Паша Ибиш оьлу Сяфяров

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
40 
3706, 4 q/t.-a q
ədər, Au 0,1 q/t, Cu 0,02-1,75 q/t, Zn 0,1-0,33 q/t.-
a q
ədər təşkil etmişdir.  
 
Mis filizi 
 
Danayeri mis-polimetal t
əzahürü 
 
Çovdar k
əndindən  şərqdə,  Qoşqarçayın  orta  axını  hövzəsində 
yerl
əşir.  Tektonik cəhətdən  Çovdar  antiklinalının  tağ  hissəsini 
əhatə  edir.  Təzahür sahəsində  üst  bayos  yaşlı  riodasit tərkibli 
tuflar, tufalevrolitl
əri,  tufqumdaşları  iştirak  edir.  Təzahür 
sah
əsində şimal-şərq istiqamətində uzanan və qalınlığı 25-60 m. 
arasında  dəyişən intensiv dəyişmiş-limonitləşmiş,  kvarslaşmış, 
brekçiyalaşmış süxurlar zonası qeyd olunur. Zona qalenit, sfalerit, 
xalkopirit möht
əviləri ilə  müşayət olunur.  Zonadan  götürülmüş 
ayrı-ayrı  sınaqlarda  misin  miqdarı  -1 %-ə  qədər,  sinkin  miqdarı 
is
ə 0, 3%-ə qədər olmuşdur.  
 
Qaramurad m
ərmərləşmiş əhəngdaşı yatağı 
 
G
ədəbəy rayonunun Qaramurad kəndi  yaxınlığında, Gədəbəy 
şəhərindən təxminən 15 km. qərbdə yerləşir. Yataq Oksford yaşlı 
massiv, m
ərmərləşmiş əhəngdaşlarından ibarətdir. Yataqda aşkar 

---

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
41 
olunmuş əhəngdaşları park və meydançaların, bina fasadlarının və 
s. ictimai yerl
ərin bəzədilməsində keyfiyyətli üzlük materialı kimi 
istifad
ə oluna bilər.  
 
Qalak
ənd qızıllı-mis kolçedan təzahürü 
 
Şəmkirçay hövzəsində  Qalakənd kəndindən cənub-qərbdə 
yerl
əşir.  H.  İ.  Əliyev (1991-1998) tərəfindən  aşkar  olunan  bu 
t
əzahürün sahəsində  qədim  dağ  qazmaları  mövcuddur.  Çox 
güman ki, bu 
ərazidə Siemens firması tərəfindən dağ-qazma işləri 
aprılmışdır.  
T
əzahürün sahəsi təxminən 1,5 kv.  km.  sahəni  əhatə  edir ki, 
burada  alt  bayos  yaşlı  albitləşmiş  andezit-bazaltlar, psammit 
tufları  və  tuf  qumdaşları;  Üst  bayosun  riolit  və  riodasitləri tuf 
qlavrelitl
əri, tuf argillitləri  iştirak  edir.  Sahənin  geoloji  quruluşu 
bir sıra şimal-qərb istiqamətli qırılmalarla mürəkkəbləşmişdir. Bu 
qırılmalar  boyu  ətraf süxurlar hidrotermal dəyişmələrə  məruz 
qalmışlar.  Burada bir-birinə  paralel  kvars  damarcıqlarına  malik, 
hidrotermal d
əyişmiş, piritləşmiş, limonitləşmiş iki zona vardır.  
Zonalarda  qazılmış  xəndəklərdən  götürülmüş  sınaqlarda  Au-
0,25-0,75 q/t,  Ag-2,6-6,5 q/t, Cu-0,01%, Mo-0,002%,  Pb-0,01%,  
Zn-0,01-
0,1% aşkar edilmişdir.  
 
Qaradağ yatağı 
 
Yata
q  ştokverk  layvari  morfologiyaya  malik  olub  sahəsi 
t
əxminən 0,56 km
2
, orta qalınlığı isə 29 m.-dir.  
Yataqda  misin  orta  miqdarı  təxminən 0,51% təşkil  edir. 
Yataqda mis kütl
əsinin  ehtiyyatı  C
1
+C
2
+P
1
 
kateqoriyaları  üzrə 
t
əxminən 976,6 tona qədər hesablanır.  
 

---

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
42 
 
Mis filizi 
 
Xarxar mis-porfir t
əzahürü 
 
Tör
əmə  kvarsitlərlə əhatə  olunan  ştokverk  tipli  filiz  kütləsidir. 
Sah
əsi təxminən 0,15 km
2
,  orta  qalınlığı  30,3  m.  təşkil  edir. 
Burada misin orta miqdarı təxminən 0,45% hesablanır.  
Filiz sah
əsində hesablanmış C
2
+P
1
 
kateqoriyası üzrə ehtiyat 74, 
6 min. ton t
əşkil edir.  
C
əyirçay yatağı 
 
Ştokverk  tipli,  mis-porfir kütləsinə  malikdir.  Yatağın  sahəsi 
t
əxminən 0,2 km
2
,  orta  qalınlığı  isə  33,8 m.  -dir.  Burada misin 
orta  miqdarı  0,36%-ə  yaxındır.  Yatağın  ehtiyatı  C
2
+P
1
 
kateqoriyası  üzrə  406,9 min.  ton  proqnoz  resursları  kimi 
hesablanmışdır.  
Maarif mis-porfir t
əzahürü 
 
T
əzahür Maarif kəndinin  şərq,cənub-şərqində  yerləşir.  Həmin 
t
əzahür böyük Qalaça-Qaradağ  dərinlik  qırılması  boyu  uzanır. 
T
əzahür şimal-qərbdən Atabəy-Slavyanka plagioqranit intruziyası 
il
ə, cənub-şərqdə isə Gədəbəy diorit intruziyası ilə əhatə olunur. 
T
əzahürün örtük hissəsi vulkanik tuflar ilə  örtülüdür.  Təzahür 

---

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
43 
sah
əsində  50x50 m.  ölçüdə  1:5000  miqyasında  axtarış  işləri 
aparılmışdır.  Bundan  əlavə  həmin sahədə  yenə  100x100 m. 
ölçüd
ə  1:5000  miqyasında  geofiziki  axtarış  işləri  aparılmışdır. 
H
ər iki geoloji-axtarış  işləri  zamanı  Cu  və  Mo üçün bir neçə 
geokimy
əvi və  geofiziki anomal sahələr  ayrılmışdır.  Hər iki 
anomal sah
ələr bir-birini təsdiqləyir.  Həmin anomal  sahələrdə 
d
ərinlik quyuları qazılmışdır. Bu anomal sahələr Böyük Qalaça-
Qaradağ qırılmasını və onun qərb, şərq və cənub hissəsini örtür. 
H
əmin  qırılmanın  hesabına  hidrotermal  məhlullar  yan  süxurları 
d
əyişdirmiş  və  mis-porfir  minerallaşma  kütlələri  əmələ 
g
ətirmişdir.  Dərinlikdə  porfir  intruziyası  kəsilmişdir.  Bu filiz 
kütl
ələrinin  əmələ  gəlməsinə  həmin  porfir  intruziyasınında  az 
t
əsiri  olmamışdır.  Həmin  ərazidə  qazılmış  dərinlik  quyularının 
k
əsilişlərinə  əsasən törəmə  kvarsitlərə  və  kvars-porfirlərə  rast 
g
əlinir.  Kvars porfirlər  Üst  Bayos  yaşlıdır.  Kvars porfirlərdə 
minerallaşmanı  ən çox pirit,bəzən möhtəvi pirit-xalkopirit,bəzən 
is
ə  yuvacıqlarda  pirit-molibden birləşmələr təşkil  edir.  Aşağı 
horizontlarda az miqdarda qızıl və gümüşə rast gəlinir. Dərinliyə 
getdikc
ə süxurlar silikatlaşmış və kaolinləşmişdir. Böyük Qalaça-
Qaradağ dərinlik qırılması Şimal Qərb-Şərq istiqamətində uzanır 
v
ə Şərq istiqamətə 70
0
-75
0
 
yatır.  
Maarif t
əzahürü  geoloji  quruluşun  kəşfiyyata  dair 
mür
əkkəbliyinə görə şərti olaraq, qeyri sabitqanlığı, misin qeyri-
b
ərabər yayıldığı orta yataqlara aid etmək olar.  
Maarif mis-porfir t
əzahürünün P
1
 
kateqoriyası  üzrə  proqnoz 
resursları müəyyən edilmişdir.  
T
əzahürün uzunluğu-1800 m; 
Filiz sah
əsinin eni-100 m; 
Filiz cisminin qalınlığı-100 m; 
Filiz cisminin h
əcmi-18 mln. m
3
; 
Orta miqdar: Cu-0,4%, Mo-0,01%, Au-0,3% q/t.  
Metalların resursları: Cu-200000 t, Mo-5000 t, Au-15 t.  
Minimum,  50%  çıxarılma  ilə  metalların  ehtiyyatları  təqribən 
bel
ə olacaqdır:Cu-65000 t, Mo-1500 t,  Au-5 t.  

---