“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 0,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- – 12 illik ümumi təhsilə keçid nə qədər realdır və bununla bağlı hansı islahatların aparılması nəzərdə tutulur
- – Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində ümumi təhsilin normal təşkilinin əsas səbəb ‐ lərindən biri də məktəblərə müstəqil lik ve ‐
- – Dərslik siyasətinin həyata keçirilməsi istiqamətində hansı islahatlar nəzərdə tutu‐ lur
Qeyd etdiyiniz kimi, 2014‐cü il fevralın 24‐də Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Әliyev Fondunun prezidenti Mehriban Әliye vanın rəhbərliyi ilə Fondun yeni layihəsinin – mək ‐ təbəqədər təhsil müəssisələrinin inkişafı proq ‐ ramının təqdimatı keçirilmişdir. Proqram ölkə mizin bütün bölgələrində uşaq bağçala ‐ rının genişmiqyaslı tikintisi, yenidənqu rul ‐ ması və əsaslı təmirinin dəstəklənməsini nəzərdə tutur. 2005‐ci ildə Heydər Әliyev Fondunun təşəbbüsü ilə «Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb» layihəsi qısa müddət ərzində uğurla icra olunduğu kimi, qeyd olunan layihənin köməyi ilə məktəbəqədər təhsil infrastruktu‐ runun müasirləşdirilməsinə, məktəbəqədər təhsilin səviyyəsinin yüksəlməsinə, mövcud problemlərin tam aradan qaldırılmasına nail olunacaqdır. – 12 illik ümumi təhsilə keçid nə qədər realdır və bununla bağlı hansı islahatların aparılması nəzərdə tutulur? – Qeyd edim ki, Dövlət Strategiyasında əksini tapmış 12 illik ümumi təhsilə keçid zamanı təhsilin məzmununda baş verən yeniliklərin, bir sıra araşdırmaların nəticələrinin nəzərə alınması vacibdir. Məlumdur ki, dünya nın bir çox qabaqcıl ölkələrində təhsil müd dətinin artırılması istiqamətində artıq müəyyən addım ‐ lar atılmışdır və bu proses davam et mək dədir. Məsələn, Kanada, Fransa, Hollandiya və Çexiyada hazırda ümumi təhsilin müddəti 14 ildir. Almaniya, Böyük Britaniya, İsveç, Avs‐ traliya və Yeni Zelandiyada 13 illik ümumi təhsil tətbiq olunur. ABŞ, Finlandiya, Cənubi Koreya, Polşa və bir sıra digər ölkə lər də isə ümumi təhsilin müddəti 12 ildir. Ümumiy yətlə, hazırda 12 illik ümumi təhsili tətbiq edən ölkələr dünya üzrə çoxluq təşkil edir. Son sta‐ tistik məlumatlara görə, belə ölkələrin sayı 170‐i ötmüşdür. Çox az sayda ölkədə ümumi təhsilin müddəti 11 il təşkil edir. Onu da vurğulamaq istərdim ki, İqtisadi Әmək daşlıq və İnkişaf Təşkilatının məluma tına görə, hər hansı bir ölkədə istənilən təhsil pilləsi üzrə təhsil müddətinin bir il artırılması ölkənin Ümumi Daxili Məhsulunun 3–6 faiz artmasına gətirib çıxarır. Bununla yanaşı, təhsil müddə ‐ tinin artırılması təhsilə ayrılan xərclərin də artması ilə nəticələnir. Özü də bu artım kifayət qədər böyük rəqəmlərlə ifadə olunur. Lakin xərclərin artmasına və olduqca böyük miq ‐ yaslı tədbirlərin həyata keçirilməsi perspektiv ‐ lərinə baxmayaraq, bu, Azərbaycan dövlətinin strateji xə ini, neft kapitalının insan kapitalına çevrilməsini hədəfləyən kursun fəlsəfəsini əks etdirir.
12 illik ümumi təhsilə keçidin təmin olun ‐ ması üçün mövcud təhsil standart və kuri ‐ kulumların yenilənməsi, tam orta təhsil pillə sində təlimin istiqamətlər üzrə aparılması nəzərdə tutulmuşdur. Bu sahədə yeniliklər dən biri və məncə, ən mühümü tam orta təhsil səviyyə ‐ sində təhsil müəssisələrinin müxtəlif istiqa ‐ mətlər üzrə bölünməsidir. Bütün bunlar inki şafın yeni çağırışlarını dəyərləndirmək və daha yetkin vətəndaş yetişdirmək baxımdan əlavə resurs və gələcəyə hazır olmaq imkanıdır.
– Dövlət Strategiyasının Fəaliyyət Planı təsdiq edildikdən sonra həyata keçiriləcək islahatların önəmli qismi məktəblərin idarə olunması və maliyyələşməsini əhatə edəcək. Bu zaman nəzərə alınmalı ən vacib prinsip nəticəyönlülükdür. Müxtəlif ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, məktəblərin özünüidarəetmə mexa ‐ nizmi tətbiq olunan ölkələr beynəlxalq qiy ‐ mət
ləndirmə tədqiqatlarında daha yüksək nəticələr göstərirlər. Lakin özünüidarəetmə prinsipinin daha yüksək şəffaflıq və hesabatlı ‐ lığın da tətbiqi ilə parallel şəkildə həyata keçi ‐ rilməsi nəzərdə tutulur. Maliyyələşmə islahatlarının da əsas məq ‐ sədi təhsildə keyfiyyət artımına nail olmaqdır. Daha yüksək nəticələr əldə etmiş təhsil işti ‐ rakçıları həvəsləndirilməli və onların işi
/ Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 maddi cəhətdən stimullaşdırılmalıdır. Təhsil Nazirliyi tərəfindən həyata keçiriləcək bütün islahatların ən vacib məqsədi şagird nailiyyət ‐ lərini yaxşılaşdırmaq, onların hərtərəfli inkişa ‐ fına nail olmaq və savadlı gələcək nəslin forma laşmasına töhfə verməkdir. «Azərbaycan Respublikasında təhsilin inki ‐ şafı üzrə Dövlət Strategiyası»nda beşinci isti ‐ qamət ölkəmizdə iqtisadi cəhətdən daya nıqlı və dünyanın öndə gedən təhsil sis tem lərinin standartları ilə eyni səviyyədə dura bilən maliy ‐ yələşdirmə modelinin qurul masını özündə ehtiva edir. Bu istiqamət çərçivəsində təhsilin mövcud maliyyələş dirmə sisteminin təkmil ləş diril ‐ məsi, təhsil müəssisələrinin adam başına maliy ‐ yə ləşmə sisteminə keçidi, ödənişli təhsil xid mət ləri göstərilməsinin dəstəklənməsi nəzərdə tutu‐ lur.
Bu gün təhsilin maliyyələşdirilməsi sahə ‐ sində görüləsi işlər çoxdur. Burada ən böyük hədəf təhsilə adekvat həcmdə maliyyə resurs ‐ larının cəlb edilməsi, təhsil xərclərinin Ümumi Daxili Məhsula nisbətinin mərhələlərlə 5–6 faizə çatdırılması, təhsil müəssisələrinin bir təhsilalana düşən xərc əsasında maliyyələş ‐ dirmə mexanizminə səmərəli keçididir. Biz strategiyada tamamilə yeni maliyyə institutunun – büdcədənkənar vəsaitlər hesabına for ma laş ‐ dırılan Təhsilin İnkişaf Fondunun ya ra dıl ma sını nəzərdə tutmuşuq. Bu da təhsillə bağlı xüsusi layihələrin, tədqiqatların və s. yeni maliyyə ‐ ləş mə mexanizminin tətbiq olun ma sına yar ‐ dım edəcəkdir.
– Təhsilin məzmununun təkmilləşdiril ‐ məsi ilə yanaşı, müvafiq tələblərə cavab verən dərsliklərin və metodik vəsaitlərin hazırlan ‐ ma sına da böyük ehtiyac duyulur. Təbii ki, təhsilin səviyyəsi xeyli dərəcədə dərsliklərin keyfiyyətindən və məzmunundan asılıdır. Bu sahədə mövcud olan problemi həll etmək üçün onun kökünü tapmaq lazım gəlir. Problemin kökü isə müəllifdir, daha doğrusu, müəlliflərin az olmasıdır. Təhsil Strategiya ‐ sında kurikuluma əsaslanan yeni dərsliklərin yaradılması, şagird və müəllimlərin müvafiq dərslik seçiminin təmin olunmasına xüsusi diqqət ayrılır. Eyni zamanda müasir tələblər təhsilve ‐ rənlər qarşısında təkcə dərsliyin məzmunu ‐ nun təhsilalanlar tərəfindən mənimsə nil məsini deyil, həmçinin və bəlkə də, daha vacib – lazımi bilikləri necə və haradan əldə etmək yollarını onlara öyrətməyi tələb edir. Ona görə də dərsliklərlə yanaşı, təfəkkürün və şəxsiyyətin inkişafına yönəlmiş, yeni kurikulum və infor‐ masiya‐kommunikasiya texnologiyaları əsasında təhsilverənlər üçün təlim metodologiyaları, metodiki vəsaitlər, didaktik materiallar və digər təlim vasitələrinin hazırlanmasını stimul ‐ laşdıran mexanizmlər də yaradılmalıdır. Tərəfimizdən dərsliklərin keyfiyyətini yük ‐ səltmək məqsədilə dərslik müəlliflərinə kuri ‐ kulumun tələblərinin dərindən öyrə dil mə sinin təşkili nəzərdə tutulmuşdur. Bu işin əsas məqsədi kurikulumun əsas tələblərinin, stan‐ dart və alt‐standartların dərsliyin məzmu nuna çevrilməsi yollarının öyrədilməsi, dərs lik lərin qiymətləndirilməsi meyarlarının izah edil ‐ məsindən ibarətdir. Biz hər zaman dərsliklərdə olan problem ‐ lər barədə danışırıq. Amma o da həqiqətdir ki, dərsliyin ilk dəfə yaradılması çox ağrılı bir prosesdir. Söz yox ki, dərsliklərimiz daha keyfiyyətli olmalıdır. Amma biz dərslik hazır ‐ lanması üçün müraciət edən insanlar arasında fənn mütəxəssislərini görmək istəyərdik. Onlar bu işlə əlaqədar müraciət etmirlər. Bu, problemdir və biz görürük ki, ali təhsil müəs ‐ sisələrinin müvafiq kafedralarında mütəxəs ‐ sislər, peşəkarlar toplaşıb. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müvafiq institut la ‐ rında mütəxəssislər fəaliyyət göstərir. Amma biz universitetlərin adlarını dərsliklərin hazırlanması üçün elan olunan tender iştirak ‐ çı ları arasında görmürük. İqtisadi nöqteyi‐ nəzərdən də bu həmin universitetlər üçün faydalı işdir. Dövlət bu işə görə xeyli vəsait ödəyir. Dərsliklərin məzmununun hazırlan ‐ ması üçün xərclənən vəsait universitetlərin 22 ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 2 (06) 2014 Yüklə 0,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|