Seçilmiş əsərləri, I cild 1

Firuz Mustafa 
166 
yuxusuna get
mişdi.  
...Onun özü öz xasiyy
ətində  yaranan dəyişikliyin fərqinə 
varsa da, bunun s
əbəbini düz-əməlli anlaya bilmirdı. Ona nə ol-
muşdu? Son vaxtlar o, gözgörəti  başqa bir həyatı  yaşamağa 
başlamışdı; sanki uzun müddət ensiz bir çayın axarı ilə sakitcə 
üzüb ged
ən qayığı indi çayın axarına qarşı istiqamətləndirmiş-
dil
ər; qayıqsa yerində ləngər vurur, tez-tez müvazinətini itirir-
di; hiss olunurdu ki, bu qa
yığın ta geriyə dönmək imkanı yo-
dur, çünki qa
yıq uzun, çaysa ensiz idi; o, yalnız bir səmtə, əv-
v
əlcədən müəyyən olunmuş istiqamətə, üzə bilərdı. Tərsinə üz-
m
ək çətin olsa da, tərs qayıqçı öz inadından dönmək istəmirdi. 
 El
ə işlədiyi elm mərkəzinin rəhbərliyi də onun xasiyyətin-
d
ə son zamanlar üzə çıxan qəribəliklərinə göz yumurdu; ömrü-
nü-gününü elm
ə həsr etmiş ahıl bir adama innən sonra nə məs-
l
əhət vermək olardı? Söz yox ki, bu yaşdan sonra onun hansısa 
d
əyərli bir əsər yazacağına da ümid yoxdu. İndiyəcən yazdığını 
ya
zıb,  elədiyini eləmişdi.  Əsərləri xaricdə  çap olunmuş,  özü 
d
əfələrlə beynəlxalq toplantılarda çıxış etmiş, nüfuzlu mükafat-
lara layiq görül
müşdü. Rəhbərlik etdiyi laboratoriyada işləyən-
l
ərin əksəriyyəti isə onun öz yetirmələri, keçmiş tələbə və aspi-
rantla
rı, bakalavr və magistrantları idi. Onların da öz müəllim-
l
ərinin hərəkət və rəftarında son zamanlar yaranan qəribəliklərə 
göz yummaq
dan başqa bir əlacı qalmamışdı. 
 Ca
vad Əmirxanlı öz aləmində idi. O, əmin idi ki, hələ gö-
rülm
əmiş  işləri çoxdur. Daxilindən gələn bir səs ona böyük 
k
əşflərin irəlidə olduğunu pıçıldayırdı. Son aylarda isə bu pıçıl-
tını ucadan gələn səslər təkrarlamağa başlamışdı; indi o səslərin 
sahibl
əri də üzə çıxmaqda idi. Doğrudur, Cavad Əmirxanlı hə-
l
əlik o səs sahiblərindən yalnız biri ilə görüşüb söhbətləşə bil-
mişdi. Amma əmin idi ki, uzun illərdən bəri onu narahat edən 
bir çox suallara, n
əhayət, çox yaxın zamanlarda cavab tapa bi-
l
əcəkdi. 
  
 B
əyazla indiyəcən baş tutan görüşlər onu başqa bir aləmə 
apar
mışdı. 

---

Seçilmiş əsərləri, I CİLD 
167 
 Ca
vad Əmirxanlı sanki bu təması lap çoxdan gözləyirdi. 
 Bu gö
rüşlər onu başqa bir dünyaya çəkib aparırdı. 
 Ca
vad Əmirxanlı hər görüşdən sonra yeni bir arzuya dü-
şürdü.  
 Bu, real
lıqdan uzaq fantastik arzulara oxşayırdı. 
 Ca
vad Əmirxanlı alim idi və məşğul olduğu elm sahəsində 
öz sözünü dem
əkdən heç zaman çəkinməmişdi. O, bir sıra ide-
yala
rın müəllifi kimi tanınırdı. Onun irəli sürüdüyü ideyaların 
bir çoxu h
əmkarları arasında kəskin diskussiyaya səbəb olmuş-
du. Onu t
əqdir edənlər də  vardı,  təkzib və  tənqid edənlər də. 
H
ətta, gizlində öz ahıl həmkarlarını ələ salanlarada təsadüf olu-
nurdu; bel
ələri fürsət düşəndə bir-birlərinə göz vurub astadan: 
“bu ki
şi  qocalıb,  ağlına gələni sayıqlayır”-deyə,  rişxənd də 
edirdil
ər. 
 Ca
vad Əmirxanlının irəli sürdüyü başlıca mülahizələrdən 
biri bundan ibar
ət idi ki, bütün ağır xəstəlikləri uzaq məsafə-
d
ən müalicə  etmək mümkündür. Yox, o, burada hansısa rəm-
ma
lın  və  ekstrasensin “müalicə  üsulunu” nəzərdə  tutmurdu; 
söhb
ət real müalicədən gedirdi. O, hesab edirdi ki, adamları ən 
uzaq v
ə əlçatmaz məsafədən nəiki müalicə etmək, hətta, bioloji 
eneri il
ə yükləmək belə mümkündür. Bu, bir qədər də son illər-
d
ə  kütləviləşmiş  mobil telefonların  yüklənməsinə  bənzəyirdi. 
B
əs bu enerji necə, hansı vasitə və üsulla həyata keçirilə bilər-
di? Çünki telefonda 
əvvəlcədən yerləşdirilmiş konkret mexaniki 
kod, yad
daş  kartı,  enerji mövcud olur. Bəs insanlarda necə? 
Çox güman ki, g
ələcəkdə bədən əzalarından hansındasa ötürü-
cül
ər yerləşdirmək lazım gələcəkdi. 
 
İnsanların, lap elə bütün canlıların, bir məsafədən digəri-
n
ə  xırada hissəciklər kimi, molekullar  şəklində  ötürülməsi də 
Ca
vad Əmirxanlını çoxdan düşündürən məsələlər idi. Necə ola 
bil
ər ki, kağız üzərindəki hər hansı bir şəklin və ya lentə çəkil-
miş  kadrların  texniki vasitələrlə  uzaq məsafələrə  ötürülməsi 
mümkün olsun, amma can
lı  hüceyrələrin ötürülməsi mümkün 
olma
sın? 
 Ca
vad Əmirxanlını uzun illərdən bəri başqa bir məsələ də 

---

Firuz Mustafa 
168 
ilgil
əndirirdi. Kompyüter texnologiyasının cəmiyyətin bütün sa-
h
ələrinə  “hücümü” onun fantaziyasını  daha da qanadlandır-
mışdı; o, özlüyündə az qala normal ağlın belə qəbul edə bilmə-
y
əcəyi dərinliklərə baş vurmaqda idi. Əgər hər hansı bir infor-
masiya kompyüterin yadda
şına və oradan da kağız və lentlərə 
köçürülürs
ə, bu prosesi insan beyninə tətbiq etmək yalnız fan-
tastik arzu olaraq qala bilm
əzdi; çox gümün ki, bu ideya tezlik-
l
ə həyata keçirilə bilərdi. Və ola bilsin ki, həmin ideyanın, daha 
doğrusu, reallaşacaq  bu kəşfin, ilk müəllifi elə  Cavad  Əmir-
xan
lının özü olacaqdı.  
 B
əli, onu son vaxtlar bir mütəxəssis kimi daha çox insan 
beyninin xass
əsi maraqlandırırdı.  
 Beyin 
şüurun bətnidir. Bu informasiya  adi,  sıravi adama 
da yax
şı məlumdur. Lakin Cavad Əmirxanlını daha çox şüurun 
yaranma
sını  təşkil edən amillər  məşğul  edirdi. Beyin fikrin, 
şüurun qabığıdır. Bəs görəsən bu “qabıq” olmadan şüur möv-
cud ola bil
ərmi? İnsan beynindən kənarda, hansısa məchul zo-
nada, sirli m
əkanda şüurun inkişafına nail olmaq mümkündür-
mü? Beyin gizlinl
ərinin  öyrənilməsi, onun inikas xassəsinin 
t
əcrübəyə tətbiq olunması elmdə yeni bir mərhələnin açılması 
dem
ək olardı. 
 Ca
vad Əmirxanlı daha çox informasiyaların, bir az da ge-
niş şəkildə götürülsə, şüurun köçürülməsinə nail olmağın yolla-
rını axtarıb tapmaq istəyirdi. O, beyindəki bütün informasiya-
la
rın surətinin çıxarılacağı vaxtın uzaqda olmadığına əmin idi. 
B
əli, bəli, nə vaxtsa obyektdəki (insan beyinindəki) informasi-
yalar texniki vasit
ələrlə subyektə (lentə) köçürüləcək. Bu, han-
sısa bir kompyüterdəki informasiyaların sıravı operatorun səyi 
il
ə adi diskə, disketə və ya yaddaş kartına köçürülməsi kimi sa-
d
ə  bir  əməliyyaı  xatırladacaq. Amma bu prosesin mahiyyəti 
heç d
ə ilk baxışda təsəvvür olunduğu qədər sadə bir məsələ ola 
bilm
əzdi. 
 Ca
vad  Əmirxanlı  beyin aparatını  mükəmməl  şəkildə  öy-
r
ənmişdi. Ona məlum idi ki, insan beyni haradasa yüz milyard 
əsəb huceyrəsindən təşkil olunub. O, hər neyronu bir ulduz he-

---