39
müddəalarına əsasən hərrac qaydasında təşkil olunur.
55. Geriyə satış hərracı
55.1. Geriyə satış hərracı bu Qaydaların 52-ci bəndinin müddəalarına əsasən Birjada ticarətə
buraxılmış və yerləşdirilmiş qiymətli kağızlar üzrə təşkil olunur.
55.2. Geriyə satış hərracı zamanı qiymətli kağızların alıcısı qismində birja üzvü vasitəsi ilə bu
qiymətli kağızların Emitenti çıxış edir.
56. Törəmə maliyyə alətlərinin yerləşdirilməsi (ilk dəfə ticarətə buraxılması)
56.1. Törəmə maliyyə alətlərinin yerləşdirilməsi (ilk dəfə ticarətə buraxılması) Birja tərəfindən
törəmə maliyyə alətinin standartlaşdırılmış forması əsasında həyata keçirilir.
56.2. Törəmə maliyyə alətlərinin standartlaşdırılmış formasında aşağıdakı məlumatlar qeyd
olunur:
56.2.1. Baza aktivi;
56.2.2. Törəmə maliyyə alətinin növü;
56.2.3. Törəmə maliyyə alətinin dəyəri (olduqda);
56.2.4. Müqavilənin tədavül müddəti (ilk və son gün);
56.2.5. Müqavilənin icra günü (olduqda);
56.2.6. Müqavilənin icra üsulu (baza aktivinin çatdırılması və ya qarşılıqlı hesablaşmalar);
56.2.7. Qiymətin müəyyən edilməsi üsulu;
56.2.8. Qiymət addımı;
56.2.9. Lot ölçüsü;
56.2.10. Qiymət dəhlizi;
56.2.11. İlkin marjanın məbləği;
56.2.12. Opsionlar üçün baza aktivini almaq və ya satmaq hüququnun istifadə edilməsi zamanı
baza aktivinin qiyməti (opsion üçün);
56.2.13. Opsionun növü (opsion üzrə verilən hüququ tədavül müddəti ərzində və ya tədavül
müddətinin sonunda istifadə etmək imkanı);
56.2.14. Opsionun sinfi (opsion üzrə verilən satmaq və ya almaq hüququ);
56.3. Törəmə maliyyə alətlərinin standartlaşdırılmış forması QKDK tərəfindən təsdiq
edildikdən sonra, Birja sözügedən törəmə maliyyə alətləri ilə ticarəti təşkil edir.
56.4. Törəmə maliyyə alətinin standartlaşdırılmış formasına Birja tərəfindən dəyişikliklər edilə
bilər. Törəmə maliyyə alətinin standartlaşdırılmış formasına edilmiş dəyişikliklər QKDK
tərəfindən təsdiq edildikdən və Birjanın internet səhifəsində açıqlandıqdan sonra növbəti iş
günündən tez olmayaraq qüvvəyə minir.
57. Qiymətli kağızların qapalı yerləşdirmə üsulu ilə yerləşdirilməsi
40
57.1. Qiymətli kağızların qapalı yerləşdirmə üsulu ilə yerləşdirilməsi bu Qaydaların 29-cu
bəndinin müddəalarına əsasən ünvanlı əqdlərin bağlanılması qaydasında təşkil olunur.
Maddə 12
MARJA İLƏ TİCARƏT
58. Marja ilə ticarət üzrə ümumi müddəalar
58.1. Marja ilə ticarət fasiləsiz ticarət fazası ərzində Birjanın ticarət reqlamenti ilə müəyyən
edilmiş bazarlar və vaxt ərzində birja üzvləri vasitəsi ilə təşkil olunur.
58.2. Marja ilə ticarət bu Qaydalara müvafiq olaraq qiymətli kağızların yerləşdirlməsinə və
repo əməliyyatlarına şamil edilmir.
58.3. Birja üzvü hər hansı müştəridən əldə etdiyi vəsaitləri digər müştərilər üçün marja
əməliyyatları aparmaq və ya öz məqsədləri üçün istifadə etməməlidir.
58.4. Birja üzvü müştərilər üzrə marja əməliyyatlarını bu məqsədlə hər bir müştəri üzrə klirinq
təşkilatında açılmış fərdi marja hesabından həyata keçirməlidir.
59. Marja ilə ticarət oluna bilən baza aktivləri
59.1. Aşağıdakı tələblərə cavab verən qiymətli kağızlar marja ticarətinin baza aktivi kimi qəbul
edilə bilər:
59.1.1. Qiymətli kağızların altı aydan çox müddətdə listinqdə olması;
59.1.2. Ticarət olunan qiymətli kağızların sayının 10000-dən (on min) çox olması;
59.1.3. Qiymətli kağızların son altı ay ərzində ticarət həcminin, orta aylıq ticarət həcminə
(bazarda cəmi ticarət həcminin müvafiq ayların sayına bölünməsi) bərabər və ya ondan çox
olması;
59.1.4. Ticarətin günlərinin sayının həmin qiymətli kağızların Birjada listinqdə olan ticarət
günlərinin sayının 80%-nə və ya daha çox hissəsinə bərabər olması;
59.1.5. Qiymətli kağızların delistinq prosesində olmaması.
59.1.6. Riskli qiymətli kağız kimi təyin olunmaması;
59.1.7. Qiymətli kağızların marketmeykerinin olması.
59.2. Baza aktivi baza aktivlərinin qiyməti, gəlirliliyi, məzənnə fərqi və ya risk dərəcəsinin
dəyişiklikləri olan törəmə maliyyə alətləri ilə marja ticarəti bu alət üzrə birja üzvünün
müraciəti əsasında, ən azı bir marketmeykerin (likvidlik təminatçısının) iştirakı ilə təşkil
olunur.
60. Marja ticarəti üzrə hədlər
60.1. Marja ticarətinin baza aktivi kimi qiymətli kağızlar qəbul edildikdə marja həddi aşağıdakı
qaydada müəyyən edilir:
41
60.1.1. İlkin marja baza aktivinin cari bazar dəyərinin minimum 40 (qırx) faizi həcmində
olmalıdır;
60.1.2. Marja ticarəti ilə əldə edilmiş baza aktivi üzrə təminat marjası son ticarət günü üçün
yekun qiymətin minimum 20 (iyirmi) faizi həcmində olmalı və yalnız pul vəsaiti ilə
ödənilməlidir.
60.2. Baza aktivlərinin qiyməti, gəlirliliyi, məzənnə fərqi və ya risk dərəcəsinin dəyişiklikləri
ilə marja ticarəti üzrə marja həddi QKDK ilə razılaşdırılmaqla Birjanın İdarə Heyəti tərəfindən
müəyyən olunur.
60.3. Təminat marjası Birja tərəfindən müəyyən olunmuş minimal həddən aşağı düşdükdə, bu
xidmətləri göstərən birja üzvü dərhal marja çağırışını etməlidir.
60.4. Marja çağırışı edilən müştəriyə bu xidmətləri göstərən birja üzvü tərəfindən baza
aktivlərinin bazar qiymətlərində yüksəlməyə görə əlavə marja və ya vəsait verilə bilməz.
61. Marja ticarəti üzrə məlumatların açıqlanması
61.1. Birja marja ilə ticarətin təşkil olunduğu bazarlar üzrə bu Qaydaların 59.1.-ci və 59.2.-ci
bəndlərinin tələblərinə uyğun gələn alətlərin siyahısını və bu qaydaların 60.2.-ci bəndi üzrə
marja hədləri barədə məlumatı özünün internet səhifəsi vasitə ilə açıqlayır.
Maddə 13
BİRJADA BAĞLANILMIŞ ƏQDLƏR ÜZRƏ HESABLAŞMALARIN KEÇİRİLMƏSİ
VƏ BİRJADA BAĞLANILMIŞ ƏQDLƏRİN LƏĞV EDİLMƏSİ
62. Birjada bağlanılmış əqdlər üzrə hesablaşmaların keçirilməsi
62.1. Birjada bağlanılmış əqdlər üzər hesablaşmalar Ödənişə Qarşı Çatdırılma (ÖQÇ) prinsipi
əsasında, Birja ilə hesablaşma-klirinq xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqavilə imzalamış
qanunvericiliyə müvafiq olaraq fəaliyyət göstərən klirinq təşkilatı tərəfindən həyata keçirilir.
62.2. Qiymətli kağızlarla ticarətin təşkili zamanı, klirinq təşkilatının bu qiymətli kağızların
saxlanıldığı depozitar təşkilatına çıxışı olmalıdır.
62.3. Birja klirinq təşkilatı ilə hesablaşma-klirinq xidmətlərinin göstərilməsinə dair müqavilə
imzalayır. Müqavilədə ən azı aşağıdakı müddəalar əks olunur:
62.3.1. Birjada bağlanılmış əqdlər üzrə hesablaşmaların tamamlanması müddəti;
62.3.2. Birjada bağlanılmış əqdlərin təmin edilməsi (tamamlanması) qaydası;
62.3.3. Birja üzvləri üzrə ticarət limitlərinin müəyyən olunması;
62.3.4. Məlumatların qorunması və təhlükəsizliyi şərtləri.
42
62.4. Birja ilə klirinq təşkilatı arasında məlumat mübadiləsi elektron formada təşkil edilir.
63. Birjada bağlanılmış əqdlərin ləğv edilməsi
63.1. Birjada bağlanılmış əqdlər qanunvericiliyə müvafiq olaraq ləğv olunur.
Maddə 14
TİCARƏT SİMVOLLARI
64. Ticarət simvollarının verilməsi
64.1. Birjada ticarətə buraxılan hər bir qiymətli kağız və törəmə maliyyə alətinə fərdi ticarət
simvolu verilir.
64.2. Hər bir ticarət simvolu unikaldır və təkrarlanmır.
64.3. Ticarət simvolu qiymətli kağız və ya törəmə maliyyə alətinin buraxılış şərtlərindən və
emitentindən asılı olaraq hərflər və rəqəmlərdən ibarət ola bilər. Ticarət simvolu yalnız
rəqəmlərdən ibarət ola bilməz.
64.4. Birja ticarət simvollarını müstəqil şəkildə qiymətli kağızların və törəmə maliyyə
alətlərinin ticarətə buraxılmasında təyin edir. İstisna olaraq, ticarət simvolu qiymətli kağızlar
və ya törəmə maliyyə alətləri listinqə daxil edilərkən onların listinqə daxil edilməsi üçün
müraciət etmiş şəxsin yazılı müraciəti əsasında bu Qaydalara uyğun şəkildə təyin oluna bilər.
64.5. Ticarət simvolu Birja tərəfindən aşağıdakı qaydada müəyyən olunur:
64.5.1. Dövlət qiymətli kağızları üzrə:
XYZZNN
Burada,
X – Dövlət qiymətli kağızlarını xarakterizə edən şərti simvol (notlar üzrə „N”, qısa müddətli
dövlət istiqrazları üzrə „T”, orta müddətli dövlət istiqrazları üzrə „B”, uzun müddətli dövlət
istiqrazları üzrə „D”, xüsusi şərtlərlə buraxılmış dövlət istiqrazları üzrə „G”, bələdiyyə
istiqrazları üzrə „M” hərfi qeyd olunmalıdır);
Y – Dövlət qiymətli kağızlarının valyutasının baş hərfidir;
ZZ – Dövlət qiymətli kağızlarının buraxıldığı ilin son iki rəqəmidir
NN – Dövlət qiymətli kağızlarının bir ildə buraxılış sırasıdır.
64.5.2. Korporativ istiqrazlar üzrə:
XXXXXYY
43
Burada,
XXXXX – İstiqrazların emitentini xarakterizə edən ticarət simvoludur;
YY – Korporativ istiqrazın buraxılış sırasıdır.
64.5.3. Səhmlər üzrə:
XXXXX
Burada,
XXXXX – Səhmlərin emitentini xarakterizə edən latın əlifbasının baş hərfi və ya hərf və
rəqəm kombinasiyasıdır. Kodun seçilməsi zamanı bütün kodun yalnız rəqəmlərdən ibarət
olmasına yol verilmir, kodlaşmada ən azı bir hərf olmalıdır.
64.5.4. Törəmə maliyyə alətləri üzrə:
Baza aktivlərinin qiyməti, gəlirliliyi, məzənnə fərqi və ya risk dərəcəsinin dəyişikliyinin alınıb-
satılmasını nəzərdə tutan maliyyə alətləri üzrə təşkil edilmiş marja ticarəti üzrə ticarət simvolu
qarşılıqlı olaraq alınıb satılan iki baza aktivinin ticarət simvollarının birləşməsindən ibarət olur.
64.5.5. Digər qiymətli kağızlar və törəmə maliyyə alətləri üzrə ticarət simvolu Birjanın İdarə
Heyətinin qərarı ilə müəyyən olunur.
Maddə 15
DİGƏR MÜDDƏALAR
65. Ticarət haqları
65.1. Birjada bağlanılmış əqdlərə görə Birjanın müəyyən etdiyi tarif cədvəlinə müvafiq olaraq
ticarət haqları tətbiq edilir.
65.2. Ticarət haqları Birja üzvləri tərəfindən Birjaya ödənilir.
65.3. Ticarət haqqının məbləğinin hesablanması qaydası Birjanın İdarə Heyəti tərəfindən
müəyyən edilən tarif cədvəlində əks olunur.
65.4. Birja tarif cədvəlini özünün internet səhifəsində açıqlayır.
66. Hesabatlılıq və məlumatların açıqlanması
66.1. Bu Qaydalar üzrə hesabatlılıq və məlumatların açıqlanması birjanın məlumatların
açıqlanması qaydaları ilə tənzimlənir.
67. Qaydaların pozulmasına görə məsuliyyət
67.1. Bu Qaydaların pozulmasına görə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi və Birjanın
qaydaları ilə nəzərdə tutulmuş məsuliyyət tədbirləri tətbiq edilir.
44
Əlavə №1
“Bakı Fond Birjası” QSC-nin
Ticarət Reqlamenti
Təkrar bazar
1
Törəmə
maliyyə
alətləri
üzrə
ticarət
saatları
Ticarət
Fazasının
adı
Ticarət üsulu
Səhmlər üzrə
ticarət
saatları
İstiqrazlar
üzrə ticarət
saatları
Repo/əks
Repo üzrə
ticarət
saatları
Açılış fazası
Tarazlaşdırıcı
hərrac üsulu
9:30 - 10:00
-
-
24/7
Fasiləsiz ticarət
Fasiləsiz ticarət
üsulu
10:00 - 13:00
10:00 - 13:00
10:00 - 13:00
Açılış fazası
Tarazlaşdırıcı
hərrac üsulu
14:00 - 14:15
-
-
Fasiləsiz ticarət
Fasiləsiz ticarət
üsulu
14:15 - 15:45
14:00 - 16:00
14:00 - 16:00
Bağlanış fazası
Tarazlaşdırıcı
hərrac üsulu
15:45 - 16:00
-
-
Yelərşdirmə
1
Abunə yazılışı
qaydasında
Fasiləsiz ticarət
üsulu
11:00 - 13:00;
14:00 - 16:00
11:00-13:00;
14:00-16:00
-
Hərrac
qaydasında
Tələb qiymətli və
ya bir qiymətli
hərrac üsulu
-
11:00 - 12:30
-
Qapalı
yerləşdirmə
Fasiləsiz ticarət
üsulu
11:00 - 13:00;
14:00 - 16:00
11:00 - 13:00;
14:00 - 16:00
-
Qeyd:
1
Saat 13:00-dan 14:00-dək səhmlər, istiqrazlar, repo/əks repo ticarətləri üzrə fasilə
müddətidir. Fasilə müddəti ərzində ticarət əməliyyatları keçirilmir.
45
Əlavə №2
MARKETMEYKER FƏALİYƏTİ İLƏ MƏŞĞUL OLMAQ ÜÇÜN
MÜRACİƏT FORMASI
A.
MARKETMEYKER BARƏDƏ MƏLUMAT
A1. Ümumi məlumat:
Tam adı
VÖEN
A2. Ünvan və əlaqə vasitələri:
Hüquqi ünvanı
Faktiki ünvanı
Əlaqələndirici şəxs
Telefon
Faks
Digər
A3. Sahib olduğu investisiya şirkəti fəaliyyəti üçün lisenziya barədə məlumat:
Həyata keçirilməsinə icazə
verilən əsas və yardımçı
investisiya xidmətləri
Verilmə
tarixi
Qüvvədə olma
tarixi
Kim tərəfindən verilib
QEYD: Bu forma Market meyker fəaliyyətinin predmeti olan hər bir qiymətli kağız üzrə doldurulmalıdır.
46
B. ÖHDƏLİKLƏR BARƏDƏ MƏLUMAT
B1. Marketmeyker fəaliyyətinin predmeti barədə məlumatlar:
Qiymətli kağızların dövlət
qeydiyyat nömrəsi (ISIN)/
törəmə
maliyyə
aləti
barədə məlumat
Emitent/ baza aktivi
B2. Marketmeyker fəaliyyətinin predmeti olan qiymətli kağızlar / törəmə maliyyə
alətləri üzrə öhdəliklərin həcmi:
Alış
________________ədəd / həcm
Satış
________________ədəd / həcm
B3. Qiymət dəhlizi:________%
Birja tərəfindən hər bir alət üzrə təyin olunmuş minimal və maksimal qiymət həddindən artıq
olmamaq şərti ilə
B4. Marketmeyker fəaliyyəti zamanı istifadə ediləcək hesab nömrəsi:
Marketmeyker hesabı
B5. Qiymətli kağızların emitenti / baza aktivinin sahibi ilə razılaşmanın olması:
Razılaşma vardır
Razılaşma yoxdur
C. SƏLAHİYYƏTLİ TREYDER BARƏDƏ MƏLUMAT
C1. Marketmeykerin adından iştirak edəcək səlahiyyətli treyderlər barədə məlumat:
Adı, Soyadı,
Atasının adı
Şəxsiyyəti
təsdiq edən
sənəd
Sahib olduğu ixtisas şəhadətnaməsi
Fəaliyyət növü
Seriya,
Nömrə
Verilmə
tarixi
Qüvvədə
olma tarixi
Xahiş edirik müraciət formasını qəbul edəsiniz
Öhəliklərinin icrasına başlanma tarixi:_________________
Rəhbər:_________________
İmza:__________________ M.Y.
47
Əlavə №3
1. Bu Repo Şəhadətnaməsi Repo Baş Razılaşmaya uyğun olaraq bir tərəfdən,
___________________________________ bundan sonra Repo satıcısı adlandırılan və digər
tərəfdən_______________________________bundan sonra Repo alıcısı adlandırılan
(birlikdə “Tərəflər” adlandırılacaq) arasında Repo Baş Razılaşmasına uyğun olaraq, “Bakı
Fond Birjası” QSC-nin Ticarət Sistemində REPO əməliyyatlarının aparılmasını təsdiq edir.
2. Tərəflər __________tarixində REPO əməliyyatını açır (Repo açılış əqdi tarixi),
________________ tarixində isə onu bağlayırlar (Repo bağlanış əqdi tarixi).
3. REPO əməliyyatının şərtləri aşağıdakı kimidir:
№
Əməliyyatı
n qeydiyyat
nömrəsi
Reponun predmeti
Repo
faiz
dərəcəs
i (%)
Repo
müddət
i
(gün)
Qiymət
Məbləğ
Qeydiyya
t nömrəsi
Emiten
t
Miqdar
ı (ədəd)
Açılı
ş
Bağlanı
ş
Rep
o
açılış
əqdi
Repo
bağlanı
ş əqdi
Cəmi:
4. Tərəflər REPO açılış və REPO bağlanış əqdlərini, bu REPO Şəhadətnaməsində göstərilmiş
qiymətlər üzrə həyata keçirir.
5. Tərəflərin məsuliyyəti:
5.1. Repo satıcısı REPO Şəhadətnaməsində nəzərdə tutulmuş öhdəliklərini REPO
əməliyyatını bağlanma tarixində saat 16:00-dək yerinə yetirməlidir;
5.2. Tərəflər REPO əməliyyatı üzrə öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsinə görə Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq məsuliyyət daşıyırlar.
Qeydiyyata alınıb:
______________________
Ticarət Sessiyasının tarixi
Əməliyyatçı:
_______________________
REPO Şəhadətnaməsi
Dostları ilə paylaş: |