Tolerantliq kitab-15. indd
Yüklə 6,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
188 Gündüz İsmayılov Cəmiyyətdə vicdan azadlığı prinsiplərinin, eləcə də dinlər və mədəniyyətlərarası dialoqun, davamlı dözümlülük mühitinin təmin edilməsi, etnik-mədəni müxtəlifl iyin qorunub saxlanılması çoxkonfessiyalı və polietnik cəmiyyətlərdə ictimai-siyasi sabit- liyi və milli-mənəvi həmrəyliyi şərtləndirən vacib amillərdəndir. Bu amilləri nəzərə almadan hüquqi, dünyəvi və unitar dövlət qu- ruculuğu prosesində uğurlu nəticəyə nail olmaq, ümumiyyətlə, cəmiyyətin kompleks inkişafını təmin etmək mümkün deyildir. Dolayısı ilə müasir cəmiyyətdə vicdan azadlığının təmin olun- maması toplum içində müxtəlif konfessiya mənsubları arasında hörmət və dözümlülüyün yaranmasına nəinki əngəl törədər, hətta, ölkə vətəndaşlarının bir-birinə qarşı aqressiv münasibətlərinin mey- dana gəlməsinə səbəb olar ki, bu da nəticədə ölkədəki ictimai-siyasi sabitliyin pozulmasına gətirib çıxarar. Məlum məsələdir ki, ictimai- siyasi sabitlik olmayan yerdə inkişafdan söhbət gedə bilməz. Ona görə də, istər lokal, istərsə beynəlxalq anlamda cəmiyyət üçün sağlam münasibətlərin kredosu olan vicdan azadlığı hüququ dinc yanaşı yaşamağın şərəf kodeksinə çevrilməli, tarixi ənənələrə islahatçılıq və yaradıcılıq düşüncəsi ilə çağdaş yanaşmalar möv- qe yindən müdaxilə edərək, bu istiqamətdə qanunlar sistemi elə təkmilləşdirilməlidir ki, dünyəvi dövlət quruculuğunda dinin yeri milli-mənəvi dəyərlərin hüdudunda qavranılmaqla toplumun mənəvi inkişafına rəvac versin. Sevindirici haldır ki, Azərbaycan bu sahədə uğurlu addım atan və nümunəviliyi ilə seçilən ölkələrdəndir. Dövlət müstəqilliyimizin bərpasından sonra vicdan azadlığını önə çəkib dini plüralizmə qədəm qoyan xalqımız çoxkonfessiyalı məmləkətimizdə mövcud müxtəlif dini icmaların da hüququnu qorumaq, onları vətənimizin bərabərhüquqlu vətəndaşına çevirmək missiyasını uğurla həyata keçirmək istiqamətində əhəmiyyətli işlər görmüşdür. Ümumiyyətlə, vicdan azadlığının təminatı dövlətimizin müa- sir din siyasətinin prioritet istiqamətidir. Onun hüquqi tərifi ni bu şəkildə ifadə etmək olar: “Müasir din siyasəti cəmiyyətdə dinin 189 Tolerantlıq: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz müxtəlif formalarda mövcudluğunu nəzərə almaqla, konfessiya- larla münasibətdə və vicdan azadlığının qorunmasında dünyəvi dövlətin həyata keçirdiyi fəaliyyət sistemidir.” Məhz bu yanaşma Sovet imperiyasının süqutundan sonra vətən daşlarımızın vicdan azadlığı hüququnun tənzimlənilməsinə zəmin yaratdı. Bu sahədə baş vermiş dəyişikliklər, geniş əhali ara- sında dinin mənəvi-etik dəyərlərinə uyğunlaşma üzərində əvvəllər qo yulmuş qadağaların götürülməsi, ixtisaslaşdırılmış tədris mü- əs sisələrinin açılması, yeni ibadət ocaqlarının tikilməsi və köh- nələrinin bərpa edilməsi, müqəddəs yerlərə ziyarətlərin təşkili və ən başlıcası, dinin birləşdirici elementlərinin formalaşmaqda olan müasir milli ideologiyaya nüfuzu prosesində təzahürü daha aydın göründü. Hazırkı mərhələdə də dövlətimizin din siyasətinin əsas məq- sədi ölkədə dini durumun müsbət və münaqişələrdən uzaq məcrada inkişafı üçün əlverişli şəraitin yaradılması, eləcə də cəmiyyətdaxili sabitliyin möhkəmləndirilməsindən ibarətdir. Buna görə də, vətəndaşlarımızın beynəlxalq səviyyədə tanınan fundamental hüquqlarının, xüsusilə də vicdan azadlığının qorunması yüksək səviyyədə təmin edilir. Ümumiyyətlə, vicdan azadlığından çıxış edərək dövlətin mil- li maraqlarının, vətəndaşların təhlükəsizliyinin, həmçinin cəmiy- yətdə sabit durum yaradaraq inkişafa köklənmiş dini etiqadla bağlı ümumi məqsədlərin modelini belə müəyyənləşdirmək olar: – dinə münasibətindən asılı olmayaraq, hər kəsin dini etiqad azadlığının, hüquq və insan haqlarının təmin edilməsi; – qanunvericiliyə uyğun olaraq, dini qurumların sərbəst fəaliyyətinin hüquqi bazasının yaradılması; – dini qurumların bir-biri ilə dinc münasibətini, müxtəlif dini etiqadlı insanlar arasında qarşılıqlı anlaşma və tolerantlığın forma- laşdırılması; – cəmiyyətin birliyinə və sabitliyinə dəstək verilməsi, onun dini-mədəni potensialının qorunması və möhkəmləndirilməsi; 190 Gündüz İsmayılov – müasir sivilizasiyalararası münasibətlər sistemində kon- fessiyalararası münasibətlərin harmoniyasına kömək edən dini- mədəni əlaqələrin qorunması və möhkəmləndirilməsi. Bu gün bütün dünyada, o cümlədən Azərbaycanda dövlət- din münasibətləri sahəsində önəmli, bir qədər də mürəkkəb məsələlərdən biri dövlətin dindən ayrı olması prinsipi çərçivəsində dünyəvi və dini dəyərlərin uzlaşdırılmasında uğur- lu həll variantının tapılmasıdır. Əslində, dindarlığın ictimai şü- urda varlığı “din dövlətdən ayrıdır” prinsipinə zidd deyil, çün- ki dindarlıq da cəmiyyətin mədəniyyət dəyərləri kompleksinə aiddir. Ona görə də, dövlətimiz cəmiyyətin demokratik əsaslar üzərində inkişafda dünyəviliklə yanaşı, diniliyin də iştirakına maraqlıdır. Ümumiyyətlə, dindarlıqla dünyəviliyin harmonik vəhdəti Azərbaycan xalqının milli dövlətçiliyinin fərqləndirici xüsusiyyətlərindəndir. Başqa sözlə, dünyəvilik və dindarlıq Azərbaycan mühitində paralel yaşayır və hər iki sahə sosial-siyasi həyatda bütün əlamətləri ilə nəzərə çarpır. Dini birliklər, eləcə də dindar fərdlərlə dövlət arasında normal münasibətlərin olması, habelə, hər bir dindarın dövləti özününkü hesab etməsi, ona güvənməsi, daha da çiçəklənməsi üçün əlindən gələni əsirgəməməsi, hər hansı təhlükə baş verərsə, istər ideoloji, istərsə də digər sahələrdə var gücü ilə çalışaraq vətənin müdafi əsinə qalxması dövlət-din münasibətlərinin yüksək səviyyədə olmasından xəbər verir. Lakin təcrübə göstərir ki, dövlət-din münasibətlərinin belə yüksək səviyyədə olmasını arzu etməyən, fürsət düşdükcə onu pozmağa çalışan və təfriqə yaradan qüvvələr də var. Dindən siya- si məqsədlərlə istifadə olunması günümüz üçün yeni hadisə deyil. Dünyanın bir çox ölkələrində, xüsusilə müsəlman dövlətlərində din amilindən istifadə edilərək, vətəndaş müharibələrinədək aparıb çıxaran proseslər, bütün bəşəriyyətin əzab çəkdiyi terror hadisələri, siyasi həyatda qeyri-sabitlik, dövlət çevrilişləri, iqtisadiyyatın tənəzzülə uğraması, digər din mənsubları bir yana, eyni dinə etiqad edən insanlar arasında qarşılıqlı nifrətin, dözümsüzlüyün mövcud- Yüklə 6,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|