinə nail ola bilsin. D ərs və bütövlükdə təlim prosesi tərbiyə imkanları ilə z əngindir. Müəllimin dərsin daxilindəki tərbiyəvi ünsürləri üzə çıxarıb şagirdlərə çatdırması buprosesdə əsas yer tutur. Müəlim yeni mövzunun t ədrisinə hazırlaşarkən bu hazırlıq içərisində d ərsin tərbiyəvi funksiyasının reallaşdırılmasına xüsusi fikir 66 verm əli və onun şagirdlərə çatdırılmasına çalışmalıdır. Ümumt əhsil məktəblərində tədris fənlərinin xarakteri el ədir ki, hər bir dərsin özündə tərbiyəvi ünsürlər vardır. Lakin görk əmli rus pedaqoqu N.İ.Piroqovun belə bir fikrini yaddan çıxarmaq olmaz ki, bu ünsür çox zaman dərində olur və bəzən s əthi, müşahidəçi üçün görünməz qalır. Bundan istifadə etməyən mü əllim isə K.D.Uşinskinin dediyi kimi “Uşaqlar üzərində ən başlıca və gerçək təsir vasitələrini itirmiş olur”. Buna görə də mü əllim dərsin bu cəhətini yaddan çıxarmamalı və onun tərbiyə- vi imkanlarını nəzərdən qaçırmamalıdır. Lakin dərsin tərbiyəvi funksiyası təkcə onun məzmununda olan potensial imkanlarla m əhdudlaşmır. Dərs, təlim prosesi özü-özlüyündə həm də tərbi- y ə prosesidir. Burada mövcud olan qaydalar, dərsin düzgün t əşkili, aparılması, şagirdlərin dərs boyu fəalliyyətə cəlb edilmə- si üsulları, müəllim-şagird münasibətləri, pedaqoji əməkdaşlıq, d ərsdə müəllimin davranışı, onun şəxsi nüfuzu və nümunəsi, şagirdlərin nizam-intizamı, verilən tapşırığın məsuliyyətinin d ərk edilməsi, tələblərin reallaşdırılması və s. amillər də tərbiyə- y ə güclü təsir göstərir. Buna görə də təlim prosesində müəllim h əm də tərbiyəçilik funksiyasını reallaşdırır ki, bunun da səmə- r əliliyi onun peşəkarlığından və səriştəliliyindən çox asılıdır. Mü əllim həm də sinif rəhbəridir, dərsdənkənar tərbiyəvi işlərin bilavasitə təşkilatçısı və rəhbəridir. Bu istiqamətdə tərbi- y ə işlərinin səmərəli olması onun pedaqoji məharətindən, səriş- t əsindən çox asılıdır. Müəlim, sinif rəhbəri tərbiyə işlərinin metodikasına, texnologiyasına daha dərindən bələd olduqda onun apardığı tərbiyə işlərinin təsiri də bir o qədər güclü olur. V.A.Suxomlinski yazırdı: “Şagirdlərlə yalnız dərsdə-müəl- lim stolunun bir t ərəfində o, digər tərəfində şagirdlər olmaqla görüşən adam uşaq ruhunu bilmir, uşağı tanımayan adam isə t ərbiyəçi ola bilməz. Belə adam üçün uşaqların fikirləri, hissləri v ə arzuları həmişə bağlı olur. Müəllim stolu bəzən elə bir daş divara çevrilir ki, h əmin divarın arxasından o öz “düşməninə”- şagirdlərə qarşı “hücuma” keçir; lakin çox vaxt bu stol mühasi- 67 r əyə alınmış qalaya çevrilir və “düşmən” həmin qalanı təngə g ətirməklə fəth edir, orada gizlənmiş“hərbi rəis” isə özünü əlləri v ə ayaqları bağlı hiss edir” (23, 7). Lakin t əəssüf ki, məktəbə, təhsilə, müəlliməmüasir yanaş- maların olduğu və yeni tələblərin verildiyiindiki dövrdə də m əktəblərimizdə belə müəllimlər vardır. Belə şəraitdə isə nə yaradıcı düşüncədən, nə də əməkdaşlıqdan söhbət gedə bilməz. Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|