O`zb е kiston r е spublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi



Yüklə 15,97 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə61/130
tarix12.04.2023
ölçüsü15,97 Mb.
#105246
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   130
Снимок экрана 2023—04—01 в 08.32.00


книга
” 
so’ziga inglizcha 
“book”
so’zi 
tarjimada to’la mos keladi.
2) variantli moslik – bunda sinonimiya va polisemiya asosida so’zning ma’nosiga 
mos keluvchi variantlar ham chiqariladi. Masalan, rus tilidagi

добиться
” 
so’ziga 
ingliz tilida mos keluvchi tarjima variantlari quyidagilar:
добиться
 
гл
сов
1. land (
чего
-
либо

2. win 
3. gain (
чьего
-
либо
расположения

добиться
 
гл
сов
 
(
достигнуть

достичь

добиться
) - attain 
добиться
 
гл
сов
 
(
добиваться
)
 
1. contest (
премии

места
в
парламенте
и
т

П
.) 
2. court 
добиться
 
гл
сов
 
(
выигрывать

добиваться

выиграть
) gain 
добиться
 
гл
сов
 
(
достигать

добиваться

достичь
) fetch, fetch up 
добиться
 
гл
сов
 
(
обеспечивать

добиваться

обеспечить
) instate
добиться
 
гл
сов
 
(
достигать

добиваться

достичь
) achieve 
достичь
цели
– achieve one’s purpose 
достичь
цели
– achieve one’s aim 
добиться
 
гл
сов
 
(
добиваться

стремиться
) seek 
добиться
 
гл
сов
 
(
добиваться
) seek after, seek for 
иметь
большой
спрос
– be much sought after 
иметь
успех
– be much sought after 
быть
популярным
– be much sought after 
добиться
 
гл
сов
 
(
выпросить

ухитриться
получить
) wangle
ухитриться
получить
лишнюю
неделю
отпуска
– wangle an extra week's 
holiday 
добиться
 
гл
сов
 
(
достигать

достичь

добиваться
) obtain 
добиться
 
гл
сов
 
(
добиваться
)
 
2.
carry 
отстоять
свою
позицию

добиться
своего
– carry one's point 


71 
3.
come at (
чего
-
либо

как
вы
это
узнали
? – how did you come at the information? 
Добиться
 
гл
сов
 
(
обрести

получить
) find 
добиться
 
гл
сов
 
(
достигать

достичь

добиваться
) get 
добиться
славы
– get glory 
добиться
 
гл
сов
 
(
добиваться
) secure 
добиться
 
гл
сов
 
(
получать

получить

добиваться
) have 
мы
получили
известие
– we had news 
ничего
не
добьешься
– there is nothing to be had 
3) transformatsion moslik – bu asosan birikmali ifodalar tarjimasida ishlatiladi, 
bunda mazmunga ta’sir ko’rsatmagan holda shakliy o’zgarishlar asosida tarjima amalga 
oshiriladi.
Masalan, ingliz tilida 
“the decision of government”
ifodasi 
“the 
government’s decision”
tarzida transformatsiya qilinishi mumkin.
Har ikkala holatda 
ham mazmun 
(“hukumat qarori”) 
o’zgarmaydi.
Shularni nazarda tutgan holda aytish mumkinki, avtomatik tarjima, ayniqsa, 
rasmiy til doirasida muvaffaqiyatli amalga oshiriladi. So’zlashuv va badiiy uslubdagi 
matnlarning avtomatik tarjimasi hali hanuz maksimal darajada hal etilgani yo’q. 
Tipologik jihatdan o’xshash bo’lmagan, bir sistemaga mansub bo’lmagan tillarning 
avtomatik tarjimasi masalasi bir qator muammolarni keltirib chiqarmoqda. Demak, 
lingvistik tipologiyadagi farqlarni izchil o’rganish, lingvistik universaliyalarni aniqlash, 
tillardagi frazeologizmlar, idiomalar, paremalar, sinonimlar, omonimlar naborini qat’iy 
belgilash asosida mexanik tarjimadagi muammolarni bartaraf etish mumkin.
Eng sifatli tarjima insonning aralashuvi bilan yuzaga chiqadi. Chunki tarjimon 
inson tabiiy tilining nozik qirralarini, semantik, grammatik va pragmatik jihatlarini 
nazarda tutgan holda tarjimaga yondashadi. Bunda yondashuv quyidagicha bo’lishi 
lozim: Mexanik tarjima yordamida tanlangan matnning tarjima qilingan dastlabki 
versiyasiga ega bo’lamiz, bundan so’ng inson tarjima jarayoniga aralashadi, ya’ni u 
mavjud tarjimani tahrir etadi – qo’shimchalar qo’shilish tartibi, gap bo’laklarining 
joylashuvi, so’zlarning semalariga asosan to’g’ri tanlanganligi, polisemiya, omonimiya, 
sinonimiyaning e’tiborga olinishi, jumlalarning stilistik jihatdan to’g’riligi kabi 
parametrlarni tekshiradi. 
Rus olimi Yu.I.Shemakin o’zining 

Начало
 
компьютерной
 
лингвистики

kitobida avtomatik tarjimaning 2 xil modelini va tarjima protsedurasini chizmalar 
asosida tushuntirib bergan. Birinchi yondashuv “matn-mazmun-matn” modeli va 
semantikaning formal tavsifiga tayanadi. Ikkinchi yondashuv esa “matn-matn” modeli 
va tarjima mosligiga asoslangan.
Birinchi yondashuvda tilning semantikasiga maksimal darajada e’tibor bergan 
holda avtomatik sifatli tarjimaga erishishga harakat qilingan. Tizimning lingvistik asosi 


72 
“matndan unng mazmuniga qarab borish” (“from surface structure to deep structure”) 
hisoblanadi. Bunda tarjima tilning morfologik, sintaktik va semantik tahlili, luga’tlar, 
grammatik qoidalar, matnlar korpusiga asoslanib amalga oshiriladi. Buni 
Yu.I.Shemakin quyidagi chizma bilan tushuntirgan.
66
11-jadval
66

Yüklə 15,97 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   130




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə