Ramiz Mehdiyev Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
87
Prezident İlham Əliyev 2015-ci il mayın 18-də “Mədəniyyəti ortaq təhlükəsizlik üçün paylaşaq” mövzusunda III Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun açılışındakı nitqində deyib: “ ...Azərbaycan sivilizasiyaların, mədəniyyətlərin və dinlərin kəsişməsində yerləşir. Biz Avropa və Asiya arasında yerləşirik. Əlbəttə ki, bu coğrafi yerləşmə Azərbaycanın mədəni müxtəlifliyində öz rolunu oynamışdır. Əsrlər boyu bütün mədəniyyətlər, dinlər və etnik qrupların nümayəndələri Azərbaycanda sülh və ləyaqət şəraitində bir ailə kimi yaşamışlar. Biz fəxr edirik ki, bu müsbət meyillər müstəqillik illərində daha da güclənmişdir. Bizim tarixi abidələrə nəzər salmaq yetər ki, Azərbaycanın mədəni müxtəlifliyi aydın görünsün... ” 14 . Dünya təcrübəsi tez-tez göstərir ki, multietniklik və multikonfessiyalılıq münaqişələrin artmasına təhrik edir. Yaxın Şərq və elə Avropanın özü buna misal ola bilər. Lakin bizim ölkəmiz bu məsələdə ümumi kədərli qaydadan nadir istisnadır. Deməli, buna oxşar digər istisnalar da ola bilər. Avropada insan haqlarının təəssübkeşləri də bu barədə fikirləşməlidirlər. Prezident İlham Əliyev 2015-ci il mayın 27-də Respublika Günü münasibətilə keçirilən tədbirdəki nitqində deyib: “Azərbaycanda dinlərarası münasibətlər ən müsbət şəkildə tənzimlənir. Bunu Azərbaycan xalqı qeyd edir, görür. Eyni zamanda, Bakıya, Azərbaycana gələn bütün xarici qonaqlar da bunu qeyd edirlər ki, Azərbaycanda dinlərarası, mədəniyyətlərarası münasibətlər ən yüksək səviyyədə təmin edilir. Bu da bizim çox böyük sərvətimizdir və ölkəmizin gələcəkdə uğurlu, təhlükəsiz inkişafı üçün əsas şərtdir. Bundan sonra da Azərbaycanda bütün xalqların, bütün dinlərin
14 Bax: “Azərbaycan” qəzeti. 19 may 2015-ci il. 88
nümayəndələri bir ailə kimi yaşayacaq. Bizim dövlət siyasətimiz bundan ibarətdir. Milli, etnik, dini müxtəliflik bizim böyük sərvətimizdir və bizim üçün güc mənbəyidir” 15 . Həqiqətən, Azərbaycanın gücü bir milli ideyaya xidmət edən bütün vətəndaşların birliyindədir. Tarix boyu belə olub. Təsadüfi deyil ki, 1918-ci il mayın 28-də Milli Şura tərəfindən qəbul edilmiş İstiqlal Bəyannaməsində qeyd edilirdi ki, Azərbaycan öz sərhədləri çərçivəsində etnik, dini mənsubiyyətindən, irqindən və cinsindən asılı olmayaraq hər bir vətəndaşın mülki və siyasi hüquqlarını təmin edir. Bu qayda bu gün də qüvvəsini saxlayır. Avropa siyasətində ikili standartlarla bağlı vəziyyəti ölkəmizin tənqid ilə əlaqədar hər bir faktda görmək olar. İddia edirlər ki, bizim ölkədə məhbuslara münasibət pisdir. Lakin əgər belədirsə, onda Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin gizli fəaliyyəti barədə böyük hay-küyə səbəb olmuş məruzədə müsəlman ölkələrindən olan məhbusların qapalı həbsxanalarda məhkəməsiz və istintaqsız saxlanması, onlarla qeyri-insani rəftar, bu adamlara amansız işgəncələr verilməsi nə üçün müstəqil təhqiqat obyekti olmayıb? Məruzədəki dəhşətli faktlar Avropa İnsan Haqları Konvensiyasına birbaşa ziddir. Bu məqamda BMT İnsan Haqları Komissiyasının 2010-cu il üçün məruzəsini xatırlamaq yerinə düşər. Həmin məruzədə dünyanın hər yerində ABŞ-ın gizli həbsxanalarının sayından, orada məhbusların adi hüquqlarına riayət edilməməsindən bəhs olunur. Məhbuslar bu həbsxanalarda məhkəməsiz və istintaqsız saxlanılır, onlara qarşı qadağan olunmuş işgəncələr tətbiq edilirdi.
15 Bax: “Azərbaycan” qəzeti. 28 may 2015-ci il. 89
2010-cu il üçün olan məlumata görə dünyada 19 belə həbsxana vardır. Bunların bəziləri Polşa, Litva, Bosniya və Herseqovina, Rumıniya və digər Avropa dövlətlərində yerləşirdi. Avropa Şurasının baş katibi Terri Devis hələ 2005-ci ildə Aİ ölkələrinə həmin dövlətlərdə gizli həbsxanalar olub-olmaması barədə sorğu göndərib. Təhqiqat göstərdi ki, Bosniya və Herseqovinada, İtaliya, Makedoniya və Polşada gizli həbsxanalar mövcuddur. Bəs Brüssel haraya baxırdı? Məgər müttəhimlərin məhkəməsiz və istintaqsız saxlanması, onlara qarşı işgəncələr tətbiq edilməsi insan haqlarının pozulması deyilmi? Lakin ikili standartlar siyasətinə tam müvafiq olaraq dünya bu qalmaqallı faktlar barəsində ədaləti görə bilmədi. Adları çəkilən ölkələr “dövlət sirri” və “milli təhlükəsizlik” bəhanəsi ilə vəzifəli şəxslərin hüquqazidd əməllərdə əli olmasını gizlətdilər. Əlbəttə, avropalıları başa düşmək olar: öz “ağrılı yerlərini” ümumi müzakirəyə çıxarmaq o qədər də xoşagələn məsələ deyil. Amma Azərbaycanı dünya ictimaiyyətinin nəzərində hörmətdən salmaq çox maraqlıdır. Bu gün ölkədəki bəzi “jurnalistlər” və “fəallar” Qərb qüvvələri tərəfindən dəstəklənmələri sayəsində özlərini “azadlıq uğrunda mübarizlər” kimi qələmə verirlər, hərçənd onlardan bəzilərinin fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə tamamilə ziddir. Qərb diplomatları fürsət düşən kimi onların “cəsurluğunu” və demokratiya uğrunda mübarizə apararkən hansı çətinliklərlə üzləşməli olduqlarını xatırladırlar. Bəzi hallarda “beşinci kolon”un bu nümayəndələrini hətta müəyyən “hüquq müdafiəsi” mükafatlarına təqdim edir, onların “haqq işi uğrunda” mübarizəsi üçün mifik baza yaradırlar, amma Azərbaycanın iyirmi ildən artıq müddətdə haqq işi uğrunda öz gücü ilə mübarizə aparmasını heç kəs görmür. Hüquq və azadlıq carçıları
90
Azərbaycan əsgərlərinin hər gün səngərlərdə dayanmasını, öz həyatları bahasına Azərbaycan torpaqlarını erməni işğalçılardan qorumalarını görməməyi üstün tuturlar. Bəs hanı ədalət? Bu gün Azərbaycan Respublikası dünyada dövlət borcu ilə ÜDM- in nisbətinin 12 faizdən çox olmadığı azsaylı dövlətlərdən biridir. Lakin nöqsanların müzakirəsi daha maraqlı və cəlbedici olduğu bir vaxtda Azərbaycanın uğurları kimi maraqlandırır? Qərbdəki strateqlər tərəfindən himayə edilən QHT-lər insan haqları mövzusunu süni şəkildə şişirdərək öz fəaliyyətlərini yalnız Azərbaycanın imicini hörmətdən salmaq üzərində cəmləşdirirlər. Onlar sosial şəbəkələr vasitəsilə müxtəlif həştəqlərdən 16 daim qərəzli, mənfi informasiyanı səhnə arxasındakı ağaları ilə bölüşür, bununla da öz ölkəsinin xalqının uğurlarını heçə endirməyə çalışırlar. Şübhə yoxdur ki, onların satqın fəaliyyəti sifarişli xarakter daşıyır və Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddələrinə uyğun gəlir. Bu “blogerlərin” və “hüquq müdafiəçilərinin” onları maliyyələşdirən mənbələri nəyə görə bu cür səylə gizlətmələri buradan aydın olur. Biz xarici QHT-lərin və fondların fəaliyyətində qayda-qanun yaratmaq məqsədilə bu sahədə islahatlar apardıq, onların dövlət və cəmiyyət qarşısında hesabat vermələrini təmin etdik. Lakin nədənsə Qərbdə bu islahatları siyasiləşdirməyə çalışdılar və vətəndaş sektoruna təzyiq cəhdləri kimi qələmə verdilər. Məgər maliyyə əməliyyatlarının açıqlığını, onlar barəsində hesabat verilməsini tələb etmək qanunun pozulmasıdırmı?
16 # simvolundan əvvəlki sözlər və ya frazalar. Şəbəkə istifadəçiləri müxtəlif heşteqlərdən - # simvolu ilə başlanan sözlərdən və ya frazalardan istifadə etməklə məlumatları mövzu və ya tip üzrə qruplar şəklində birləşdirə bilərlər.
91
Məgər Qərbdəki təsisatlar Azərbaycana daim bu cür tələblər təqdim etmirlərmi? Elə isə Qərbdəki himayədarlarına sadiq qalacaqlarına and içmiş QHT-lərə münasibətdə nə üçün başqa, daha yumşaq yanaşmalar tətbiq edilməlidir? Burada yenə qərəzlilik və ikili standartlar siyasətinin təzahürü özünü göstərir. Biz “ikiqat dib” siyasətini qəbul etmir və pisləyirik. Qanun hamı üçün birdir. Biz “Sports for Rights”, “Civil Solidarity Platform”, “People in Need”, “Human Rights House”, “Center for Civil Liberties”, FIDH, “Platform London”, “Index of Censorship”, “Amnesty International”, “Human Rights Watch” kimi qurumların arxasında kimlərin dayandığını bilirik. Onların hərəkətləri, planları və beynəlxalq onlayn nəşrlərlə birgə işləri bizə yaxşı məlumdur. Onlar çox vaxt ölkəmizdə real vəziyyəti əks etdirməyən informasiyanı yayırlar. Bu insunasiyaların yalan və təhrikçi xarakterini yəqin etmək çətin deyil. Onların əsasını qərəzlilik, bizim dözümlülüyümüzü, müstəqil fəaliyyətimizi zəiflətmək, bizi özlərinin maraqlarına tabe etmək arzusu təşkil edir. Lakin kənardan göstərilən şiddətli təzyiqə, dünya iqtisadiyyatında qlobal böhran meyillərinin genişlənməsinə baxmayaraq, Azərbaycan özünəyetərli müstəqil siyasət yürütməkdə davam və inkişaf edir. Prezident İlham Əliyevin bəyan etdiyi kimi, “dünyada maliyyə-iqtisadi böhrana baxmayaraq biz inkişaf edirik”. O deyib:
“1990-cı illərin sonlarında görülmüş işlər və 2000-ci illərin əvvəllərində açılmış Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft və qaz kəmərləri əlbəttə ki, böyük tarixi nailiyyət idi. Bu kəmərlər imkan verdi ki, Azərbaycan böyük həcmdə valyuta ehtiyatları əldə etsin. Biz bu valyuta ehtiyatlarımızdan səmərəli istifadə edərək, onları ölkəmizin əsas inkişaf istiqamətlərinə yönəltdik. İnsanların rifah halı 92
yaxşılaşdı, ölkəmizin iqtisadi inkişafı təmin edildi. Son 10 il ərzində Azərbaycan iqtisadiyyatı dünya miqyasında ən yüksək templərlə inkişaf etmiş, 300 faiz artmışdır. Eyni zamanda, ölkə qarşısında duran infrastruktur layihələri icra edilmiş, sosial məsələlər öz həllini tapmışdır. Biz düşünülmüş iqtisadi siyasət apararaq neftdən asılılığı böyük dərəcədə azalda bilmişik. Bu gün ümumi daxili məhsulumuzda neft amili təxminən cəmi 30 faiz təşkil edir. Beləliklə, biz ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi işində böyük nailiyyətlərə imza atmışıq... Məhz buna görə bu il iqtisadiyyatımız 5 faizdən çox artmışdır, baxmayaraq ki, neftin qiyməti iki dəfəyə yaxın azalmışdır” 17 . Azərbaycan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə iqtisadi inkişafda sıçrayış edib. Bu gün ölkəmiz Dünya İqtisadi Forumunun rəqabətə davamlılıq reytinqində 140 ölkə arasında 40-cı yeri tutur və MDB ölkələri arasında liderdir. Elektron hökumətin tətbiqi sahəsində BMT- nin apardığı sorğuda Azərbaycan 68-ci yeri tutur. Liberal ideoloqlar dünya ictimaiyyətinə daim deyirlər ki, iqtisadi inkişaf yalnız demokratiyanın mövcud olması və hüquqlara riayət edilməsi şərti ilə mümkündür. Lakin bu halda onlar dolayısı ilə etiraf edirlər ki, demokratik təsisatlara təzyiq göstərildiyi şəraitdə iqtisadiyyatda bu qədər sanballı uğurlar qazanmaq qeyri-mümkündür. İnkişafın Azərbaycan modeli iqtisadi və siyasi sistemlərin paralel inkişafını nəzərdə tutur. Hazırda Azərbaycan İKT indeksinə görə Cənubi Qafqazın digər ölkələrini inamla qabaqlayaraq, dünyada 64-cü yeri tutur. Son beş ildə ölkədə internet bazarının həcmi dörd dəfə genişlənib. On ildə
17 Bax: “Azərbaycan” qəzeti. 3 iyun 2015-ci il. 93
internet istifadəçilərinin sayı 10 dəfədən çox artıb. Ölkədə müstəqil medialar açılmasına və onların sərbəst fəaliyyətinə məhdudiyyət yoxdur, arzu edən hər kəs üçün sosial şəbəkələr açıqdır. Hətta Qərb ölkələrinin suveren dövlətlərdə iğtişaşlar və çevrilişlər təşkil olunması üçün geniş istifadə etdikləri Facebook və Twitter şəbəkələri də bizdə hamı üçün əlyetərlidir. Lakin Avropada bizi çox vaxt qeyri-demokratiklikdə və öz fikrini müstəqil ifadə etmək imkanlarının, internet azadlıqlarının olmamasında ittiham edirlər. Əgər bunlar doğru olsaydı, bu platformalar bağlanardı. Onlardan Qərbi qane etməyən rejimləri devirmək məqsədilə istifadə edilməsi isə hamıya çoxdan məlumdur. Reallıq göstərir ki, Azərbaycan demokratik dövlətdir, burada vətəndaşların bütün hüquqları, o cümlədən söz azadlığı təmin edilir. Demokratik islahatlarla yanaşı, institusional islahatların həyata keçirilməsi də davam edir. “ASAN xidmət”in yaradılmasından məqsəd dövlət xidmətlərinin keyfiyyətini və maliyyə şəffaflığını yaxşılaşdırmaqdır. Bu xidmət Qərb ölkələrinin və Qərb təsisatlarının çoxuna nümayiş etdirib ki, Azərbaycan kimi gənc demokratik ölkə qısa müddətdə vətəndaşlara xidmətlər təqdim edilməsinin forma və mexanizmlərinin yaxşılaşdırılması məsələlərində Avropa ölkələrinin çoxu üçün standarta çevrilə biləcək müxtəlif profilli dövlət servisi yaratmağa nail olub. Bunu müxtəlif ölkələrin və beynəlxalq təşkilatların rəsmi şəxsləri də özlərinin hesabatlarında və bəyanatlarında təsdiq edirlər. Azərbaycanda artıq 5 milyona yaxın insan “ASAN xidmət”lərdən istifadə edib. Bu fakt özlüyündə aparılmış islahatın uğurlu olmasına dəlalət edir. 2015-ci ildə “ASAN” BMT-nin dövlət xidmətlərinin təqdim edilməsi sahəsində mükafatına layiq görülüb. Bu da ölkəmizin
94
həmin sahədə uğurlarının BMT tərəfindən etiraf olunmasına sübutdur. Bu ilin sentyabr ayında Prezident İlham Əliyev sosial problemlərin həllinə, savadsızlığın, yoxsulluğun aradan qaldırılmasına, “Minilliyin məqsədləri”nin yerinə yetirilməsinə görə BMT-nin “Cənub-Cənub” mükafatı ilə təltif edilib. Bu fakt bir daha təsdiq edir ki, sosial-iqtisadi problemlərin həlli sahəsində bizim uğurlarımız beynəlxalq birlik tərəfindən etiraf edilir. Buna baxmayaraq, Avropadakı bəzi dairələr Azərbaycanın hətta bu cür sanballı uğurlarını da inadkarlıqla görməməyə çalışırlar. Ölkəmizin inadkar tənqidçilərinə bunu xatırlatmaq artıq olmazdı ki, Azərbaycan ölkədə demokratiya qurmağa yalnız iyirmi beş il bundan əvvəl başlayıb. Ölkəmizin müstəqillik, demokratikləşmə və hüquqi cəmiyyət qurulması yoluna inamla qədəm qoyduğu vaxtdan o qədər də çox keçməyib. Gəlin, Fransa, Almaniya və Britaniyanın demokratik dövlətlərə çevrilməsi, bu yola çıxmaları üçün onlara neçə əsr lazım gəldiyini yada salaq. Biz isə bu yolun yalnız başlanğıcında olduğumuz halda həqiqətən möhtəşəm sıçrayış etmişik.
X X
X
Deyilənlərə yekun vuraq. Yəqin ki, oxucu bu araşdırmada verilən və Avropa strukturlarına ünvanlanmış sualların sayına diqqət yetirib. Mən əminəm ki, həmin sualların heç birinə obyektiv cavab alınmayacaq. Səbəbi də aydındır. Avropa inteqrasiyasında islahat ümdə zərurətə çevrilib. Daxili və xarici problemlərin həllində Avropa İttifaqının beynəlxalq münasibətlərin aktoru kimi səmərəsiz olduğunu göstərən çoxsaylı 95
nümunələr bu qurumun staqnasiyasını və inteqrasiya prosesində deqradasiyanın başlanmasını nümayiş etdirir. Digər tərəfdən, islamofobiyanın artması və multikulturalizmin böhranı onu göstərir ki, Avropa həm institusional və sistem böhranı, həm də ideya böhranı keçirir. Avropa İttifaqı və digər Avropa təsisatları tərəfindən hər yerdə ikili standartlar siyasətinin tətbiq edilməsi Aİ-yə etimadı azaldan amilə çevrilib. Beynəlxalq siyasətin subyekti kimi onun nüfuzunun azalması təkzibedilməz fakt olub. Azərbaycana münasibətdə qərəzli və əsassız tənqid barədə yuxarıda təsvir edilən misallar bir daha göstərir ki, Avropa strukturları hüquq bərabərliyi prinsipini pozur, postsovet məkanındakı ölkələrin demokratik inkişafının qiymətləndirilməsində bağışlanılmaz subyektivliyə yol verirlər. Onların yaydığı qətnamə və bəyanatlar isə lobbiçilik xarakteri daşımaqla, əslində səhnəarxası sifarişlərin məhsuludur. Avropa İttifaqı, ATƏT, Avropa Şurası, Avropa Məhkəməsi və digər strukturlarda anti-Azərbaycan kampaniyası onu göstərir ki, xəcalət doğuran bu proses vahid mərkəzdən əlaqələndirilir və Azərbaycanı onların maraqlarına tabe etmək məqsədi güdür. Azərbaycanı hörmətdən salmaq kampaniyasının cavabı yalnız ardıcıl inkişafını davam etdirən güclü və müstəqil Azərbaycan ola bilər. Biz başa düşürük ki, tarazlaşdırılmış, praqmatik və müstəqil xarici siyasətimiz, alyanslarda və ittifaqlarda iştirak etməmək strategiyamız Azərbaycanı beynəlxalq münasibətlər zəncirinin zəif halqası və deməli, xarici qüvvələrdən asılı dövlət kimi görmək istəyən bəzi ölkələri narahat edir. Azərbaycan ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən müəyyən edilmiş müstəqil inkişaf yoluna qədəm qoymuş suveren dövlətdir. Ümummilli Lider təşəkkül konsepsiyasının
96
mahiyyətini belə bəyan edib: “Azərbaycan heç bir ölkənin təsiri altına düşməyəcəkdir. Azərbaycan öz müstəqilliyini qoruyacaqdır” 18 .
Biz başa düşürük ki, iqtisadi artım, uğurlu inkişafımız Qafqaz- Xəzər regionunda yeni güclü regional oyunçunu görmək istəməyən bəzi ölkələri qorxuya salır. Onlar üçün əsas məsələ bu regionu pərakəndə və qeyri-sabit görməkdir. Ölkə rəhbərliyinin siyasi iradəsi, coğrafi determinizm, Azərbaycanın təşəbbüsü ilə başlanmış regional layihələr, iqtisadi artım və azərbaycanlıların Prezidentin siyasi kursunu dəstəkləməkdə həmrəyliyi Azərbaycan Respublikasının ardıcıl və proqnozlaşdırıla bilən xarici siyasətinin həyata keçirilməsi üçün şərait yaradır. KİV-lərdə təşkil edilən hər hansı kampaniyalarla, yalançı demokratikləşdirməyə dair boş qətnamələr və layihələrlə Azərbaycan xalqının, onun rəhbərliyinin iradəsinə və dözümünə təsir göstərmək mümkün deyil. Aİ-də və digər güc mərkəzlərində bunu nə qədər vaxtında anlasalar, bizim tərəfdaşlarla və beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığımız bir o qədər səmərəli olacaq. Bu qarşılıqlı münasibətlərin əsası ədalət və hüquq bərabərliyi olmalıdır. Azərbaycan Qərb üçün mühüm tərəfdaş olub və tərəfdaş olaraq qalır. Biz qarşılıqlı münasibətlərdə yalnız bərabər ola bilərik. Marionetka statusu istisna edilir.
18 Ümummilli lider Heydər Əliyevin seçilmiş fikirləri "Heydər Əliyev. Müstəqillik yolu" (Tərtib edənlər: Şahlar Əsgərov, Səlahəddin Xəlilov), Bakı-1997, S. 6. Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|