Sünnəyə münasibətimiz necə olmalıdır?
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Qara daş cənnətdəndir” hədisi
233 Quranda vә hәdislәrdә buna dair çoxlu dәlillәr vardır. Demәli, yuxarıdakı hәdis fitnә-fәsad törәtmәyәcәk for- mada, şәhvәt hiss etmәdәn әllә adi görüşmәnin haram olma- ğına dәlil deyil. Әlәlxüsus da buna ehtiyac varsa! Mәsәlәn, sә- fәrdәn qayıtdıqda, xәstәlikdәn şәfa tapdıqda, bәladan qurtul- duqda vә digәr belә hallarda yaxınlar bir-birlәrini yoluxub tәb- rik edirlәr. İnsan әmi vә ya dayısının arvadının, qızının vә digәr yaxın qadın qohumlarından birinin xüsusәn dә ona birinci әl uzatdığı zaman onlarla әllә görüşmәyә ehtiyac hiss edir. Özü dә bu zaman nә onun, nә dә onların ağlına pis bir şey gәlmir. “Müsnәd” kitabında İmam Әhmәd ibn Hәnbәl rәvayәt edir ki, Әnәs ibn Malik (Allah ondan razı qalsın!) deyib: “Mәdi- nәli cariyәlәrdәn biri istәsәydi, Peyğәmbәrin (Ona Allahın xe- yir-duası vә salamı olsun!) әlindәn tutardı. Peyğәmbәr dә (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) cariyә onu istәdiyi yerә aparıncaya qәdәr әlini onun әlindәn çәkmәzdi”. Buxari isә sözükeçәn hәdisi bu variantda rәvayәt edib: “Mәdinәli cariyәlәrdәn biri istәsәydi, Peyğәmbәrin (Ona Al- lahın xeyir-duası vә salamı olsun!) әlindәn tutar, onu (Ona Al- lahın xeyir-duası vә salamı olsun!) istәdiyi yerә aparardı”. Hәdis Peyğәmbәrin (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) tәvazökarlığına, әdәb-әrkanına, incә davranışına dәlalәt edir; hәr hansı bir Mәdinәli cariyә Peyğәmbәrin (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) әlindәn tutub bәzi problemlәrinin hәlli üçün onu özü ilә birlikdә Mәdinәnin küçәlәri ilә apardığı zaman o, yüksәk hәyası vә әxlaqı üzündәn әlini cariyәnin әlin- dәn çәkmәklә onu incitmәk, qәlbini yaralamaq istәmәzdi. Әksi- nә, bu vәziyyәtdә cariyәnin problemlәrini hәll edәnәdәk yeri- yәrdi. Buxarinin rәvayәt etdiyi hәdisin şәrhindә Hafiz ibn Hә- cәr yazır: “Әldәn tutmaq ürәyiyumşaqlıq vә hәlimlik mәqsәdi gü- dür. Hәdisdә hәdsiz tәvazökarlığın bir neçә növü göstәrilib. 234 Çünki söhbәt kişidәn deyil, qadından, azad qadından deyil, ca- riyәdәn gedir; “cariyәlәr” sözü ilә istәnilәn cariyә nәzәrdә tutu- lur, “istәdiyi yerә” ifadәsi ilә konkret mәkandan danışılmır. “Әldәn tutma” tәbiri dә göstәrir ki, külli-ixtiyar cariyәdә olub. Әgәr cariyәnin problemlәrini Mәdinәdәn kәnarda hәll etmәk lazım gәlsәydi vә o da Peyğәmbәrdәn (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) kömәk istәsәydi, Allahın rәsulu (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) kömәyini әsirgәmәzdi. Bütün bunlar Peyğәmbәrin (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) yüksәk tәvazökarlılığına, tәkәbbürdәn uzaq ol- duğuna dәlalәt edir” 1 . Allah rәhmәt etsin, Hafiz ibn Hәcәrin dediklәri ümumi götürüldükdә mәqbuldur. Ancaq onun “әldәn tutma” ifadәsini zahiri mәnadan uzaqlaşdırıb ürәyiyumşaqlıq vә hәlimliklә әla- qәlәndirmәsi doğru deyildir. Çünki hәdisdә hәm zahiri mәna, hәm dә ürәyiyumşaqlıq vә hәlimlik iç-içә ifadә olunub. Әslin- dә, konkret dәlil vә ya situasiya olmazsa, sözün zahiri mәnası- na toxunmaq olmaz. Burada zahiri mәnanın yozulmasına ehti- yac da yoxdur! Hәtta İmam Әhmәdin rәvayәt etdiyi “...Pey- ğәmbәr dә (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı olsun!) cariyә onu istәdiyi yerә aparıncaya qәdәr әlini onun әlindәn çәkmәz- di” hәdisi açıq-aşkar göstәrir ki, zahiri mәna әsas götürülmә- lidir. Bundan kәnara çıxmaq isә qәlizlәşdirmәk vә çәtinlәşdir- mәk mәnasına gәlir. 1 İbn Hәcәr әl-Әsqәlani. Fәth әl-Bari, cild XIII. 235 Məcazi mənadan imtinanın müasir dövrdə doğurduğu problemlər Qeyd edilmәlidir ki, hәdislәrdәki mәcazlardan imtina edib dini mәtnlәrin hәrfi mәzmunundan kor-koranә yapışmaq bir çox müasir ziyalının Sünnәni doğru-dürüst başa düşmәsinә mane olur. Belә olan halda onlar nәinki Sünnәni, hәm dә islamı doğru-dürüst başa düşmürlәr. Müasir ziyalılar hәdislәrin zahiri mәzmunundan yapışdıqları üçün şübhәlәrә qәrq olurlar. Hal- buki özlәri dә görürlәr ki, hәmin hәdislәr mәcazi mәzmundadır vә bu mәcazilik dilin vә dinin prinsiplәrinә zidd deyildir. İslamın bәzi düşmәnlәri çox vaxt mәcazi mәzmunlu hә- dislәri müstәqim mәnada izah edir, islam mәfhumlarını lağa qoyur vә iddia edirlәr ki, bu anlayışlar müasir elmә, düşüncәyә ziddir. İllәr qabaq bir xristian missioneri islam әleyhinә kitab qә- lәmә almışdı. Hәmin missioner İmam Buxarinin rәvayәt etdiyi bәzi hәdislәri sitat gәtirәrәk iddia edirdi ki, elm vә maariflәnmә әsrindә müsәlman fikri xurafatlara inanır. Mәsәlәn, o, “Qızdır- ma cәhәnnәm atәşindәndir, onu su ilә soyudun” hәdisini 1 iqti- bas gәtirәrәk yazırdı: “Qızdırma cәhәnnәm atәşindәn deyildir, әksinә, yer üzünün istisindәndir. Yer üzündә çirkli tullantılar vardır ki, qızdırma yaradan bakteriyaların çoxalmağına şәrait yaradır”. Axmaq vә ya özünü axmaqlığa vuran bu müәllif hәdis- dәki mәcazi mәnadan bixәbәrdir, ya da özünü qanmaz kimi 1 İbn Ömәrә, Hәzrәti Aişәyә, Rafe ibn Xәdic vә Әsma bint Әbubәkrә isti- nadәn rәvayәt olunmuş bu hәdisin sәhihliyi yekdilliklә qәbul edilib. İmam Buxari bu hәdisi, hәmçinin, İbn Abbasa istinadәn nәql edib. Bax: Әlbani. Sәhih әl-Came әs-Sәğir, hәdis № 3191; әl-Lu`lu` vәl-Mәrcan, hәdis № 1424, 1426. 236 göstәrir. Çünki әrәbcәni gözәl bilәn kәsә hәdisin mәnası gün ki- mi aydındır. Biz hәdsiz istilәrin cövlan etdiyi günlәr barәsindә “Cәhәnnәm istisi” ifadәsini işlәdirik. Hәm biz, hәm dә bu ifa- dәni eşidәnlәr bilirlәr ki, söhbәt nәdәn gedir. “Qara daş cənnətdəndir” hədisi Yadıma gәlir, özünü müsәlman bilәn bir şәxs “Qara daş cәnnәtdәndir” 1 vә “Әcvә (xurma növü) cәnnәtdәndir” 2 – hәdis- lәrini masqaraya qoyan yazı qәlәmә almışdı. Bunun kimi insanlar adıçәkilәn vә bәnzәr hәdislәrin de- yilmә mәqsәdindәn xәbәrsizdirlәr. Misal üçün götürәk sәhih “Cәnnәt qılıncların kölgәsi altındadır” 3 hәdisini. Bir insana nәinki dәrk, hәtta tәsәvvür etmәk çәtindir ki, Allahın müttәqi- lәr üçün hazırladığı, enini sәmalar tәk qıldığı cәnnәt necә ola bi- lәr ki, qılıncların kölgәsindә yerlәşsin. O, yalnız bir şeyi bilir ki, Allah yolunda cihad vә onun rәmzi qılınc cәnnәtә aparan әn qı- sa yoldur. Xüsusәn dә әgәr Allah şәhidlik yazıbsa! Anasını ehtiyac içәrisindә tәrk edib cihada çıxmaq istә- yәn kәsә Peyğәmbәrin (Ona Allahın xeyir-duası vә salamı ol- sun!) cavabı da bu qәbildәndir: “Get, onun qayğısını çәk. Çünki cәnnәt onun ayaqları al- tındadır” 4 . 1 Hәdisi Әnәs ibn Malikә istinadәn İmam Әhmәd, İbn Abbasa istinadәn dә Nәsai rәvayәt edib. Hәmçinin, bax: Әlbani. Sәhih әl-Came әs-Sәğir, hәdis № 3174. 2 Hәdisi Әbu Hüreyrәyә istinadәn İmam Әhmәd, Tirmizi vә İbn Macә, Әbu Sәidә vә Cabirә istinadәn isә İmam Әhmәd, Nәsai vә İbn Macә rәvayәt et- mişlәr. Hәmçinin, bax: Әlbani. Sәhih әl-Came әs-Sәğir, hәdis № 4126. 3 Abdullah ibn әbu Övfaya istinadәn rәvayәt edilmiş bu hәdisin sәhihliyi yekdilliklә tәsdiqlәnib. Bax: әl-Lu`lu` vәl-Mәrcan, hәdis № 1137. 4 Hәdisi Cahimәyә istinadәn İmam Әhmәd vә Nәsai rәvayәt etmişlәr. Hәm- çinin, bax: Әlbani. Sәhih әl-Came әs-Sәğir, hәdis № 1249. Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|