Ölkələrin tranzit potensialının geosiyasi və geoiqtisadi aspektləri
Yüklə 2,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.2.”Şimal-Cənub” Beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi və ondan istifadənin genişləndirilməsində Azərbaycanın iqtisadi mənfəətləri
72
daşımalarının həcmini dəfələrlə artıracağı da şübhəsizdir. Dəmir yolu ilə bir günə Qarsa və iki gün yarıma İstanbula getmək mümkün olacaqdır. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti istismara veriləndən sonra ilkin dövrdə bu xətt vasitəsilə ildə 1 milyon sərnişin və 6,5 milyon ton yük, 2034-cü ildə isə 3 milyon sərnişin və 17 milyon ton yük daşınacağı ehtimal olunur. Yük daşımaları həcmi 3-cü istismar ilində 3-5 milyon ton, 5-ci istismar ilində 6-8 milyon ton, 10-cu istismar ilində isə 10 milyon ton və çox proqnozlaşdırılır. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti iqtisadi baxımdan səmərəli, dayanıqlı, təhlükəsiz və ekoloji normalara tam cavab verən bir layihədir .Bu dəmir yolu bağlantısı nəqliyyatın inkişafında yeni mərhələnin başlanması deməkdir. Həmin xətt öz növbəsində multimodal nəqliyyat imkanlarını genişləndirəcək, eləcə də sərnişin və yük daşımalarının həcminin artmasını təmin edəcəkdir. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsi nəinki region ölkələri, eyni zamanda, bu xəttə qoşulacaq digər ölkələr üçün də çox mühüm əhəmiyyətə malik layihə kimi dəyərləndirilir. Dəmir yolunun Asiya və Avropa arasında yük və sərnişin axınının artmasına gətirib çıxaracağı, onun turizm potensialına əlavə töhfə verəcəyi, Xəzər və Qara dəniz arasında bağlantını təmin edəcəyi bildirilir. BTQ dəmir yolu xəttinin istismara verilməsi ilə həm bərə, həm də konteyner-vaqon daşımaları daha da inkişaf edəcək. Bu isə beynəlxalq daşımalarda mühüm rol oynayır. Bu layihənin əhəmiyyətinə yaxın zamanlarda Bosfor boğazı altı keçəcək dəmir yolu tuneli - ―Mərməray‖ layihəsinın tam gücdə işə düşməsi daha bir effektivlik qatacaqdır. Bununla da, Asiyanın ən ucqar şərqindən dəmir relslər üzərindən Avropanın bütün nöqtələrinə yetişəcək tarixi bir nəqliyyat marşrutu gerçəkliyə cevriləcəkdir. Bu nəhəng layihənin reallaşması yaxınlaşdıqca potensial yükdaşıyıcıların ona olan marağı da yüksəlməkdədir.
73
Cədvəl3.3 Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsinin Azərbaycan tərəfindən maliyyələşdirdiyi kredit xətti
№ Kredit xətti Xərclər ($ milyon) 1 Kredit xətti - Cəmi 775,0 1.1 1.Tranş A (25 il, 1%-lə) 200,0 1.2 2.Tranş B (25 il, 5%-lə) 575,0 2 Layihə üzrə müqavilələrin ümumi dəyəri 721,2
İndiyədək Azərbaycan dəmir yolunun Bakı-Gürcüstan sərhədi istiqamətində 347 kilometr dəmir yolu yenidən qurulub, Kür çayı üzərində ikinci yeni Poylu körpüsü inşa edilib və iki istiqamətli hərəkət təmin olunub. Əsaslı təmir edilən xətlərdə maksimal sürətin saatda 140 kilometrə çatdırılması nəzərdə tutulur. Dəyişən cərəyana keçidlə əlaqədar enerji və rabitə sisteminin tam yenilənməsi, yeni lokomotiv və vaqonların alınması, mərkəzi dispetçer idarəetmə sisteminin yaradılması istiqamətində işlər davam etdirilir. 16 Beləliklə,Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin işə düşməsi Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin gücləndirilməsində, iqtisadi qüdrətinin artırılmasında yeni mühüm strateji amilə çevriləcəkdir. Bütün bu aktual səciyyə daşıyan real görüntülər, Bakı-Tbilisi-Qars kəmərinin siyasi qüdrəti, strateji dəyəri, iqtisadi şəmərəsi, onun Azərbaycanın, regionun, bütövlükdə dünya
16
16 Bakı-Tibilisi-Qars dəmir yolu xətti: iqtisadi dəyərləndirmələr və sosial effektlər. Avroasiyada yeni inteqrasiya təşəbbüsləri: Mövcud vəziyyət və gözləntilər. II Avroasiya Sosial elmlər forumunun materialları. Bakı: “İqtisad Universiteti” Nəsriyyatı .
74
iqtisadiyyatının artım tempinə sosial-iqtisadi töhfəsi olacaqdır. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti Avropa ilə Asiya arasında daşınmalarda yekun bənd kimi çıxış edir. Bu layıhənin tarixi İpək yolu üzərində qurulması region ölkələri üçün onun cəlbediciliyini artırır və eyni zamanda bu coğrafiyada yerləşən türkdilli ölkələrin inteqrasiyasında mühüm əhəmiyyət daşıyır.
Qloballaşan dünya sistemində və inteqrasiya proseslərinin geniş vüsət aldığı bir dönəmdə əsas xarakterik səciyyəvi xüsusiyyətlərdən biri də tarixən mövcud olan tranzit marsurutlarinin yenidən bərpasi,restavrasiyayı və yenidən istifadəyə verilməsidir..Bununla əlaqədar olaraq ,Avrasiya materikində mövcud olan ölkələri birləşdirən beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərdən olan ―Şimal-Cənub‖ nəqliyyat dəhlizi mühüm əhəmiyyətə malikdir. Əsasən TRASEKA proqramına alternativ i kimi dəyərləndirilən ―Şimal-Cənub‖ nəqliyyat dəhlizindən istifadə Süveyş kanalından keçən yol ilə müqayisədə tranzit yük daşınmasını bir neçə dəfə tez çatmağına imkan verir, bununla yanaşı, Cənubi Qafqaz, Mərkəzi Asiya ölkələri və İran arasında iqtisadi və siyasi əlaqələrin daha da genişləndirilməsi üçün mühüm şəraitin yaradılmasına təkan verir. Azərbaycan özünün coğrafi mövqeyinə görə iki nəhəng nəqliyyat dəhlizinin kəsişdiyi məkanda yerləşir. Bu nəqliyyat xətlərinin tam miqyaslı işə düşməsi Azərbaycanın müstəqilliyinin gücləndirilməsində, iqtisadi qüdrətinin artırılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edəcəkdir. Azərbaycandan keçən Sərq-Qərb dəhlizi - TRASEKA Avropa ilə Asiyanı birləşdirən ən kiçik marşrut hesab olunur. Artıq reallaşmaqda olan bu marşrut ilə hər il millyonlarla ton yük daşınacaqdır. Gələcəkdə isə onun rolu sərnişin daşınmalarında da artacaqdır. Bununla belə, Azərbaycan üçün onun ərazisindən keçəcək digər bir qlobal nəqliyyat xətti - Cənub-Simal dəhlizi də mühüm Yüklə 2,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|