Паша Ибиш оьлу Сяфяров

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
33 
barit
ə  rast gəlmək olar.  Burada  aşkar  olunmuş  kvars  və  barit 
daimi sulfidl
ərlə assosasiya təşkil edir.  
 
G
ədəbəy mis-mərgümüş yatağı 
 
Yataq G
ədəbəy rayonu ərazisində  yerləşir.  Bu  yataq  qalınlığı 
300 m.-
ə  qədər olan üst bayosun və  vulkanogen  yaşlı  çökmə 
süxurların  kompleksindən təşkil  olunub.  Bunlar litoloji tərkibcə 
tuflardan, tuf brekçiyalardan v
ə  tuf konqlomeratlardan ibarətdir. 
Yataq daxilind
ə  filiz kütlələri porfiritlərin  lokallaşdığı  sahələrdə 
inkişaf  tapmışdır.  Porfiritlər intensiv hidrotermal metasomatik 
d
əyişilmələrə  məruz  qalmış  və  ayrı-ayrı  yerlərdə  kvarslaşma, 
xloritl
əşmə,  epidotlaşma  və  kaolinləşmə  ilə  təmsil olunurlar. 
Yataqda  aşkar  olunmuş  damar  süxurları  dolerit  porfiritlərdən 
ibar
ətdir. Onlar şimal-qərb istiqamətində uzanmış daykalar əmələ 
g
ətirirlər. Daykalar da yan süxurlar kimi hidrotermal metasomatik 
d
əyişmələrə  məruz  qalmışdır.  Yatağın  strukturunda  qırılma 
strukturları  xüsusəndə  submeridianal istiqamətli  qırılmalar  geniş 
inkişaf etmişdir.  
 
Qızıl bulaq mis-qızıl kolçedan yatağı 
 
Yataq  Ağdərə  rayonu  ərazisində  yerləşmişdir.  Yatağın  geoloji 
quruluşunda  orta  yuranın  vulkanogen  süxur  kompleksləri  iştirak 
edir.  Bu süxur kompleksl
ərinin  qalınlığı  300  m.-dir və  bat  yaşlı 
tuf konqlomeratlar v
ə tuf qum daşları ilə örtülür. Batın üzərində 
kollovey-
oksvord  tufları  və  tuf  qum  daşları  yatır.  Yatağın  əsas 
qırışıqlıq strukturu trambon antiklinalıdır. Bu antiklinal morfoloji 
c
əhətdən vulkano –tektonik  strukturları  xatırladır.  Strukturun 
gümb
əz hissəsi bat yaşlı riodasitlərlə yarılmışdır.  
Yataq sah
əsində əsas parçalanma strukturu “qızıl bulaq” dərinlik 
qırılmasıdır. Bu qırılma meridianal istiqamətdə uzanaraq 55
0
-60
0
 
bucaq  altında  şərqə  düşür.  Yer səthində  filiz kütlələri güclü 
oksidl
əşməyə  məruz  qalmışlar  və  oksidləşmə  zonasının  qalınlığı 

---

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
34 
15 m.-
ə  qədərdir.  Yataq daxilində  əsas filiz kütləsi  şimal-qərb 
istiqam
ətində  uzanaraq sərt  bucaq  altında  cənub-şərqə  düşən iki 
qırılma arasında yerləşmişdir. Bu filiz kütlələrinin morfologiyası 
ştokverkləri 
xatırladır. 
Ştokverklər pirit, xalkopirit 
damarcıqlarından təşkil olunub.  
 
 
Pirit 
 
Əsas filiz mineralı pirit və xalkopirit, ikinci dərəcəli minerallar isə 
borit, sfalerit v
ə az miqdarda isə qalenitdən təşkil olunub.  
 
 
Qoşa qızl kolçedan yatağı 
 
Yataq tektonik c
əhətdən  Şəmkir antiklinorisinin mərkəzi 
hiss
əsində Gədəbəy filiz rayonunun şimal-qərbində yerləşmişdir. 
Yatağın  geoloji  quruluşunda  orta  yuranın  vulkanogen  və 
vulkanogen çökm
ə  süxur kompleksləri geniş  inkişaf  tapmışdır. 
Yatağın  yerləşdiyi  filiz  sahəsinin  ən  böyük  qırışıqlıq  strukturu 
Əhənədabad  qoşa  antiklinalı  və  uzanması  antiklinalın  ox  hissəsi 
il
ə  üst-üstə  düşən  eyniadlı  dərinlik  qırılmasıdır.  Yatağın  geoloji 
quruluşunda bazalt-riolit kompleks süxurları iştirak edir. Yatağın 
intisar tapdığı ərazidə radial istiqamətli daykalar və kiçik ölçülü 
kvars-
riolit intruziyaları inkişaf tapmışdır.  

---

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
35 
Yatağın  sahəsi daxilində  mövcud vulkanik kütlələr (riodasit 
t
ərkibli) yatağın formalaşmasına təsir göstərmişdir.  
 
 
Xalkopirit 
 
Yataq sah
əsində  ətraf süxurlar hidrotermal metsomatik 
d
əyişilmələrə  məruz  qalmışdır  və  bu dəyişilmələr kaolinləşmə, 
kvarslaşma, porfiritləşmə ilə təmsil olunurlar.  
Əsas filiz mineralı pirit, xalkopirit, qalenit və sfaleritdir. İkinci 
d
ərəcəli minerallardan xalkozin, kuprit, malaxit təsadüf olunur.  
 
Mehmana polimetal yatağı 
 
Yatağın  geoloji  quruluşunda  yura  və  təbaşirin  vulkanogen 
çökm
ə süxur kompleksləri iştirak edir. Bu süxur komplekslərinin 
ümumi  qalınlığı  170-200 m.-ə  qədərdir.  Çöküntülər diorit 
intruziyaları  ilə  yarılmışdır.  Yataq sahəsində  həmçinin  bat  yaşlı 
effuziv  proklastik  süxurlarda  inkişaf  tapmışdır.  Bu süxurlar üst 
yura yaşlı mehmana qranitoid intruziyası ilə yarılmışdır.  
Mehmana  intruziyası  2b  fazada  formalaşmışdır.  Birinci fazada 
əsas intruziv kütlələri  əmələ  gətirən kristallik süxurlar 
formalaşmışdır.  İkinci  fazada  isə  damar  süxurları  və  intruziv 
süxurlar formalaşmışdır. Filiz kütlələri yataq daxilində morfoloji 
c
əhətdən damar formalıdır. Bu damarlar uzanmaları və düşmələri 

---

Elnur 
İbiş oğlu Səfərov -Kiçik Qafqazın faydalı qazıntı yataqları 
 
 
36 
üzr
ə öz qalınlığını və filizliyini dəyişirlər. Damarların qalınlığı 2 
m.-
ə  qədərdir.  Əsas  filiz  mineralları  qalenit  və  sfaleritdir.  Bu 
minerallar kvars v
ə  karbonatla assosasiya təşkil  edirlər. 
Damarlarda faydalı komponentlərin paylanması qeyri-bərabərdir. 
Filizl
əşmənin tərkibində  Pb, Zn və  Cu-ilə  yanaşı  Se  və  S-ün 
faydalı  komponentləri  iştirak  edir.  Yataqda profillitləşmə, 
karbonatlaşma, kaolinləşmə, serisitləşmə və xloritləşmə müşahidə 
olunur.  
Göyd
ərə xromit yatağı 
 
Yataq K
əlbəcər rayonu ərazisində  Su bulaq  çayının  yuxarı 
axarında  yerləşib.  Yataq daxilində  filiz kütlələri peridotitlərin, 
qabro-anfibolitl
ərlə təmasına paralel qövsvari uzanan linza şəkilli 
dunit kütl
əsində  qeyd olunur.  Dunit  zonasının  uzunluğu  350  m, 
qalınlığı  isə  15 m.-ə  qədərdir.  Xromit filiz kütlələri yuvalardan 
ibar
ət  olub  dunit  zonası  boyunca  zəncir  formasında  yerləşib. 
Zonanın  cənub-şərq  qutaracağında  xromit  yuvalarının  böyük 
yığımı  müşahidə  olunur.  Filizlərin  əsas  mineralı  Xrom  şpinelit, 
olivin v
ə titanomaqnetitdir. Filizləşmənin tərkibinə ikinci dərəcəli 
minerallardan Ni-sulfidl
əri və silikatları, sərbəst mis və maqnetit 
iştirak edir.  
 
 
Xromit 

---