Qlobal iQTİsadiyyat və TƏHLİL
Yüklə 425,75 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Avropada əmək bazarı problemləri və həyata keçirilən son islahatlar
- 1. Qeyri- elastik əmək bazarı.
- Gənclər arasında yüksək işsizlik.
- Avropa Birliyi
- Fransada
Avropa əmək bazarında mövcud problemləri aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar:
1. Qeyri- elastik əmək bazarı. Əməyin güclü müdafiəsi, iş vaxtının sərt təsbiti və işdən azadetmələrə ciddi nəzarət firmaların manevr qabiliyyətini məhdudlaşdırır. Buna görə də şirkətlər daimi əsaslarla deyil, müvəqqəti işçi götürməyə üstünlük verirlər. Beləliklə, qeyri-elastik əmək bazarı
nəticəsində daimi müqaviləyə malik işçilərin hüquqları yüksək səviyyədə qorunsa da, əvəzində müvəqqəti müqavilə ilə işləyən, əksəriyyətini gənclər təşkil edən işçilər müdafiədən kənarda qalır. Bu problem xüsusilə Fransada daha kəskindir. Burada işsizlik son 18 ilin ən yüksək səviyyəsindədir (təxminən 10.3%). Eyni zamanda, əmək bazarının qeyri-elastikliyi uzun müddətli işsizlik və gənclər arasında işsizliyin çox yüksək olmasına gətirib çıxarır. 2015-ci ildə işə götürmələrin 87%-ni müvəqqəti müqavilə ilə işə götürülənlər təşkil etmişdir.
Qeyd etdiyimiz kimi, əmək bazarının qeyri- elastik olması bir tərəfdən daimi məşğul əhalinin mənafelərini müdafiə etsə də, daha çox gənclərdən ibarət bir kütlənin daimi işlə təmin olunmasında çətinliklər yaradır. AB ölkələrində gənclər arasında işsizlik səviyyəsi 2015-ci il ərzində bir qədər azalmışdır (20.2%- dən 19.7%-ə), lakin bəzi ölkələrdə bu problem hələ də kəskin olaraq qalmaqdadır (Qrafik 2).
Əmək haqlarında staqnasiya. Sabit və mülayim artım tempinin əldə olunmasına baxmayaraq əmək haqlarının artıma reaksiya verməməsi gəlir bərabərsizliyinin dərinləşmə- sinə gətirib çıxarır. Bu problem xüsusilə İngiltərədə daha kəskin hiss olunur. Hal- hazırda burada sabit artım tempi müşahidə olunur (ildə orta hesabla 2%), işsizlik səviyyəsi isə rekord aşağı həddə çatmışdır – 5.1%.
Bununla belə, 2009-cu ildən 2014-cü ilin sonlarına qədər əmək haqqında əhəmiyyətli azalma müşahidə olunmuşdur. Əmək haqlarının iqtisadi artıma reaksiya verməməsi iqtisadçılar tərəfindən müxtəlif cür izah olunur: əmtəələrin ucuzlaşması, iş saatlarının qısalması və sair. Lakin bu problemin əsas səbəbi kimi digər ölkələrdən ucuz işçi qüvvəsinin miqrasiyası göstərilir. 7
xərclərinin yüksək olmasının əsas səbəbi vergilərin çox olmasıdır. Belə ki, işçilərin ödədikləri orta gəlir vergisi İspaniyada 30%, İtaliyada 32%, Fransada isə 38% ətrafındadır. Eyni zamanda, minimum əməkhaqqı da yüksəkdir. Bununla
yanaşı, işsizlik müavinətlərinin həddən artıq yüksək olması işləmək motivasiyasına mənfi təsir göstərir. Problemlərin həlli məqsədilə Avropa Birliyi və üzv dövlətlər tərəfindən bir çox islahatlar həyata keçirilir. 2013- cü ildə Avropa Birliyi ölkələri tərəfindən qəbul olunan Gənclərin təminatı Proqramı (the Youth Guarantee) 25 yaşına qədər şəxslərə təhsili bitirdikdən və ya işsiz qaldıqdan sonra 4 ay müddətində yeni iş yeri, təhsilin davam etdirilməsi, ixtisasartırma və ya staj keçmək imkanının təklif edilməsini nəzərdə tutur. Proqramın həyata keçirilməsi üçün maliyyə vəsaiti əsasən, Avropa Sosial Fondu tərəfindən və bu məqsədlə yaradılmış Gənclərin Məşğulluğu Təşəbbüsü (Youth Employment Initiative ) çərçivəsində təmin olunur. Təşəbbüs Gənclərin Təminatı Proqramı üçün əlavə maliyyə mənbəyi rolunu oynayır. Təşəbbüsün həyata keçirilməsi üçün maliyyə vəsaitini AB büdcəsindən xüsusilə gənclərin məşğulluq problemi üçün nəzərdə tutulmuş 3.2 mlrd. dollar və AB Struktur və İnvestisiya fondlarına üzv dövlətlərin ayırmalarından formalaşmış əlavə 3.2 mlrd. dollar təşkil edir. Bununla yanaşı, Avropa Komissiyası tərəfindən Peşə Təlimi üzrə Avropa İttifaqı (European Alliance for Apprenticeship), Təlimlər üçün Keyfiyyət Çərçivəsi (Quality
), EURES və “sənin ilk EURES işin” (“your first EURES
proqramları inkişaf etdirilməkdədir və firmaların gəncləri işə götürməsinə vasitəçi olmaq məqsədi daşıyır. Bütün bu tədbirlər sosial tərəfdaşlar və maraqlı tərəflərin sıx əməkdaşlığı şəraitində həyata keçirilməlidir. Fransada 2013- cü ilin yanvarında qüvvəyə minən Rəqabət və Məşğulluq üçün Vergi Güzəştləri (competitiveness and employment tax credit – CICE) bütün sektorlarda fəaliyyət göstərən firmalar üçün mənfəət və gəlir vergisindən güzəştlər verilməsini nəzərdə tutur. Bu güzəştlərin əsas məqsədi firmaların əmək xərclərini azaldaraq onların daha çox yeni iş yeri yaratmasına nail olmaq və kiçik və orta sahibkarlığın rəqabət qabiliyyətliyini artırmaqdır. Güzəştlər minimum əmək haqqının 2.5 mislindən aşağı əməkhaqqı alan işçilərə aid edilir. Vergi güzəştləri nəticəsində 2013-cü ildə əmək xərcləri 4%, 2014-cü ildə isə 6% azaldıldı. İslahat nəticəsində təkcə 2013-cü ildə 30 min 2
yeni iş yeri yaradıldı. 2015-ci ilin iyulunda artıq 520 mindən artıq firma bu güzəştləri əldə etmək məqsədilə müraciət etmişdi. Fransa prezidenti Fransua Olland tərəfindən əmək bazarındakı qeyri-elastikliyi aradan qaldırmaq məqsədilə irəli sürülən, sərt təsbit olunmuş 35 saatlıq iş həftəsi rejiminin yumşaldılması, firmalara iş vaxtının və əlavə iş saatlarına görə ödənişlərin seçimində nisbətən müstəqillik vermək, həmçinin işdən azadetmələrin sadələşdirilməsi və işdən azad edilməyə görə ödənilən təzminatın məbləğinin məhdudlaşdırılmasını nəzərdə tutan islahat layihəsinin hal-hazırda parlamentdə müzakirəsi davam edir. Lakin müzakirələr əhali, xüsusilə gənclər birlikləri tərəfindən güclü sosial narazılıq, kütləvi nümayiş və etiraz dalğaları ilə müşayiət olunur. Gənclər birliklərinin liderləri ilə görüşdükdən sonra Fransa Baş naziri Manuel Valls gənclərə yardım məqsədilə dövlət tərəfindən illik 500 milyon avro ayrılacağını elan etdi. Bu məbləğ, əsasən, tələbələr üçün qrantların vaxtının uzadılmasına və gənclərin məzun olduqdan sonra iş tapmadıqda müəyyən müddət kompensasiya almalarına sərf olunacaq. Bu son tədbir əsasən etirazları 2 M ənbə: Fransanın Milli Statistika və İqtisadi Tədqiqatlar İnstitutunun (INSEE) qiymətləndirməsi.
8
Yüklə 425,75 Kb. Dostları ilə paylaş:
|