___________
Milli Kitabxana_______________
2
Rеdаktоr: Tеlli Pənаhqızı
Şövkət Хаnməmmədоvа «20-dən 20-yə» (20 Yаnvаr
şəhidlərinin əziz хаtirəsinə həsr оlunur)
Bаkı, «MBM», 2010, 96 səh.
Bu kitаb bir еlеgiyаdır. 20 illik həsrəti, аğrını, əzаbı ürəyində
dаşıyаn, аmmа əyilməyən, sınmаyаn, ruhdаn düşməyən bir аnаnın, bir
Аzərbаycаn qаdının hеkаyətidir.
1990-cı ilin sоyuq qış gеcəsində təkcə Şövkət хаnım dеyil, yüzlərlə,
minlərlə Аnаnın hаrаyı yеri-göyü titrətdi.
Biz о günün dəhşətlərini unutmаmаlıyıq. Unutmаmаlıyıq ki,
unudulmаyаq.
ISBN 978-99-52-29-042-9
© Ş.Хаnməmmədоvа
Bаkı, «MBM», 2010
___________
Milli Kitabxana_______________
3
REDAKTORDAN
20 yanvar faciəsindən keçən 20 ilin 20 min dərdindən,
bəlasından sıyrılıb çıxdıq hamımız. 20 illik zaman kəsiyində
itkilərimiz də oldu, əbədi ayrılıqlarımız da... Ancaq heç
birisinin dəhşəti, xofu, göynərtisi 20 Yanvara açılan o qanlı
sabahın acısı qədər bizi yandırmadı. 20 Yanvardan bəri 20
milyon qərənfilin göz yaşları ilə yuduq Şəhidlər Xiyabanındakı
məzar daşlarını...
Analar yanar ağlar,
Telini sanar ağlar,
Dönər ağ göyərçinə
Yollara qonar ağlar
– deyilir bir bayatımızda. 20 ildir ki, hər səhər Şəhidlər
Xiyabanının qonşuluğundakı iş yerimə – Azərbaycan Teleradio
Verilişləri Şirkətinə gedəndə məzarların hansınınsa baş daşını
qucaqlayıb için-için ağlayan analar görürəm. Rəvayətə görə
insan bu müvəqqəti həyatdan əbədi dünyaya köç edəndə onun
ruhu uca göylərə - Tanrı dərgahına qanadlanır. Ulu Yaradan da
yalnız anaların ruhunu göyərçin cildində yer üzünə qaytarır ki,
bu dünyanı qəfil gələn bəlalardan qorusun, balalarının, ocağının
keşikçisi olsun. Elə ona görə də Göyərçin müqəddəs sayılır,
onlara toxunmaq yasaq hesab olunur. Şəhid övladlarının məzarı
başında ağ göyərçini xatırladan Analar da elə Tanrı quşları kimi
əziz və müqəddəsdir.
___________
Milli Kitabxana_______________
4
Əlinizdə tutduğunuz bu kitab da bir göyərçin nəğməsidir.
Bəlkə kimsə göyərçinlərin bülbül kimi oxumasının şahidi
olmayıb indiyəcən. Ancaq mən bu kitabı çapa hazırlayarkən o
müqəddəs səsi – bir ananın, bir xanımın, bir Azərbaycan
qadının səsini, həsrət, hicran nəğməsini eşitdim.
Ömür-gün yoldaşını 20 Yanvar gecəsində itirən, onu qəfil
ölümün pəncəsindən xilas etmək üçün görünməmiş cəsarət və
mərdlik göstərən, ölümünü belə göz önünə alıb sevdiyi insanın,
körpələrinin atasının həyatını nəyin bahasına olursa-olsun
qurtarmağa çalışan bu Qadın o gecənin dəhşətlərini yaddaşında
yaşadır. 20 ildir ki, o dəhşətli anlar kino lenti kimi onun gözləri
önündə canlanır, 20 ildir ki, o xatirələrinin işığına sığınıb ara-
sıra içindəki ağrını ağ kağızlar üstundə qara sətirlərə söyləməyə
çalışır
Şövkət xanım Xanməmmədovanın mənə təqdim etdiyi 20-25
səhifəlik balaca hekayəni həyəcansız, iztirabsız oxumaq
mümkün deyildi.
- İstəyirəm ki, şəhidlərimizin 20 illiyində Ramizə son
borcumu da qaytarım, onun haqqında əl boyda bir kitabça
çıxara bilsəm, özümü xoşbəxt sayaram – deyib əlyazmalarını
mənə uzadanda, içimdən bir səs mənə pıçıldadı ki, nəyin
bahasına olursa-olsun bu kitabın işıq üzü görməsinə yardımçı
olmalısan.
15 gün gecə-gündüz fikrim-düşüncəm bu kitabın yanında
qaldı, Şövkət xanımın o kövrək xatirələri məni də yenidən 20
Yanvar faciəsinin o sarsıdıcı günlərinə qaytardı.
Əziz oxucular, düşünürəm ki, biz zaman-zaman o günlərə
qayıtmalıyıq. Qayıtmalıyıq ki, tariximiz unudulmasın,
qayıtmalıyıq ki, bizim övladlarımız kim olduqlarını, haradan
gəlib hara getdiklərini unutmasınlar. Çünki unutsaq unudularaq.
___________
Milli Kitabxana_______________
5
Mən bu kitabın araya-ərsəyə gəlməsində elə Şövkət xanım
qədər həyəcan keçirən, zəhmət çəkən şəxslərə - ilk növbədə
mənim Həcc qardaşlarım Rafiq Xan Sayadoğluna və Rafiq
Savalana, sənətşünaslıq namizədi, məşhur musiqiçi və təd-
qiqatçı Abbasqulu Nəcəfzadəyə, Suraxanı rayon “Maşın-
qayırma” zavodunun direktoru Arif Babayevə, bir sözlə, çox
qısa zaman kəsiyində kitabın çapını gerçəkləşdirən hər kəsə öz
minnətdarlığımı bildirirəm.
Elə bilirəm ki, “20-dən 20-yə” bizim hamımızın
Şəhidlərimizə ehtiram və hörmətimizin bariz təcəssümü, onlara
minnətdarlıq borcumuzun cüzi bir hissəsi sayıla bilər...
TELLİ PƏNAHQIZI