Son Rofat kitab 3 m pdf
Yüklə 6,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
119 Gömrük siyasətinin obyektiv xarakteri onu aşağıdakı məqsədlərin həllində istifadə etməyə imkan verir: – xarici iqtisadi fəaliyyətin gömrük tənzimlənməsi; – milli iqtisadiyyatın müdafiəsi; – fiskal yığımlar. Gömrük siyasəti ilk növbədə gömrük rüsum və vergiləri ilə sıx surətdə bağlıdır. Gömrük tarifində müəyyən edilən rüsumlar fiskal və himayəedici əhəmiyyət daşımaqla xarici iqtisadi fəaliyyəti nizamlayır. Gömrük siyasəti xarici iqtisadi fəaliyyətin həyata keçirilməsin və dünya birliyi dövlətlərinin maraqlarının əlaqələndirilməsində mühüm vasitədir. Azərbaycan Respub- likasında gömrük işinin müasirləşdirilməsinin beynəlxalq tələblərə uyğun- laşdırılmasını, ilk növbədə, gömrük siyasətinin elmi və qanunvericilik əsaslarının işlənilib hazırlanmasını və davamlı olaraq yenilənməsini tələb edir. Azərbaycan Respublikası bazar iqtisadiyyatı sisteminə keçid prose- sində hüquqi təminat bazasının yaradılması üçün bir sıra qanunlar qəbul etmişdir. Bu qanunların reallaşdırılması ölkəmizdə gömrük işinin inkişafına, xarici iqtisadi fəaliyyətin canlanması və bu fəaliyyətin tənzimetmə mexa- nizminin təkmilləşməsinə güclü təkan vermişdir. Gömrük işi sahəsində Azərbaycan Respublikasının bağladığı ikitərəfli sazişlər, dövlətlərarası gömrük münasibətləri mühüm yer tutur və aşağıdakı istiqamətləri əhatə edir: gömrük işi sahəsində əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardım, xarici ticarətin gömrük statistikası sahəsində metodoloji və informasiya üzrə qarşılıqlı fəaliyyət, gömrük-tarif münasibətlərinin nizamlanması, gömrük sənədlərinin və gömrük təminatlarının qarşılıqlı tanınması, sərhədlərdən qanunsuz keçi- rilən mədəni sərvətlərin saxlanılması və qaytarılması məsələləri üzrə əmək- daşlıq və qarşılıqlı yardım, qaçaqmalçılıq və gömrük qaydalarının pozul- ması, həmçinin silahların, döyüş sursatlarının, partlayıcı maddələrin, narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və prekursorların qanunsuz dövriyyəsi ilə mübarizə sahəsində əməkdaşlıq, gömrük qanunvericiliyinin düzgün tətbiq edilməsi və gömrük hüquqpozmalarının qarşısının alınması, tətbiq edilməsi və onlara qarşı mübarizə aparılması üçün qarşılıqlı inzibati yardım və s. Gömrük qanunvericiliyi gömrük rəsmiləşdirməsi və nəzarəti proseduralarının sadələşdirilməsini, xarici ticarət əməliyyatlarının gömrük rəsmiləşdirilməsi üçün xüsusi, yalnız bu iş üçün təyinatlandırılmış mərkəz- lərin yaradılmasını, yeni texnologiyaların rasional və inteqrasiya olunmuş
Gömrük işi Azərbaycan dövlətçiliyi tarixində:
120 istifadəsinin həvəsləndirilməsini nəzərdə tutur. Ölkə iqtisadiyyatının təh- lükəsizliyinə zərər vuran cinayətlərin və hüquqpozmaların aşkar olunması və qarşısının alınması xarici ticarət əməliyyatları üzərində effektiv nəzarətin təşkilini, gömrük brokeri institutunun inkişaf etdirilməsini, gömrük orqan- ları və işgüzar dairələr arasında əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişaf etdirilməsini tələb edirdi. Gömrük orqanı əməkdaşlarının, xüsusən də gömrük sərhə- dindən keçirilən mallara tarif dərəcələri ilə işləyən mütəxəssislərin ixtisaslarının müntəzəm artırılması əsas vəzifələrdən biri idi. 1993-cü ilin ikinci yarısından başlayaraq ictimai-siyasi həyatda aparılan islahatlar, sabitliyin yaradılması istiqamətində görülən təxirə salınmaz tədbirlər, zəngin təbii sərvətlərə, iqtisadi və elmi-texniki potensiala malik ölkəmizin fəal xarici iqtisadi siyasət aparması üçün geniş imkanlar açdı. Dünyanın sivil dövlətlərinin inkişaf təcrübəsində sınaqdan çıxmış, müsbət nəticələri sübut olunmuş iqtisadi inkişaf kursunun Azərbaycan gerçəkliyinə tam uyğunlaşdırılan adekvat modeli - azad sahibkarlıq, müxtəlif mülkiyyət və təsərrüfatçılıq formalarının inkişafına bərabər şərait yaradan, azad iqtisadi rəqabət mübarizəsinə meydan açan sosial istiqamətli bazar iqtisadiyyatı modelinə üstünlük verildi. Təəssüf ki, 1993-1994-cü illərdə iqtisadi quruculuq və yaradıcılıq işlərinə başlamaq bir müddət mümkün olmadı. Başlıca səbəb isə xaricdən idarə olunan dövlət çevrilişi və sui-qəsd cəhdləri idi. Dövlət başçısı Heydər Əliyev birinci növbədə ölkədə sosial-siyasi sabitliyi təmin edən tədbirlər görmək zərurəti qarşısında qaldı. Azərbaycanı vətəndaş müharibəsi həddinə çatdıran və insan tələfatı ilə nəticələnən tayfa, əyalət separatçılığı cəhd- lərinin qarşısını aldı. Onun gərgin səyi və yüksək təşkilatçılıq məharət sayəsində Azərbaycan dövlətinin milli maraqlarının qorunması istiqamə- tində son dərəcə zəruri tədbirlər həyata keçirildi. Ölkədə vətəndaş həmrəyliyi və sabitlik təmin ediləndən dərhal sonra çoxsaylı sosial-iqtisadi problemlərin həlli sahəsində işlər görüldü. İqtisadi sistemin transfor- masiyasını təmin edən islahatlar və mərhələ-mərhələ həyata keçirilən özəlləşdirmə prosesi nəticəsində kiçik, orta və iri sahibkarlığın inkişafı üçün münbit şərait yaradıldı. İqtisadiyyatın tənəzzülə uğramış sahələrinə kapital qoyuluşunun artırılması, inflyasiya və büdcə kəsirinin minimuma endirilməsi iqtisadi geriliyin qarşısını almağa imkan verdi. Heydər Əliyev ölkənin xarici iqtisadi
Azərbaycan Respublikasında gömrük sisteminin inkişafı (1991-2014)
121 əlaqələrinin beynəlxalq iqtisadi və siyasi mühitdən birbaşa asılı olması və dünya ticarəti sistemində bütün inkişaf etməkdə olan ölkələrə qarşı sərt şərtlər irəli sürülməsi kimi amilləri nəzərə alaraq müvafiq dövlət qurumları qarşısında xarici ticarətin tənzimlənməsi sahəsində ardıcıl tədbirlər görülməsini tələb edirdi [79, 4-5 ]. Xarici iqtisadi əlaqələrin idarəetmə mexanizminin səmərəlilik baxı- mından qabaqcıl ölkələrin göstəricilərindən çox aşağı səviyyədə olmasını nəzərə alan Heydər Əliyev hesab edirdi ki, ölkədən strateji məhsulların ixracı məsələləri prezidentin səlahiyyətində olmalı, valyuta gətirən malların ixracı mərkəzləşdirilməli və valyuta fondu yaradılmalıdır. Milli maraqlara xidmət edən gömrük siyasəti işlənib hazırlanmalı, ixrac olunan mallara qoyulan vergilər tənzimlənməlidir. O, 1993-cü il noyabrın 19-da iqtisadi məsələlərə həsr olunmuş Ümumrespublika müşavirəsində çıxışında demişdi:
Milli iqtisadiyyatın dünya iqtisadi məkanına uyğunlaşması xarici iqtisadi doktrinanın və onun həyata keçirilməsinin strategiyasının hazır- lanması, milli iqtisadiyyatın xarici mühitlə əlaqələr sisteminin yaradılması ən ümdə məsələlərdən idi. Heydər Əliyev 1994-cü ilin fevralın 22-də Böyük Britaniya sənayeçiləri konfederasiyasındakı çıxışında, “Sahibkarlığın strategiyası və iqtisadiyyatın yenidən qurulması” mövzusunda 1994-cü ilin sentyabrın 13-də Bakıda və 1995-ci ilin noyabrın 29-da Londonda Adam Smit İnstitutunda “Azərbaycanda investisiya imkanları” adlı keçirilən Beynəlxalq konfranslardakı nitqlərində ölkə iqtisadiyyatının dünya iqtisadi sisteminə yönəldilməsi sahəsində Azərbaycan dövlətinin qarşısında duran vəzifələrdən danışaraq sahibkarlığa, təşəbbüskarlığa və iqtisadiyyatda Yüklə 6,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|