Rəy verənlər: f e. d prof. Ş. M. Məmmədov
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ruh yalnız ölümqabağı bədəni tərk etmir - mistik səyahət zamanı ruhun bədəni tərk etməsi haqqında çox danışılır. Müasir elm də yoqaların bu təcrübəsini öyrənməyə çalışır. Ruhu bədəndən müəyyən metodlardan istifadə etməklə çıxarmaq olar. Bu hadisədə fizioloji amilin olması
şübhəsizdir. Əks halda qorxu və ya çılğın sevinc vaxtı ani ölümü hər hansı cuzi səbəbdən olan qəflətən ölumu nə ilə izah etmək olar? Əlbətdə bədən
bu və
ya digər
fiziki səbəbdən
toxumalarda və orqanlarda olan patoloji dəyişiklikdən ölə bilər. Lakin həm də elə psixoloji amillər var ki, onun fəaliyyəti ruhun bədəndən çixmasina və həyat funksiyalarinin dayanmasina gətirib çixarir. Bu amil insan anadan olandan gizli halda onunla yaşayır və hər hansi psixoloji təsir nəticəsində fəallaşır. Ruh bədəndən arzunun təsiri altında güclü emosiya, neyrokimyəvi proseslər nəticəsində, bəzən fiziki ölümün yaxınlaşması və ya onu hiss etməklə ayrila bilər. “Ölümü çağırma-gələr” deyimində bir həqiqət var. Psixikaya olan xarici təsiri də yaddan çıxarmaq olmaz. Görünür bu amil qoca adamlarda daha hissiyatli olur,istənilən böhranlı vəziyyətdə “işə düşür”. Qocalar cavanlara nisbətən xəstəliyi və stresi ağır keçirirlər. Yer üzərində bildiyimiz həyat kimi ölüm də mənasiz görünə bilər. Uşaq doğulur, onu tərbiyə edirlər, o isə bu həyatda bir iş görməmiş ölür. Köməksiz qoca yaşayır, cavan isə yox. Gəlin kəbin kəsiləndən dərhal sora ölür. Əsgər müharibədən qayidandamaşinin altina düşüb həlak olur. Yalniz o vaxt bunların mənası olur ki, bədənin ölümü şəxsiyyətin sonu olmur. Əsgərin ölümü mənasiz və ədalətsiz ola bilər.Müharibədə hər cür çətinliklərlə üzləşir, sevincsiz və çətin günlər yaşamışdir, yuxusuz soyuq və nəmli torpaq, aclıq, yorğunluq, komandirlərin qışqırığı - bütün bunları əsgər yaşamışdir. Əlbətdə yaxşı işlər də olmuşdur. Yoldaşları ilə möhkəm dostluq, özü haqqinda fikirləşmədən axır tikəsini belə yoldaşları ilə 497
bölüşdürmüşdür, həyatım təhlükə altinda qoyub, yaralıları alovun içərisindən çıxarmışdır. Artıq müharibə qurtarmışdır,o əldən gedən günləri qaytannağı- öz zövqü ilə yaşayıb həyatdan ləzzət almağı planlaşdirir. Cavan, sevimli arvadının yanına tələsir, lakin... kənddə tək qalıb qəm-qüssə içində yaşayan qadınlar çoxdur. Digər ləzzətli əyləncələr də var, o isə hələ cavandır və uzun müharibə illərindən sonra həyatdan zövq almağı planlaşdırır. Onu nə gözləyir? Həyatı necə olacaq? Sevinclə və ümidlə vağzaldan evə doğru addımlayır və birdən maşının altına düşür və ölür. Ölümqabağı xəstəlik yox idi. Belə həyat, belə tale, belə ölüm- bunlar nəyə lazimdir? Hər şeyi bilən Allahdır, o insanlara ölüm göndərir-həm də həmin adam üçün əlverişli olanda bunu edir- çox vaxt bizlər bunu düzgün qiymətləndirə bilmirik. Yerdə insan üçün həyat ruhun formalaşması və onun əbədi həyata gedən yolunu tapmaq üçün zəruridir. Bu bizim çaşıb qaldığımız suala cavab verir və möminlərin tez ölməsini, günahi olan adamın uzun ömürlü olmasını izah edir-Allah günahı olanlara vaxt verir ki, onlar başa düşüb öz yollarini dəyişsinlər; eyni zamanda bizim üçün məqsədsiz və lazımsız görünən elmlərlə qaranliq qalan məsələlərə aydınlıq gətirir. Vacib olan bizdəki qabiliyyət və bacarıq yox, ondan necə istifadə etməyimizdir. Unutmayın ki, fiziki ölümün baş verməsinin daxili vaxt və zamani vardir. Ölümün öz daxili səbəbləri vardır; xarici amillər- xəstəliklər və bədbəxt hadisələr-insanı ölümə o vaxt aparır ki, artıq sonrakı yaşayışın ruh üçün mənası olmur. Bizim həyat və ölüm vaxtımız Allahın əlindədir. Ölüm saatı çox vaxt insanin mənəvi missiyasi ilə bagiı olur. Mömin adam bəzən ölmək istəyir, bunun üçün Allaha dua edib yalvarır, ancaq Allah onu bundan sonra da yaşada bilər. Bəziləri fikirləşir ki, əgər ölüm haqqinda düşünmək xeyirlidirsə, bəs onda Allah niyə ölümü əvvəlcədən görməyimizə imkan 498
vermir. Müqəddəs kitablarda yazılır ki, bu da bizim xilasımız üçün olduqca vacibdir. “Əgər insan əvvəlcədən ölümü bilsə onda qarışıq,qanunsuz həyat keçirər və sona yaxın tövbə etməklə işini bitmiş hesab edər. Uzun müddətli günaha vərdiş etmək günahi insanın ikinci təbiətinə çevirə bilərdi və onu sonra düzəltmək qeyri mümkün olardı.” Ölümü əvvəlcədən görnıək bizə verilməsə də onu əvvəlcədən hiss edənlər çox olmuşdur. Əvvəlcədən hiss etmə qorxu deyildir, onlar bir-birinə əks olanlardir. Tövbə etməyənlər də, Allahı tanımayanlarda ölüm qorxusu olur və onlar hətta ölə bilmirlər. Onlar üçün ölüm bildiklərinin və sevdiklərinin hamısını itirməkdir-onlar ondan qorxur və onu istəmirlər, ölümü əvvəlcədən hiss etmək onlarda az-az hallarda olur. Bəlkə də onlar ölümdən sonra nəyinsə yaxşı olmayacağını əvvəlcədən hiss edir və qorxurlar,ancaq ölümün yaxınlaşdığını hiss etmirlər. Əksinə lap axıra qədər onlar ölümün yaxınlaşmasının aşkar əlamətlərini hiss etmirlər. Mömin adamlar isə ölümün yaxınlaşdığını hiss edirlər. Onlar ölümdən qorxmurlar,onu sakitcə gözləyirlər, hətta bəzən onun gəlişini tələsdirirlər-ölümü təbii və normal qarşılıyırlar-sanki, gündüz işlərindən yorulan adam bərk yuxuya getmək istəyir. Onun ölümü yuxuya getmək kimi sakit və asan olur. Uşaqların ölümü ilə
bağlı çoxlu
kitablar dərc
olunmuşdur-burada bir sira müşahidələr təsvir olunmuş və alimlər onu qiymətləndirməyə cəhd edirlər. Alimlərin, psixiatrların fikrincə uşaq bilir ki, o öləcək, ancaq bunu ağılları ilə yox, ürəkləri ilə duyurlar. Onlar ölüm haqqinda qorxmadan danışırlar və onların ölümü çox qisa olur.Uşaq nə qədər balaca olursa o bir o qədər çox bilir. İki yaşin- dan yuxarı olan uşaqlar ağir xəstəliyə düçar olanda mənən daha yetkin olurlar, sanki bir anda böyüyürlər. Uşaqların ölümünü müşahidə edən həkimlər, tibb bacıları deyirlər ki, 499
Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|