təbiyyat, texniki elmlər sürətlə inkişaf etməyə başlayır. Elmin müxtəlif sahələrində bir sıra
ixtiralar və kəşflər
olur. Qarşıda duran əsas məsələ həyatdan zövq almağı bacaran, gümrah, fiziki cəhətdən inkişaf etmiş, yeni fəal
insan tərbiyə etmək idi. Belə bir dövrdə humanist pedaqoqlar meydana gəlir. Məs:
humanist pedaqoqlardan
Vittorino da Feltre
(1378 – 1446) İtaliyada təbiətin mənzərəli yerində “Şadlıq evi” adlı məktəb təşkil etmişdir.
Vittorinonun yazılı əsəri qalmamışdır. Onun şuarı belə imiş: yazmaqdan əməli iş görmək faydalıdır.
Görkəmli humanistlərdən biri fransız Fransua Rable (1483 – 1553) idi. O, məşhur “Qarqantua və
Pantaqruel” adlı əsərində orta əsrin sxolastik təlim və tərbiyə sistemini kəskin tənqid etmişdir. Qarqantuanın
köhnə sxolastik müəllimi hər şeyi şüursuz olaraq ona əzbərlədir. Odur ki, Qarqantua
düzgün olmayan təlim
nəticəsində tamamilə küt bir məxluqa çevrilir. Qarqantuanın atası bu müəllimi
qovub yeni humanist müəllim
çağırır və Qarqantuanın təlimi əyanilik sayəsində tamamilə dəyişir.
İntibah dövrünün pedaqoji fikir zirvəsini İngiltərənin utopik-sosialisti Tomas Morun (1478 – 1535) “Ən
gözəl dövlət quruluşu haqqında qızıl kitab və yeni Utopiya adası” adlı əsərində irəli sürdüyü ideyalar təşkil edir.
T.Morun təsvir etdiyi “Utopiya” adasında
bütün uşaqlara - oğlanlara da, qızlara
da ictimai tərbiyə və
ibtidai təlim verilir. Təlim ana dilində aparılır. Məktəbdə hesab, həndəsə, astronomiya, musiqi, dialektika, təbiət
fənləri keçilir. Bədən tərbiyəsinə isə xüsusi diqqət yetirilir. T.Mor əmək tərbiyəsini
ilk dəfə irəli sürən
mütəfəkkirlərdən biridir.
Beləliklə, feodalizm cəmiyyəti içərisində yaranan və inkişaf edən kapitallizm istehsal üsulu yeni pedaqoji
fikirlərin və məktəb sisteminin yaranmasına səbəb olurdu.
