______________________________________________
31
nəticə çıxarmırıq? Nəticə çıxarmaq, düşünmək lazımdır. Düşünmək lazımdır
ki, daim belə vəziyyətdə yaşamaq olmaz. Düşünmək lazımdır ki, gərək hər
kəs öz gücünü, biliyini, zəkasını, bacarığını, təcrübəsini yalnız və yalnız
Azərbaycanı bu ağır vəziyyətdən çıxarmağa, ancaq buna sərf etsin. O
insanlar, o qüvvələr, o qurumlar, təşkilatlar ki, Azərbaycanın bu qarmaqarışıq
dövründə özləri üçün mövqe tutmaq, varlanmaq, cürbəcür yollarla vəzifə əldə
etmək istəyirlər, onlar xalqa xəyanət edirlər və bunu düşünməlidirlər.
Son iki ildə Azərbaycan bir neçə dəfə vətəndaş müharibəsinin astanasında
durub. 1993-cü ilin iyun ayında Azərbaycanda hakimiyyət böhranı, siyasi,
hərbi böhran başlayıb. Nə üçün başlayıb? O vaxt Ermənistan silahlı qüvvələri
Azərbaycana ardıcıl hücum edib, torpaqlarımız dalbadal işğal olunub. Bu nə
üçün baş verib? Bunun kökləri var. Bunun kökləri ondan əvvəlki illərə gedib
çıxır. Səbəbi də ondan ibarətdir ki, ayrı-ayrı yollarla hakimiyyətə gəlib,
vəzifə əldə edib, onu apara bilməyən adamlar mütləq və mütləq belə bir
vəziyyətə gəlib düşməlidirlər.
20 Yanvar faciəsindən sonra Azərbaycanın rəhbərliyində qətiyyət olmadı
ki, ondan nəticə çıxarsın və ölkəmizin müstəqilliyi haqqında düşünsün.
Bunlar hamısı 1992-ci ildə baş vermiş hadisələrə gətirib çıxardı. 20 Yanvar
ərəfəsində xalq ayağa qaxdı, yəni, 1989-cu ilin sonunda, 1990-cı ilin
əvvəlində xalq ədalətsizliyə, diktaturaya qarşı etirazını bildirdi. Xalqın bu
etirazını boğmaq istədilər - boğdular. Sındırmaq istədilər - sındırdılar. Qan
üstündə hakimiyyət əldə etdilər.
Belə bir hakimiyyət çox yaşaya bilməzdi. Bu hakimiyyət 1992-ci ildə
devrildi, hakimiyyətə yeni qüvvələr gəldi. İnsanların bir çoxu onlara inandı.
Bu, Xalq Cəbhəsidir. Mənim özüm də o vaxt Xalq Cəbhəsinin sağlam
qüvvələrinə dəstək verirdim, onları müdafiə edirdim. Çünki mən onların
müstəqillik yolunda hərəkətləri, diktatura əleyhinə fəaliyyəti ilə həmrəy idim.
Ancaq onlar hələ hakimiyyəti saxlamaq iqtidarında deyildilər. Ona görə bir il
müddətində Azərbaycanın başına böyük bəlalar gəldi. Bunu dərk etməli
idilər. Onların içərisində sağlam qüvvələr var idi, çox idi. Onların bir çoxu
ayrıldı. Çünki hakimiyyətə gələn həmin insanlar düz yol ilə getmədilər. Ona
görə də sağlam qüvvələr çəkildi və onlar qüvvədən düşdülər, xalqın etimadını
______________________________________________
32
itirdilər. Bütün bunlar da 1993-cü ilin iyununda olan hakimiyyət, dövlət
böhranına, hərbi, siyasi böhrana gətirib çıxardı.
1992-ci ildə də, 1990-cı ilin yanvarında da, 1993-cü ilin iyun ayında da
Azərbaycanda siyasi böhran oldu. Vəzifədə, hakimiyyətdə olan adamların üç
dəfə hakimiyyətdən uzaqlaşdırılması yalnız və yalnız xalqın onlara
etimadının itməsi və xalqın əksəriyyətinin onlara nifrət bəsləməsi ilə əlaqədar
idi. Başqa səbəb yox idi. Burada doğru deyildi, - 1993-cü ildə Surət
Hüseynov öz hərbi dəstəsi, ətrafına topladığı quldur dəstələri ilə
Azərbaycanda sabitliyi pozdu. Əgər dövlət başçıları Azərbaycanda
hakimiyyəti doğrudan da idarə etməyə qadir, xalqın dəstəyinə malik ola
bilsəydilər, dövləti müdafiə edə bilsəydilər, Surət Hüseynovun quldur
dəstəsinin gəlib Azərbaycanı dağıtmağa, vətəndaş müharibəsi salmağa
imkanı olmazdı. Bu hadisə məhz ona görə baş verdi ki, hakimiyyətdə olan
şəxslər bir tərəfdən idarə etməyə qadir deyildilər, digər tərəfdən xalqın
etimadını itirmişdilər, xalqın nifrətini qazanmışdılar.
Biz belə bir şəraitdə sizinlə bərabər işə başladıq, Azərbaycanı vətəndaş
müharibəsindən xilas etdik. Bu, həqiqətən belə idi, 1993-cü ilin iyun ayında
Azərbaycan dəhşətli bir fəlakət qarşısında idi. Bəlkə də kənarda olan adamlar
bunun dərinliyini, təhlükəsini o qədər də bilmirdilər. Ancaq mən Bakıya
gələndən, bu məsələləri bir neçə gün təhlil edəndən sonra respublikamızın,
xalqımızın nə qədər böyük uçurum, fəlakət qarşısında olduğunu dərk
etdim.Yalnız və yalnız buna görə mən respublika Ali Sovetinin sədri
vəzifəsinə seçilməyə razılıq verdim. Bir daha demək istəyirəm ki, mən
buraya öz istəyimlə gəlmədim, mübarizə edərək, kimisə yıxmaq üçün
gəlmədim. Məni bura dəvət etdilər, xalq dəvət etdi. Xalq nümayəndələri
dəstə-dəstə mənim yanıma gəldilər, dəvət etdilər. Ancaq bura gələndən sonra
da mən bir həftə fikirləşdim, düşündüm, yalnız ondan sonra razılıq verdim.
Amma sonra nə oldu? İki gün sonra respublikanın prezidenti Əbülfəz
Elçibəy, əgər hərbi dildə desək, səngəri, öz iş yerini atdı, gizli olaraq Bakıdan
qaçdı, Kələki kəndində yerləşdi. İndi təsəvvür edin, mən burada tək qaldım.
Prezident yox, baş nazir yox. Ali Sovetin sədri kimi belə bir ağır vəziyyətdə
qaldım. Əgər Əbülfəz Elçibəy prezident kimi öz vəzifəsini doğrudan da
müdafiə edə bilsəydi və burada qalsaydı, şübhəsiz ki, mən onunla əməkdaşlıq
edə bilərdim. Ancaq təəs-
______________________________________________
33
süf ki, o, xalqı da aldatdı, məni də aldatdı. Ona görə də gedib iki il
müddətində Kələkidə oturub, həftədə bir bəyanat, müsahibə verməyə, ayrı-
ayrı mülahizələr söyləməyə onun mənəvi haqqı yoxdur. Xalq ona düz-əyri,
etimad göstərmişdi. Prezident seçilmişdi, hakimiyyət, dövlət onun əlində idi.
Dövləti başsız qoyub qaçan adamın indi yenə də siyasi fəaliyyət göstərməyə
hüququ, mənəvi haqqı varmı? Yoxdur.
Eləcə də ondan əvvəlki prezident Mütəllibovu götürək. Böyük
günahlarına görə, xalqın təzyiqi altında, xalqın nifrətinə görə, xalqın
etimadını tamamilə itirdiyinə görə o, 1992-ci ilin mart ayında istefa verib.
Ancaq sonra bir neçə quldur dəstəsinin, qrupunun iradəsi ilə yenidən vəzifəyə
qayıtmaq eşqinə düşdü. Həm də bu, təkcə onun fikri deyildi. Bu, çox böyük
siyasi bir oyun idi. O siyasi oyunun da qurbanı - bəli, burada doğru dedilər -
Şuşa, Laçın oldu. Bəli, Rəhim Qazıyev xaricdə Azərbaycana qarşı düşmən
olan ayrı-ayrı qüvvələrlə, Mütəllibovla birlikdə Şuşanı və Laçını qurban
verdilər ki, guya belə bir şəraitdə Mütəlibov yenidən hakimiyyətə gələcək və
xarici qüvvələrdən kimsə bunların qaytarılmasına kömək edəcək, onun
hakimiyyətini möhkəmləndirəcəkdir.
Mütəllibov da qaçıb. O da Rusiyanın hərbi təyyarəsinə minib üç il bundan
əvvəl buradan gizli qaçıb. Əgər sən öz Vətənini, torpağını, vətəndaşlarını,
ətrafında olan adamları qoyub qaçmısansa, indi Azərbaycan haqqında söz
deməyə hansı haqqın var? İndi ona buradan vəsait, pul göndərənlər, onunla
əlaqə saxlayanlar düşünürlərmi ki, bunların axırı yoxdur? Ona görə yox ki, ya
Mütəllibov, ya da Əbülfəz Elçibəy mənim üçün pis adamlardır. Ona görə ki,
onlar artıq xalqın etimadını itirmiş adamlardır. Bunu anlamalıdırlar və
siyasətdən geri çəkilməlidirlər.
O ki qaldı 1993-cü ilin iyun ayından bu tərəfə gedən hadisələr, bəli,
iyunda vətəndaş müharibəsinin qarşısı alındı. Biz respublikada sabitlik
yaratmaq istədik. Ancaq ayrı-ayrı qüvvələr buna imkan vermədilər.
Azərbaycanın cənub bölgəsində Əlikram Hümbətov kimi yaramaz bir insan
respublikanı parçalamağa cəhd göstərdi. Bilirsiniz, respublikamızda gedən
proseslərin qəribə cəhətləri var. Belə bir yaramaz insan respublikanın bir neçə
rayonunu silah gücü ilə əlinə keçirmişdi. Şübhəsiz ki, bunlar - Surət
Hüseynov, Rəhim Qazıyev, Moskvadan Mütəllibov və xaricdən ayrı-ayrı
qüvvələr bir-biri ilə bağlı idi.
Dostları ilə paylaş: |