Müqəddəs söz-sənət ocağının nurlu varisi
Yüklə 1,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II Aparıcı
53
Əfəndiyevin yaradıcılığının üçüncü mərhələsinə keçid kimi qəbul edirik. Bu üçüncü mərhələ isə absurdlardan sonrakı 90-cı illərdən başlayaraq növbəti dəfə, tamamilə, gözlənilmədən meydana çıxan “Ah, Paris, Paris!...”, “Mən sənin dayınam”, “Mənim sevimli dəlim”, “Mənim ərim dəlidir” kimi komediyalarla başlayır. Bu komediyalar tamaşaçıların dərin rəğbətini qazanır, tənqid tərəfindən yüksək qiymətləndirilir, ölkəmizin sərhədlərini aşaraq xaricdə uğurla tamaşaya qoyulur, müxtəlif dillərə tərcümə edilir.
Əfəndiyev dramaturgiyamızda ilk dəfə olaraq xaosun, hərc mərcliyin obrazını yaradır! Onların əsasında duran mənəvi - əxlaqi, ideoloji stereotipə, normativ düşüncə və rəftar tərzinə ən müasir, ayıq, oyaq ədəbi, estetik münasibət ifadə edir.” Yaşar Qarayev daha sonra, bu komediyaların mövzusundan bəhs edərək, onları “Elçinin həyatda və səhnədə yüksək sənətkarlıqla təsvir etdiyi hadisələr” kimi qiymətləndirir. Eyni zamanda, 2000-ci illərdən başlayaraq Elçinin müasir Azərbaycan ədəbiyyatında hadisəyə çevrilmiş “Pera Palas” otelində, “Göy üzünün ulduzlu vaxtları...”, ”Sarı gəlin” ”Araba”, “Qarabağ şikəstəsi” kimi hekayələri yazıçının yaradıcılığını başqa rakursdan işıqlandırdı. “Bayraqdar” povesti isə müasir ədəbiyyatımızın XXI əsrdəki bədii-estetik xarakterinin formalaşma prosesinin başladığını göstərir. Povestdə mövzu son dərəcə aktualdır. Ermənistanın təcavüzü nəticəsində xalqımızın düçar olduğu ağır qaçqınlıq həyatı “Bayraqdar” povestində bütün çılpaqlığı ilə göstərilmişdir. Bu əsərdə Elçin Əfəndiyev xalqımızın başına gələn böyük faciəni dramatik səhnələrlə, canlı fraqmentlərlə əks etdirmişdir. Yazıçının
54
özünəməxsus bədii təhkiyəsi, sintaksisi “Bayraqdar” povestində qabarıq nəzərə çarpır. Elçin Əfəndiyev Azərbaycan ədəbiyyatının sayca az nümayəndələrindən biridir ki, bir abzas, hətta bir cümlə oxuduqda, onun müəllifliyini dərhal müəyyən etmək olur. Akademik Məmməd Arif yazırdı: “Elçinin sadə və rəvan təhkiyəsində cəzbedici bir qüvvə vardır.” Bəli, Elçin Əfəndiyevin bədii sintaksisindəki “cəzbedici qüvvə” daha da inkişaf etmiş, milli ədəbiyyatımızı zənginləşdirən sənətkarlıq xüsusiyyətinə çevrilmişdir. Bu nöqteyi nəzərdən “Bayraqdar”povestinin təhkiyə dolğunluğu, eyni zamanda axıcılığı oxucunu ələ alır. “Bayraqdar”ın mövzusu
qaçqınların faciəli
həyatından götürülmüşdür. Povestin əsl mövzusu böyük insani kədərdir. Kitabxananın fəal oxucuları “Bayraqdar”povestindən bir parçanı səhnələşdirib, iştirakçılara təqdim edirlər. I Aparıcı: Yazıçı povestdə heç nəyi gizlətmir. Ağır həyat tərzinin xırda detallarınacan sənətkarlıqla təsvir edir.Müəllifin böyük nailiyyətidir ki, qaçqın həyatının bu cür sərt təsviri qaçqınların güzəranına acımaqdan daha çox, oxucuda təcavüzkara qarşı olduqca güclü nifrət hissi oyadır.Hətta öz-özlüyündə erməni Arsenin obrazı da elə incə təsvir vasitələri ilə yaradılmışdır ki, təcavüzkara nifrəti daha da artırır. Bu povestdə sırf epizodik surət yoxdur. Müəllif elə situasiyalar təsvir etmişdir ki, surət canlı xarakter kimi oxucunun gözlərinin qarşısında canlanır. Elçin bu sujetləri məharətlə bir yerə yığa bilmiş, tam, bütöv bir həyat parçasının bədii atributlarına çevirmişdir.
güclü bir faktordur. Misal üçün yazıçının həcm etibarilə ən böyük əsəri olan və 60-70 illik bir dövrü əhatə edə “Ölüm hökmü” romanı mürəkkəb kompozisiyaya malikdir. Əsərdə çoxlu 55
personajlar iştirak edir, ancaq onların heç biri “gəldi-gedər” deyildir. Onların hamısı yazıçının yaddaşındadır, buna görə də kiçikliyindən-böyüklüyündən asılı olmayaraq tamamlanırlar. Yazıçı hər bir xarakterlə əlaqədar bədii nöqtəni qoymağı bacarır.
kimi həmişə uşaqların həyatı, onların təlim-tərbiyə məsələləri, uşaq ədəbiyyatı və onun problemləri maraqlandırmışdır. Yazıçı hər bir xarakterlə əlaqədar bədii nöqtəni qoymağıbacarır.Yazıçının bu xüsusiyyəti sənət yoldaşları tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Sevimli şairəmiz Xalidə xanım Elçin Əfəndiyevin uşaqlara həsr etdiyi nağıllara müraciət edərkən “Qorxu” adlı bu şeiri yazmışdır: Gəlin bu şeiri balaca oxucumuzun ifasında dinləyək: Oxucu: Zəncir görən göz əsirdi. Körpə beyni yeyir ilan, Bu da belə bir əsrdi. Yeməyinin tamı qaçıb, Əllərindən qanı qaçıb, Bu qorxudan hamı qaçıb, İgid barmağın kəsirdi. Tamahına düşməz əsir, Qan kötüyü – ölüm nəfsi. Bu “uşaq” div başı kəsir, Şahdan törəyən nəsildi. Öz içində soyuq düşüb, Ölümündən sayıq düşüb, Yuxusundan oyaq düşüb, Bədəndən başlar kəsildi. II Aparıcı: 1980-ci ildə “Günay, Yalçın, Nigar, bir də bir Səlim” kitabında çap olunan hekayələr göstərdi ki, Elçin Əfəndiyev uşaq
Yüklə 1,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|