Şahlar Əsgərov Təhsilimiz: Dünən, bu gün, sabah
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Öyrəndikcə nə qədər az bildiyimi öyrəndim».
- 6. Təhsilin cəmiyyətdə yeri “Müasir cəmiyyətlərdə təhsil məsələsi ölüm-dirim məsələsidir, cəmiyyətin gələcək taleyinin asılı
- “Elm vətənin ən uca təcəssümü olmalıdır, çünki xalqlardan hansı biri başqalarını fikir və əqli fəaliyyətdə üstələsə, o, həmişə birinci olacaqdır”.
- “Əlməktəbü, əlməktəbü, ey millət amandır”.
24 olaraq Şərq dövlətlərinin heç birində mükəmməl təhsil doktrinası olmamışdır. Şərqlilərin irrasional, qərblilərin rasional düşüncəyə malik olduqları təhsil sahəsində də öz təsdiqini tapır. Bunun nəticəsində Şərq cəmiyyətləri nə birinci, nə ikinci bəşəri- sənaye inqilablarında iştirak etməmişlər. Qeyd edək ki, birinci sənaye inqilabının möcüzəsi olan motorun ixtirasından sonra fiziki gücümüz qat-qat artmışdır. İkinci sənaye inqilabının möcüzəsi sayılan kompüterlər əqli imkanlarımızı çoxqat artırmışdır. Hər iki bəşəri sənaye inqilabları son iki yüz il ərzində Qərbdə yaranmış mükəmməl təhsil sistemindən törənmiş nəticələrdir. Təhsil ilk baxışda çox asan fəaliyyət sahəsi kimi görünür. Ancaq təhsil sferasının daxilinə girdikcə onun nə qədər mürəkkəb sahə olduğu aydınlaşır. Təhsil, təkcə məktəb, direktor, müəllim, şagird, valideyn münasibətlərinin cəmi deyildir. Təhsildə tarixi təcrübə, milli ənənə, bəşəri dəyərlər cəmləşmişdir. Təhsil sosial pramidanın hər bir təbəqəsinin marağı daxilindədir. Misal üçün, dövlət başçısı əhalinin savadlı olmasında maraqlıdır. Çünki əhalinin savadlı olması bir tərəfdən xarici qüvvələrin qərəzli təsirinə müqaviməti artırır, digər tərəfdən savadlı əhali iqtisadiyyatı, mədəniyyəti inkişaf etdirir. Həqiqətən, təhsil çox mürəkkəb sahədir. Həzirət Əlinin bir kəlamında deyilir: «Öyrəndikcə nə qədər az bildiyimi öyrəndim». Bu kəlamın tətbiqi ilə bağlı iki misal çəkmək istəyirəm. Birinci misal: 30 il öncə ilk avtomaşını alarkən professor Azər Hənifə oğlu Zeynallının mənə verdiyi məsləhətdir. Professor Zeynallı dedi: «İlk dəfə mən də maşın alarkən dayım dedi ki, bacıoğlu, maşını ilk dəfə idarə edən insanlar elə bilirlər ki, onlar maşını həm yaxşı bilirlər, həm də yaxşı idarə edirlər. Ancaq 5 ildən sonra başa düşürlər ki, maşını idarə etməyi bacarırlar, amma maşını bilmirlər. 10 ildən sonra isə başa düşürlər ki, nə maşını bilirlər, nə də idarə etməyi bacarırlar. Odur ki, bacıoğlu, mənim bu sözlərimi yadında saxla». 25 1950-ci illərdə deyilmiş sözləri Azər Zeynallı yadında saxlayıb 1975-ci ildə mənə dedi. Mən də yadımda saxlayıb bu gün oxucularıma deyirəm ki, onlar da bu qiymətli fikiri gələcək nəsillərə ötürsünlər. İkinci çəkmək istədiyim misal belədir: «Hindistan padşahı Qərb ölkələrindən birinin kralına bir fil hədiyyə göndərir. Kral göstəriş verir ki, ölkənin ən güclü veterinarını filəbaxan təyin edin. Bir həftədən sonra kral fillə maraqlanır. Deyirlər ki, hər gün həkim 100 dəfələrlə filin başına fırlanır. Kral həkimi çağırdırır və filin vəziyyətini soruşur. Həkim deyir: Kral həzrətləri, sağ olun! Bu necə heyvandır? Bir həftədir ki, mən bu heyvanın başı ilə arxasını tapa bilmirəm». Həqiqətən, yunan filosofunun «bilmədiyimi ayaqlarım altına yığsam, başım göylərə dəyər» fikri haqlı fikirdir. Bəli, təhsil mürəkkəb sahədir. Bu sahədə bilmədiyimiz, bildiyimizdən qat-qat çoxdur. 26 6. Təhsilin cəmiyyətdə yeri “Müasir cəmiyyətlərdə təhsil məsələsi ölüm-dirim məsələsidir, cəmiyyətin gələcək taleyinin asılı olduğu məsələdir”. Ernest Renan E. Renan X1X əsrdə yaşamışdır. Onun bu kəlamı XXI əsrdə də öz əhəmiyyətini saxlayır. Onun həmyerlisi və həmyaşıdı Lui Paster həmin fikri başqa cür ifadə etmişdir: “Elm vətənin ən uca təcəssümü olmalıdır, çünki xalqlardan hansı biri başqalarını fikir və əqli fəaliyyətdə üstələsə, o, həmişə birinci olacaqdır”. Hər iki fikir bizim üçün də çox əhəmiyyətlidir. Ancaq bu fikirlərdən də daha güclü fikiri XX-əsrin əvvələrində böyük Məhəmməd Hadi söyləmişdir:” “Əlməktəbü, əlməktəbü, ey millət amandır”. Əmək ehtiyatlarının keyfiyyəti, deməli iqtisadiyyatın vəziyyəti bütövlükdə birbaşa təhsilin səviyyəsindən asılıdır. Bu səbəbdən də Yaponiya və Cənubi Koreya təhsil sistemini yeniləşdirərək iqtisadi sferada keyfiyyət sıçrayışına nail olmuşlar. Keyfiyyətli təhsil həm fərdə, həm də cəmiyyətə lazımdır. Keyfiyyətli təhsil bir tərəfdən ölkəni yüksək ixtisaslı kadrlarla təmin edir (bu isə əmək məhsuldarlığını artırır, yeni texnologiyanın tətbiqini asanlaşdırır və sosial strukturada yüksək səviyyələri tutmağa imkan verir). Digər tərəfdən yüksək təhsil görmüş fərd cəmiyyətdə özünü asanlıqla reallaşdıra bilir. Ekspert rəylərinə görə təhsilin inkişafına dövlət tərəfindən qoyulan investisiya ən sərfəli və tez bəhrə verən sahə hesab olunur. Başqa sözlə, kapital qoyulması üçün ən əlverişli sahə gənclər üçün təhsil sistemidir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, fərdin, ailənin, dövlətin ildən ilə ötrülən kasıblığının qarşısını ancaq keyfiyyətli təhsillə almaq olar. Yaponiya, Cənubi Koreya praktikada bunu subut etdi. Biz də bunu təkrar edə bilərik. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|