ŞӘMİsтan nәZİRLİ

həmyerlimiz burada da fəaliyyətini dayandırmır. O, Karaqandada yenicə açılan daş 
kömür mədənlərinin inkişafında yaxından iştirak edir. T.Mustafayev “Karaqanda-
kömür” mədənlərində müxtəlif məsul vəzifələrdə qaz generatorları qurğusunun 
hazırlanması və Böyük Vətən müharibəsi illərində cəbhə üçün yük 
avtomobillərinin əsaslı təmirində böyük əmək sərf etmişdir. 
Dövlət onun müharibə illərindəki və müharibədən sonrakı xidmətlərini 
nəzərə alaraq “Böyük Vətən müharibəsində fədakar əməyinə görə”, “Əməkdə 
fərqlənməyə görə” və “Xam torpaqların istifadəyə verilməsinə görə” medalları ilə 
təltif etmişdir. Həmyerlimiz həm də “Üçüncü dərəcəli dağ mühəndisi”fəxri adına 
layiq görülmüşdür. 
Ömrünün axırına kimi Vətəndən uzaqlarda yaşayıb işləyən Teymur 
Mustafayevin səksən illik yubileyini 1976-cı ildə Karaqanda ictimaiyyəti 
keçirmişdir. 
 V.Jilkin familiyalı müəllif  “İndustrialnaya Karaqanda” qəzetinin 27 oktyabr 
1976-cı il tarixli nömrəsində “Yaxşı insan haqqında” məqaləsində yazır: 
“Ucaboy, çevik və həmişə gülümsər sifətli Teymur Mustafayevi mədənçilər 
şəhərində hamı qayğıkeş bir adam kimi tanıyır. O, kiminə xeyirxah məsləhəti ilə, 
kiminə də mənzil və məişət məsələlərinin həllində kömək edir. Artıq uzun illərdir 
ki, Teymur şəhər sovetinin xalq nəzarəti şöbəsində ictimai müfəttişdir. O, həm də 
rayon komitəsində mənzil-məişət komissiyasının üzvüdür. Bizim şəhərdə o, demək 
olar ki, yarım əsrdir yaşayır və işləyir. 
1930-cu ildə Qazaxıstanda daş kömür sənayesinin əsası qoyuldu. Bu sahədə 
ilk və fəal çalışanlardan biri də Teymur Mustafayev idi. Böyük Vətən müharibəsi 
illərində o, yük avtomobillərini təmir edib cəbhəyə göndərən sexin rəisi idi. Onun 
təşəbbüsü ilə yük avtomobillərinin mühərrikləri qaz generatorları ilə işləməyə 
uyğunlaşdırılmışdı. Bu təşəbbüs cəbhənin ehtiyaclarını ödəmək üçün yüz tonlarla 
benzin yanacağına qənaət etməyə imkan vermişdi. 
Müharibədən sonra Teymur Mustafayev Tixonovski, Novomaykudski, 
Prişaxtinski avtobazalarının və avtotəmir emalatxanalarının tikintisinə rəhbərlik 
etmişdir”. 
Heç bir günahı olmadan sevimli hərbi təyyarəçilik sənətindən ayrılaraq 
doğma Azərbaycandan uzaqda yaşayan Teymur Mustafayev yetmişinci illərdə bir 
neçə dəfə öz Vətəninə qonaq kimi gəlib qayıtmışdır. Bir neçə dəfə köçüb Vətəni 
Azərbaycanda yaşamaq üçün yuxarı dairələrə müraciət etsə də, “yox, sən siyasi 
dustaq olmusan, xalq düşmənisən...” kimi ədalətsiz ittihamlarla onu məyus 
qaytarmışlar. 
1981-ci ildə qurbətdə Vətən həsrətilə vəfat edən Teymur Mustafayevin 
hazırda Karaqanda şəhərində iki oğlu yaşayır. Böyük oğlu Yusif dağ mühəndisidir, 
kiçiyi İsgəndər isə atasının ilk gəncliyində yarımçıq qalmış arzusunu davam etdirir 
- təyyarəçidir. 
Hər şeyin ilki, əzəli və əbədidir. Tarixin müəyyən mərhələlərində onlar 
unudulsalar da, gec-tez yada düşür, xatırlanırlar. 
Haqq nazilir, amma üzülmür. Bu gün adı, şöhrəti doğma xalqına qaytarılan 
ilk təyyarəçilərimizin - Fərrux ağa Qayıbovun, Xan Əfşar Teymurçinin, Mahmud 
Mahmudzadənin, Teymur Mustafayevin, Əlihüseyn Dadaşovun, Məlik Mikayıl 

---

Mirzənin, Əsəd Əliyevin, Əjdər Əhədəli Həsənzadənin ömür yolu öyrənilməklə 
adları əbədiləşdirilməlidir. 
  
 
“SƏMƏD BƏY  NAMINDA BİR 
KİŞİ GÖRDÜM” 
 
“Borçalı elində bir şəxsi izzət, 
Gedib qoca köydə xoş ülfət gördüm”. 
 
Aşıq ŞENNİK. 
  
Qənsələrin yanında avtobusdan düşdük. Qaranlıqda minib, qaranlıqdada 
düşdüyümüzə görə sərnişinlərdən heç biri bizi tanımırdı. Soyuq, çiskinli dekabr 
havasında hamı evinə, isti ocağına dağılışdı. Çöldə qalan ikimiz olduq. Geniş bir 
prospektin başında dayanıb Aranın evini soruşmağa adam axtardıq. Yol yoldaşım 
Mahmud əmi əllinci illərdə burada müəllim işləmişdi. Ötüb-keçən illərin 
dəyişikliyi, üstəlik də axşamın sazağı, tor qaranlığı onu da çaşdırmışdı. İns-cins 
olmayan yad küçədə hara istiqamət götürməyə çətinlik çəkirdik. Arxadan gələn 
ayaq səslərini eşidib geriyə döndüm. İki nəfər düşmən dilində nəyinsə qarasınca 
deyinə-deyinə ötüb keçdi. Mahmud əmi təəssüflə: 
- Əyə, onlardan niyə soruşmadın? - dedi. 
- Onların  göstərdiyi  yoldan  xeyir tapmarıq, - dedim. 
- Niyə? 
- Ermənicə danışırdılar... 
- Ə, bu qırılmışları hələ burdan rədd eləməyiblər? 
Qarasına prospekt boyu bir az irəlilədik. Sağ tərəfə dönən yolun 
başlanğıcında, iki yük maşınının işığında da doğma dilimizdə danışıq eşidəndə 
eynimiz açıldı. 
Mahmud əmi irəli durub; 
- A qardaşlar, - dedi, - Ağanın evinə yol hardan dönür? 
- Düz gəlmisiniz, elə bu küçədir, - dedilər, - odey, darvazasına  gur işıq 
düşən Ağanın mülküdür. 
Qazaxdan ta Sarvana /indiki Marneuli - Ş.N./ kimi Mahmud əmi mənə 
Daşdəmir ağa Rüstəm ağa oğlu Paşayev və onun nəsli-nəcabəti haqqında 
danışmışdı. Demişdi ki, Borçalı mahalında hamı ona “Ağa” deyə müraciət edir. 
Mənə ləzzət verən də yolda soruşduqlarımızın cavabı oldu. Onlar demədilər ki, 
hansı ağa... 
Ağanın görüşünə getməkdə iki məqsədim vardı: biri ulu babası Səməd ağa 
haqqında olan əhvalatları eşitmək, biri də onun ana tərəfdən Səməd Vurğunla 
qohumluğunu öyrənmək. 
Evə çathaçatda Mahmud əmi dedi ki, kef bundadı gedək görək Ağa evdə 
yoxdu. 
Həyəcanımı gizlədə bilməyib: 

---

- Nə danışırsınız, - dedim, - bunu Qazaxda desəydin, bu sazaqlı qış 
havasında, dörd-beş maşın dəyişə-dəyişə bu əziyyətlə gəlməzdik. 
- Gəl görək, - dedi, - qardaşoğlu, əziyyətdən keçib, daha gəlib çatmışıq, ya 
qismət... 
- Mahmud əmi, - dedim, - hanı Sarvan camaatı, hələ axşamdandı, amma iraq 
olsun, elə bil köçüblər? 
- Qorbaçovun aşkarlığının işığına yığışıblar, oğul, - köksünü ötürüb - Allah 
pis rəhbərin evini yıxsın, - dedi, - yıxacaq da... Başıpozuqluqdan burda oğru, 
quldur çoxalıb. Adam girov aparmaq, ev yarmaq bu saat dəbdi. Ona görə də hamı 
axşamdan ocağının başına yığılıb. Bir fikir ver, qapı-pəncərə dəmir barmaqlıqlarla 
necə bərkidilib... 
Gur işıq düşən darvazaya çatıb dayandıq. Mahmud əmi: 
- Ay ev yiyəsi, ay Ağa - deyib bir-iki ağız çağırdı. 
Eyvanın o başında qucağı uşaqlı bir gəlin göründü. 
- Qızım, Ağaya de, bir eşiyə çıxsın. 
- Ağa yoxdu evdə, kimdi soruşan? 
- Hardadı? - Mahmud əminin səsi özü də hiss eləmədən hirsli çıxdı. 
 - Toya   gedibdi.   Kimdi   ki,   Ağanı soruşan? 
- Mənəm, Mahmudam, Qazaxdan gəlirəm... 
- Bıy, a Mahmud müəllim, sizsinizmi, qoy darvazanı açım, bircə dəqiqə... 
İlahi, insan insana necə oxşarmış... Ata-babalarımız yox yerdən deməyib ki, 
insan ekiz doğulur. Kəndində-kəsəyində olmasa da, hardasa onun oxşarı, tən yarısı 
var. Şən əhval-ruhiyyə ilə toydan gələn Ağanı bilmirəm iki qardaşdan hansına   
oxşadım.   Səməd   Vurğunamı, yoxsa Mehdixan Vəkilovamı? 
Boy-boxunda Mehdixan müəllim, danışıqda, təmkində isə Səməd Vurğun 
idi,  dip-diri qarşımda durmuşdu. 
- Anamın  dediyinə   görə, mən  süd qohumlarım Vəkilovlara çəkmişəm. 
İki gün qonağı olduğum Daşdəmir ağa bunu bircə dəfə təvazökarlıqla, həm 
də iftixarla etiraf elədi. 
- Daşdəmir ağa, - dedim, - qohumun Səməd Vurğunla görüşünüz olubmu? 
- Olub, çox gec. O da bircə dəfə. 1955-ci ildə gürcü şairi David 
Quramişvilinin 250 illik yubileyinə gələn Səməd Vurğun və Osman Sarıvəlli bizim 
qonşu Hidayət Bayramovla Tbilisidə görüşür. Söhbət zamanı Hidayət müəllim 
deyir ki, sizin   bir   qohum   Sarvanda   bizimlə qonşudur. Saquramoya yubiley 
şənliyinə gedən Səməd Vurğun Hidayət müəllimə deyir  ki,   bizim   qohuma   
salam   söylə, deynən, onun görüşünə gələcəm. 
Bir gün xəbər gəldi ki, Səməd Vurğun və Osman Sarıvəlli Faxralı kəndinə 
gediblər, sabah Sarvana gələcəklər. On-on beş kişi maşınlara minib Qızılhacılı 
yolunda onları qarşılamağa getdik. 
Hamımız cərgə ilə durmuşduq. Maşından düşən şairlər hamı ilə əl tutub 
keçirdilər. Səməd Vurğun mənimlə görüşüb dayandı, üzümə diqqətlə baxıb: 
- Bizim qohum sən olarsan? - dedi. 
- Bəli, - deyən kimi qollarını açıb məni qucaqladı. Öpüşdük, kövrəldik. Niyə 
kövrəldik, bu günədək özüm də bilmirəm. Onun od kimi isti, xəstəhal nəfəsini indi 
də üz-gözümdə hiss edirəm. Şair bir  addım   geri   atıb   mənə  başdan-ayağadək 

---