Rasim Əliquliyev

39 

 

2005-ci ild

ən  başlayaraq  hər il viki-mühitin nəzəri və 

praktiki probleml

ərinə həsr olunmuş konfrans – WikiSym (Açıq 

əməkdaşlıq  üzrə  beynəlxalq simpozium) keçirilir. WikiSym 

Viki-mühitin n

əzəri və  praktiki problemlərinə  həsr  olunmuş 

konfransda  müzakir

ələr  viki-layihələrin proqram təminatından 

başlayaraq  istifadəçilərin fəaliyyətinə  kimi bütün sahələri  əhatə 

edir.  Konfransın  materialları  ACM  (Association for Computing 

Machinery) beyn

əlxalq elmi cəmiyyətin elektron kitabxanasında 

n

əşr olunur [42, 43]. 

2011-ci ild

ə Hindistanın Mumbay Universitetində ilk dəfə 

Vikipediya probleml

ərinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi-praktiki 

konfrans (WikiConference India) keçirildi. H

ər il keçirilən 

konfransda 

əsasən Hindistan ərazisində  yaşayan  millətlərin 

dilind

ə  viki-layihələrin  yaradılması  və  inkişaf  etdirilməsi, 

keyfiyy

ətinin  artırılması  ilə  bağlı  məsələlər müzakirə  edilir. 

Dünyada 

ən  çox  İnternet  istifadəçisinə  malik  (600 mln.) olan 

Hindistanda 

viki-layih

ələrin 

inkişaf 

etdirilməsi və 

z

ənginləşdirilməsi dövlətin marağındadır [44, 45]. 

Bir  çox  araşdırmalarda  Vikipediya  təlimləndirici  layihə 

kimi  istifadə  edilir.  Bu  cür  yanaşmalar  terminlərin  semantik 

yaxınlığı haqqında biliklərdən istifadəyə əsaslanmışdır [46, 47]. 

Vikipediyadan  istifadə  edərək  terminlərin  semantik  yaxınlığını 

analiz  edən  tədqiqatçılar  məsələni  iki  üsulla  həll  etməyə 

çalışırlar:  müəyyən  terminlərə  görə  viki-məqalələr  arasındakı 

hiper

mətnlərdən  istifadə  etməklə  [47]  və  ya  viki-məqalələr 

arasında  uyğun  mətnlərə  görə  qurulmuş  vektorlar  arasında 

kosinusları ölçməklə [48]. Viki-mühitin araşdırılması nəticəsində 

---

40 

 

təklif  edilən  terminlər  arasında  semantik  yaxınlığın analizi 

metodlarından  müxtəlif  məsələlərin  həllində  istifadə  olunur: 

sənədin  ümumi  mövzusunun  təyini  [49],  sənədlərdə  leksik 

çoxmənalı terminlərin təyini [50], məqalələrin sistemləşdirilməsi 

və  kateqoriyalar  üzrə  siyahılandırılması,  koreferentliyin  həlli 

(coreferencere solution) [51]. 

2.1. Viki-

mühitin inkişaf dinamikasının analizi  

Viki-

mühitin 

araşdırılması 

üzrə 

ilk 

tədqiqatlar 

Vikipediyanın  ölçüsünün  və  inkişaf  dinamikasının  analizi  ilə 

bağlıdır  [33].  Viki-mühitdə  istifadəçilərin  davranışları, 

ensiklopedik 

məqalələrin  ölçüsü,  məqalələrə  daxil  edilən 

kontentin  keyfiyyəti,  viki-istifadəçi  ilə  viki-məqalələr  arasında 

əlaqələr və s. də mühüm tədqiqat obyektlərindəndir [19, 27]. 

Viki-mühitd

ə  daima yenilənən kollektiv biliyin yaranma 

prosesini öyr

ənmək, Vikipediyada  toplanan məqalələrin bütün 

sah

ələri nə dərəcədə əhatə etdiyini təyin etmək üçün müqayisəli 

analiz metodları, təsadüfi altçoxluqlar nəzəriyyəsi üstünlük təşkil 

edir. M

əqalələrin müəyyən 

əlamətlərə 

gör

ə 

t

əsnifatlandırılmasında  klasterləşmə, viki-mühitin analizində  isə 

semantik  analiz  metodlarından  istifadə  edilir. Semantik analiz 

metodlarında  HITS  (Hyperlink-Induced Topic Search), 

PageRank, Random Forest alqoritml

ərindən  istifadəyə geniş yer 

verilir [52, 53].  

Vikimetrik  tədqiqatlarda  istifadə  olunan  əsas  göstəricilər 

bunlardır: 

---

41 

 

–

 

WMF VB-nin h

əcmi (bütün viki-səhifələrin həcmi, 

müzakir

ə, kateqoriya və istiqamətləndirmə səhifələri də 

daxil olmaqla); 

–

 

ayrı-ayrı dil bölmələri üzrə viki-layihələrdə 

ensiklopedik m

əqalələrin sayı; 

–

 

h

ər bir ensiklopedik məqalədə sözlərin sayı; 

–

 

viki-s

əhifələrdə daxili istinadların sayı; 

–

 

viki-s

əhifələrdə xarici istinadların sayı; 

–

 

viki-layih

ələrdə qeydiyyatdan keçməyən (anonim) 

istifad

əçilərin sayı; 

–

 

viki-layih

ələrdə qeydiyyatdan keçmiş istifadəçilərin 

sayı; 

–

 

aktiv istifad

əçilərin sayı (bir ay ərzində 5 redaktədən 

çox redakt

əsi olan istifadəçilər); 

–

 

çox aktiv istifad

əçilərin sayı (bir ay ərzində 100 

redakt

ədən çox redaktəsi olan istifadəçilər); 

–

 

v

ə s. 

Sosial  Riyazi  Analiz  Mərkəzinin  (Centre d'analyse et de 

mathématique sociales (CAMS)) professoru Kamil Rot (Camille 

Roth

)  və  Surrey  Universitetinin  sosial  modelləşdirmə  üzrə 

tədqiqatçısı,  WMF-in  baş  analitiki  Dario  Taraborelli  (Dario 

Taraborelli) viki-

mühitin  inkişaf  dinamikasını  və  dayanıqlığını 

təyin etmək üçün emprik tədqiqatlardan istifadə etmişlər. Rot və 

Taraborelli qeyd edirlər ki, Vikipediyada yaradılan ensiklopedik 

məqalələr yarandığı şəraitə görə iki tipə bölünür: bir-neçə ekspert 

tərəfindən  yaradılan  və  dar  mövzunu  əhatə  edən  və  yüzlərlə 

---