qədər də rast gəlinməyən bir haldır bu. Məsələn, Afina-Paris və Buxarest-Paris
vaqonları, demək olar ki, boşdur. Sonra, qatara gəlməyən yolçunu da unutmayın.
Məncə, bu da önəmlidir. Diqqətimi çəkən başqa kiçik məqamlar da var. Məsələn,
xanım Habbardın hamam torbasının yeri. Xanım Armstronqun anasının adı, cənab
Hardmanın detektivlik üsulları, Makkuinin tapdığımız yanıq məktubu Retçettin
ortadan qaldırdığını söyləməsi, knyaginya Draqomirovanın adı və bir macar
pasportundakı yağ ləkəsi.
Hər ikisi ona heyrətlə baxırdılar.
Puaro soruşdu:
– Bu məqamlar sizə bir şey söyləyirmi?
Buk açıq-açıq:
– Xeyr, – deyə etiraf etdi.
– Bəs sizə, doktor?
– Nədən söz etdiyinizi belə anlamadım.
O arada dostunun sözlərindən içərisindən tək bir şeyi anlayan müsyö Buk
pasportları qarışdırmaqdaydı. Nəhayət, nəsə mızıldanaraq qraf
və qrafinya
Andreninin pasportunu açdı. – Söylədiyiniz ləkə budurmu? Bu ləkədir?
– Bəli. Olduqca təzə yağ ləkəsidir. Ləkənin harada olduğuna diqqət etdinizmi?
– Qrafın arvadıyla bağlı bölümdə. Daha doğrusu, gənc qadının adının yazıldığı
yerdə. Ancaq yenə də nə demək istədiyinizi anlamıram.
– Bu mövzuya başqa tərəfdən baxmaq istəyirəm. Cinayət yerindən tapılan dəsmala
qayıdaq. Bir az öncə də danışdığımız kimi, “H” işarəsiylə üç adamın əlaqəsi ola
bilər: missis Habbard, miss Debenham və qulluqçu Hildeqarda Şmidtin Xanım
Habbardın ola bilməz. Gəlin bu dəsmala başqa bir yöndən baxaq. Çox bahalı bir
dəsmaldır, dostlar. Lüks bir şeydir. Parisdə əldə tikilmiş işləməli bir dəsmal. Brend
olması bir yana, yolçulardan hansının belə dəsmalı ola bilər? Xanım Habbardın ola
bilməz. Geyim məsələsində belə çılğıncasına bir israfçılığının olduğuna
inanmıram. Miss Debenhamın da ola bilməz. Bu tip ingilis qadınları incə kətan
dəsmallardan istifadə edirlər. O ki qaldı xidmətçiyə, belə bir şeyə pul verməsi
mümkün deyil. Ancaq qatarda belə dəsmalları ala biləcək iki qadın var. Gəlin
görək “H” markasını onlardan birinə bağlaya biləcəyikmi? Haqqında danışdığım
iki qadından biri knyaginya Draqomirovadır...
Buk üzündə istehzalı bir ifadəylə yerindən dikəldi:
– Onun adı Nataliyadır.
– Bəli. Bir
az öncə dediyim kimi, adı önəmlidir. İkinci qadın isə qrafinya Andreni.
O zaman, bir şey diqqətimizi cəlb eləyir.
– Bizim deyil, sizin!
– Yaxşı, mənim. Qrafinyanın pasportda yazılmış adı yağ ləkəsi üzündən bir az
oxunmaz hala gəlib. Bunun bir qəza olduğunu deyə bilərsiniz. Ancaq qrafinyanın
adını yada salın. Birdən gənc qadının adı Elena deyil də, Helenaysa? “H” hərfi “Y”
hərfiylə dəyişdirilmiş ola bilər. Sonra da bu dəyişikliyi gizləmək üçün üzərinə yağ
damızdırılmışdır.
Buk:
– Helena! – deyə bağırdı. – Buna deyərəm fikir!
– Özü də necəsindən! Bunu təsdiqləmək üçün bir az axtarış apardım və bəzi şeylər
tapdım. Qrafinyanın çamadanlarından birinin üzərindəki etiket azacıq islanmışdı.
Və bu, çamadanın yuxarısındakı nişanın ilk hərfinin üzərinə gətirilmişdi. Etiket
başqa bir yerdən çıxarılıb, sonra nişanın üzərinə yapışdırılmışdı.
Buk:
– Məni inandırmağa başladınız, – dedi. – Ancaq qrafinya Andreni... heç cür...
– Axx, dostlarım, indi geri dönməli və hadisəyə tamamən başqa
bir yöndən
baxmalısınız. Bu cinayəti törədən onun kənardan necə görünməli olduğunu
istəyib? Bir də qarın qatilin əsl planını alt-üst etdiyini unutmayın. Bir an qarın
olmadığını və qatarın normal bir şəkildə yola davam etdiyini düşünün. O zaman nə
olardı? Hər halda, cinayət bu səhər erkəndən İtaliya sərhədində ortaya çıxardı.
Yolçular bizə danışdıqlarının çoxunu italyan polisinə söyləyərdilər. Təhdid
məktubları Makkuin tərəfindən göstərilərdi. Cənab Hardman öz hekayəsini
danışardı. Xanım Habbard bir kişinin kupesindən keçdiyini danışmaq üçün
çırpınardı. Düymə tapılardı. Məncə, sadəcə, iki şey fərqli olardı. Qatil, xanım
Habbardın kupesindən saat birdən öncə keçmiş olar, yataqlı vaqon uniforması da
tualetlərdən birində tapılardı.
– Yəni, demək istəyirsiniz...
– Yəni cinayət, əslində, sanki, qatil kənardan gəlmiş kimi bir təsir buraxacaq
şəkildə planlanmışdı. İşlər qarışmasaydı, qatilin 0.58-də Brodda qatardan endiyi
sanılacaqdı. Hər halda, biri koridorda əcnəbi bir yataqlı vaqon bələdçisinin
yanından keçəcəkdi. Uniforma hiylənin necə qurulduğunun başa
düşülməsi üçün
göz qabağında bir yerə buraxılacaqdı. Yolçulardan heç şübhə edilməyəcəkdi. Yəni
kənar dünya bu hadisəni bu şəkildə görəcəkdi. Ancaq qatarın qəzaya uğraması hər
şeyi dəyişdirib. Hər halda, qatil də öz qurbanıyla kupedə o qədər uzun müddətə bu
üzdən qalıb. Qatarın yoluna davam etməsini gözləyib. Ancaq sonda qatarın hərəkət
etməyəcəyini başa düşüb. Və fərqli bir planla hərəkət etməsi lazım gəlib. Çünki
artıq qatilin hələ də qatarda olduğu bilinəcəkdi.
Buk səbirsizliklə:
– Bəli, bəli, – dedi. – Bütün bunları anlayıram. Ancaq dəsmalın bu işlə nə əlaqəsi
var?
– Bir az dolayı bir yoldan o dəsmala qayıdıram. Öncə bunu bilməlisiniz: o təhdid
məktublarını, əslində, diqqəti yayındırmaq üçün yazıblar. Sanki, çeynənmiş
mövzuda bir Amerika romanından olduğu kimi köçürülüb. Saxta olduğu açıq-
aşkardır. Əslində, bu məktublar polis üçün hazırlanmış şeylərdir. İndi öz-
özümüzdən bunu soruşmalıyıq: bu məktublar Retçetti aldatmışdımı? Zahirən,
cavab “xeyr” olmalıdır. Hardmana
verdiyi təlimata görə, onun çox yaxşı tanıdığı
xüsusi bir düşmənin üzərində durduğu anlaşılır. Yəni əgər Hardmanın
danışdıqlarının doğru olduğunu qəbul etsək, Retçettə başqa bir məktub gəldiyi
dəqiqdir. Bir parçasını kupedə tapdığımız, Amstronqların kiçik uşağıyla bağlı
həmin məktubdur bu. Retçettin ölümlə təhdid edilməsinin səbəbini başa
düşməməsi ehtimalı vardı, bax bu məktub onun bu səbəbi yaxşıca
başa düşməsi
üçün yazılmışdı. Ta başdan bəri söylədiyim kimi, əslində, bu məktubun başqaları
tərəfindən tapılmasını da istəməyiblər. Qatilin ilk işi bu məktubu ortadan
qaldırmaq olmuşdu. Bax planın qarşılaşdığı ikinci tərslik də bu olub, birincisi qar
idi, ikincisi isə o məktub parçasındakı mətnin bir hissəsini bərpa etməyimiz. Kağız