“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
müasir tələblər səviyyəsində qurulmasının təmin olunması istiqamətində kompleks təd ‐ birlər yerinə yetirilir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycan Res ‐ pub likasında məktəbəqədər təhsilin yeniləş di ril ‐ məsi Proqramı (2007–2010‐cu illər)» çər çi vəsində 37 yeni məktəbəqədər təhsil müəssisəsi inşa edilərək istifadəyə verilmiş, 52 məktəbəqədər təhsil müəssisəsində əsaslı təmir işləri apa ‐ rılmış, 184 müəssisə müvafiq avadan lıqlarla, o cümlədən oyuncaq və idman avadan lıqları, texniki vasitələrlə təchiz olun muş dur. Eyni za‐ manda bütün məktəbəqədər təhsil müəs si ‐ sələri müxtəlif təlim vəsaitləri ilə təmin edil mişdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təsdiq etdiyi 2011–2013‐cü illərdə Bakı şəhə ‐ rinin və onun qəsəbələrinin, habelə region ‐ ların sosial‐iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramlarına əsasən paytaxtda və onun qəsəbə ‐ lərində 174 məktəbəqədər müəssisə əsaslı təmir olunmuşdur. 34 müəssisədə isə əsaslı təmir işləri aparılır. Respublikanın digər şəhər və rayonlarında 1 yeni məktəbəqədər təhsil müəssisəsi inşa edilmiş, 41 müəssisədə əsaslı təmir işləri yerinə yetirilmişdir. Dövlət məktəbəqədər təhsil müəssisələri şəbəkəsinin genişləndirilməsi ilə yanaşı, özəl sektorun da inkişafı böyük əhəmiyyət kəsb edir. Yeni qəbul olunmuş «Körpələr evlərinə, körpələr evi‐uşaq bağçalarına, uşaq bağçala ‐ rına, xüsusi uşaq bağçalarına və uşaq evlərinə müddətli vergi güzəştlərinin verilməsi haqqında» qanuna əsasən 2014‐cü il yanvarın 1‐dən başla ‐ yaraq 10 il müddətinə məktəbəqədər təhsil müəssisələri Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edil ‐ miş hüquqi şəxslərin mənfəət vergisini və sadələşdirilmiş vergini ödəməkdən azad edilirlər. Bu isə uşaqların intellektual, fiziki və psixoloji inkişafı üçün lazımi şəraitin yaradıl ‐ ması ilə yanaşı, bu sahənin inkişafının təkcə dövlət sərmayələri ilə deyil, həmçinin özəl sek ‐ torun iştirakının stimullaşdırılması yolu ilə təmin etmək məqsədi daşıyır. «Təhsil haqqında» qanunda Azərbaycan dövləti qarşısında öz məsuliyyətini dərk edən, xalqının milli ənənələrinə və demokratiya prin ‐ siplərinə, insan hüquqları və azadlıqlarına hörmət edən, vətənpərvərlik və azərbay cançı ‐ lıq ideyalarına sadiq olan, müstəqil və yaradıcı düşünən vətəndaş və şəxsiyyət yetişdirmək təhsilin əsas məqsədlərindən biri kimi önə çəkilir. Qanunda məktəbəqədər təhsilin ilk və vacib pillə olmaqla ailənin və cəmiyyətin maraqlarına uyğun olaraq, uşaqların erkən yaş dövründə intellektual, fiziki və psixi inkişafını, sadə əmək vərdişlərinə və həyati bacarıqlara yiyələnməsini, istedad və qabiliy ‐ yə tinin üzə çıxarılmasını, sağlamlığının qorun ‐ masını, estetik tərbiyəsini, şəxsiyyət kimi formalaşmasını, məktəb təliminə hazırlığını, təbiətə və insanlara həssas münasibətinin formalaşmasını təmin etməli olduğu göstərilir, məktəbəqədər təhsilin inkişaf etdirilməsi, əsasən, 3 səbəbdən vacib hesab edilir: 1. Aparılmış tədqiqatlara görə, uşaqların erkən yaşdan təhsilinə qoyulan sərmayə iqti‐ sadi və sosial baxımdan daha yüksək fayda ‐ lılıq əmsalına malikdir. Başqa sözlə, tədqi qatlar göstərir ki, bu yaş dövründə uşağın inkişafına xərclənən vəsait sonradan dəfələrlə artıq gəlir gətirir. 2. Məktəbəqədər təhsil valideynlərə daha artıq dərəcədə dəstək olmaqla qadınların məşğulluq göstəricilərinə xüsusilə müsbət təsir edir. 3. Məktəbəqədər təhsil vasitəsilə uşaqlar arasında bərabərlik imkanlarının yaradılması sonradan cəmiyyətin müxtəlif sosial təbəqələri arasında fərqlərin azalmasına gətirib çıxarır. «Təhsil haqqında» qanunda fasiləsizlik, vəhdətlik, dinamiklik təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsiplərindən biri kimi qeyd edilmişdir. Qanuna görə, mövcud təhsil stan ‐ dartları, tədris proqramları və planları əsa ‐ sında təhsilin bir neçə səviyyədə əldə edilməsi imkanı, təhsilin ayrı‐ayrı pillələri arasında sıx dialektik qarşılıqlı əlaqənin təmin olunması və onun insanın bütün həyatı boyu ardıcıl davam etməsi vacib məsələ olaraq irəli sürülmüşdür. Bununla belə, respublikada məktəbəqədər yaşlı uşaqların təhsil müəssisələrinə cəlbi 14,8 faiz təşkil etdiyindən bu yaşda uşaqların 80 faizindən çoxu davamlı və ardıcıl təhsil imkanından kə ‐ narda qalır. Halbuki Təhsil Nazirliyi tərəfindən 19 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 aparılmış milli qiymətlən dirmə tədqiqatları da sübut edir ki, ibtidai təhsilin sonunda bir ildən artıq uşaq bağçasına getmiş uşaqlar uşaq bağçasına getməmiş uşaq lardan ana dili və riyaziyyatda daha yüksək nəticə göstər miş lər. Ona görə məktəbəqədər təhsil müəssisələ ‐ rindəki təlim‐tərbiyə prosesi ailələrdəki eyni prosesin, ibtidai təhsil isə məktəbəqədər təhsil və məktəbə hazırlıq təli minin davamı kimi vahid sistemdə birləş məlidir. Yalnız bu halda uşağın psixoloji və mənəvi cəhətdən məktəb təliminə hazır olma sından danışıla bilər. Belə bir sistemin qurul ması, heç şübhəsiz, ibtidai təhsilin keyfiy yə tinə əhəmiyyətli dərəcədə müsbət təsir göstərə bilər. Məktəbəqədər təhsil sahəsində mövcud problemlərin artıq yüksək səviyyədə tanınma ‐ sının nəticəsidir ki, bu təhsil növü Azərbaycan dövlətinin təhsil siyasətində prioritet sahə hesab edilmişdir. «Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış» İnkişaf Konsepsiyasında ölkə üzrə azyaşlı uşaqların məktəbəqədər təhsilə cəlb ‐ olunma səviyyəsinin orta Avropa göstəricisi səviyyəsinə çatdırılması əsas məqsəd kimi təqdim edilir. Buna nail olmaq üçün isə məktə bəqədər təhsil müəssisələri şəbəkəsinin genişləndirilməsi, onların şərait və təchiza ‐ tının yaxşılaşdırılması, habelə bu sahədə müx ‐ təlif tipli, məsələn, icma və ailə tipli müəs sisələrin yaradılmasına xüsusi önəm veri lir. Konsepsiyada göstərilən bu məqsədlərdən çıxış edərək Azərbaycan Respublikası Prezi‐ dentinin 24 oktyabr 2013‐cü il tarixli Sərən camı ilə təsdiq edilmiş «Azərbaycan Res pub lika ‐ sında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strate gi ‐ yası» sənədində məktəbəqədər təhsilin inki şa fına yönəlmiş bir sıra hədəflər öz əksini tapmışdır: * qabaqcıl beynəlxalq təcrübə əsasında məktə bəqədər təhsil üzrə pedaqoji və idarə ‐ etmə heyətinin müstəqil sertifikatlaşdırma (lisenziyalaşdırma) sisteminin yaradılması; * erkən yaşlı uşaqların məktəbəqədər təhsillə əhatəsinin 90 faiz səviyyəsinə çatdırılması; * məktəbəhazırlıq təhsilinin (1 il) icbarili ‐ yinin təmin olunması. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin Təhsil Nazirliyi ilə birbaşa tabeçilik münasibətlərinin olmamasına baxmayaraq, son 10 ayda Təhsil Nazirliyi tərəfindən ümumtəhsil məktəblə ‐ rində məktəbəhazırlıq qruplarının yaranma ‐ sını dəstəkləyən addımlar atılmış, bu qruplara cəlb edilən uşaqların vaxtından əvvəl I sinfə müsa
hibəsiz qəbul olunması barədə qərar qəbul olunmuşdur. Strategiya sənədində, eyni zamanda məktə ‐ bəqədər təhsil üzrə kurikulumun tətbiqinin sürətləndirilməsi zəruri hesab edilmişdir. Kurikuluma əsasən məktəbəqədər təhsil uşağın ətraf aləmlə harmoniyasını təmin etməyə, xeyirxah hislər oyatmağa, əməkdaşlığa və müsbət özünütəsdiqə nail olmaq baxımından əhəmiyyətlidir. Məhz bu dövrdə uşaqlarda ətraf aləm haqqında ilkin təsəvvürlər, təfəkkür elementləri formalaşır, ətraf aləmin hadisələri, sadə qanunauyğunluqları arasında qarşılıqlı əlaqələri müəyyənləşdirmək və əldə edilmiş bilikləri müstəqil tətbiq etmək bacarıqları yaranır.
Məktəbəqədər təhsilin proqramı (kuriku‐ lumu) müasir dünya təcrübəsinə uyğun yeni baxış və yanaşmalar əsasında hazırlandı ğın ‐ dan onun etibarlılığını, nəzərdə tutulan nəticə ‐ lərin reallaşmasına hansı səviyyədə təminat verəcəyini sınaqdan keçirmək üçün həmin proqramın (kurikulumun) pilot qaydasında tətbiqi məqsədilə respublikanın 15 pilot şəhər və rayonunda məktəbəqədər təhsil müəssi sə ‐ lə rinin pedaqoji işçiləri üçün təlimlər keçi ril ‐ mişdir. Bu təlimlərdən 3093 tərbiyəçi keç mişdir. Cəmiyyətin müxtəlif xarakterli problem ‐ lərinin həllində aparıcı rol oynayan Heydər Әliyev Fondunun prezidenti, UNESCO‐nun və İSESCO‐nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Әliyeva hər zaman dəyərli təklif və təşəbbüslə təhsil sisteminə öz töhfələrini verir. «Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb» proq ‐ ramı çərçivə sində təxminən 400 məktəb tikil ‐ miş və təmir edilmişdir. Heydər Әliyev Fondu tərəfindən məcburi köçkünlər üçün salınan 83 qəsəbədə 50 uşaq bağçası tikilmişdir. Eyni zamanda Bakı şəhə ‐ rində 11 məktəbəqədər təhsil müəssisəsi əsaslı təmir olunmuş, 7 yeni uşaq bağçası inşa edi ‐ lərək istifadəyə verilmişdir. 20 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|