T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ bati dilleri ve edebiyatlari

 Eskimo Dillerinden Çukotça

54

 

Га-н’эран-тор-мэлгар-ма 

İkiyenisilah 

Geçişimli dillerde öznenin, nesnenin, eylemin ve koşulun bir arada bulunduğu 

mikro sentez olarak adlandırdığımız olayların da örneklerine rastlamak mümkündür: 

 

Ponape Dili

55

  

İ- pahn-doko-mwomw-ier 

Benimbalıkyakalamabitirmesi 

Aşağıdaki örnekte geçişimliğin net bir örneği vardır: 

Sulaves Dili

56

 

Battu-allo-m-i ( o gündüz geldi) 

Battu-m-i ( o geldi) 

Geçişimliğin belirtilerini yalınlayan ve gövde yalınlayan dillerin arasında 

gözlemleyebilmekteyiz. Örneğin: 

                                                            

54

 Panfilov, K, ‘ Stadialnaya tipologiçeskaya klassifikatsıya yazıkov: opıt postroyeniya’ , makale, 

www.erlang.com.ru/euskara 

55

 a.g.m. 

56

 A.g.m. 

41 

 

---

Malgaş Dili

57

 

Manatitra – getirmek                                                          vary- pirinç 

Manatibary 

Pirinçgetirme kelimesini veriyor 

Maori Dili

58

  

E tunu manu ana ia 

e......ana eylem gidiş belirteci tunu  (pişirmek) ve manu’yu (kuş) şekillendirmektedir, 

ia burada öznedir.  

Bu tür yapıların görevi niteleyici veya eyleyici ve eylem ilişkileri 

çerçevelemektir, bunun örneklerini eklemeli dillerde de gözlemleyebilmekteyiz. 

Bask Dili

59

 

Dirudun emakumea                         veya                     emakume diruduna

 

İkisi de ‘zengin bayan’ anlamına gelmektedir 

Birma Dili

60

 

                                                            

57

 Panfilov, K, ‘ Stadialnaya tipologiçeskaya klassifikatsıya yazıkov: opıt postroyeniya’ , makale, 

www.erlang.com.ru/euskara 

58

 a.g.m. 

59

 a.g.m. 

60

 a.g.m. 

42 

 

---

Hnge³-due²- kuşlar 

Hnge³-hla¹-due²- güzel kuşlar 

Geçişimliliğin kalıntıları bükümlü dillerde de gözlemlenebilinir. Örneğin: 

Arapça

61

 

‘a’raqa- Irak’a gitti 

‘al’iraq- Irak 

Böylece geçişimlilik bükümlü dillerde görünen, yalınlayan veya gövde-

yalınlayan dillerde doğan, eklemeli dillerin özelliğidir. Tüm bunları göz önünde 

bulundurarak ayrı bir dil sınıfından söz etmek zordur. Geçişimlilik bir dil sınıfını 

belirten özellik değildir. Geçişimlilik daha çok bir biçimbilimsel veya sözdizimsel 

dilbilimsel özelliktir. Böylece geçişimli dilleri  eklemeli dillerin bir alt grubu olarak 

değerlendirebiliriz. 

Yukarıda belirtilen tüm biçimbilimsel açıklamaları göz önünde bulundurarak 

Çağdaş Biçimbilimsel dil sınıflandırmasını aşağıdaki gibi şemalandırabiliriz: 

 

 

 

                                                            

61

 Panfilov, K, ‘ Stadialnaya tipologiçeskaya klassifikatsıya yazıkov: opıt postroyeniya’ , makale, 

www.erlang.com.ru/euskara 

43 

 

---

Tablo 11 

Çağdaş Biçimbilimsel Dil Sınıflandırılması 

 

*Alt sınıflar olarak kabul edilmektedir 

**Geçişimli dillerin konumu hala tartışılmaktadır 

 

 

 

 

 

44 

 

---

4.BÖLÜM 

İÇERİKLİ DİL SINIFLANDIRILMASI 

İçerikli veya Nesne-Öznelsel Dil Sınıflandırması Dil Bilimciliğin oldukça genç 

bir dalıdır ve henüz  tüm dilbilimciler tarafından kabul edilmemiştir. Bu yöndeki 

çalışmalar eleştiriler almaktadırlar. Birincisi - farklı  sınıflara farklı  sınıflandırma 

kriterleri uygulanmaktadır, ikincisi - sınıfların mütevali gelişimin içinde  olmamasıdır. 

Bu eleştirilerin gerçek payı vardır. Anlam içerikli sınıflandırma dil türlerini farklı 

kriterlere göre ayırmaktadır. Eğer bu tipolojide dominant kriter olarak sadece  

sözdizimini kullanırsak, o zaman yalnız üç global sınıftan söz edebiliriz: nötr, ergatif 

ve nominatif.  Anlam dominantı bize iki alt sınıf daha vermektedir: sınıfsal ve aktif. 

Böylece her sınıfa aynı kriterlerin uygulanmadığını görebilmekteyiz. Anlam içerikli 

dil sınıflandırması aşağıda detaylı olarak incelenmektedir. 

 

4.1.Nötr Dil Sınıfı 

Rus dilbilimcisi Klimov hiç bir dil kriterlerine uymayan dillerden ilk olarak 

söz etmiştir. ‘Nötr Dil sınıfı diğer dillerin yapı sistemine hiç benzemediği ve uymadığı 

için ayrı bir tür oluşturmuştur’

62

 Başka bir çalışmada Dil bilimci şunları söylemiştir: 

‘Anlam içerikli sınıflandırma yeterince teorik ve pratik bilgiye sahip olmadığından 

nötr sınıfından söz etmemiz ne kadar doğrudur? Aynı zamanda bu dilleri ayrı bir sınıf 

                                                            

62

 Panfilov, K, ‘ Stadialnaya tipologiçeskaya klassifikatsıya yazıkov: opıt postroyeniya’, Klimov, G, 

‘Printsipı kontensivnoy tipologii’, Мoskova, 1983 

45 

 

---