Tolerantliq kitab-15. indd
Yüklə 6,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
191 Tolerantlıq: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz luğu və bunun real həyatda mənfi təzahürlərinin hər gün müşahidə olunması heç kimə sirr deyil. Yaxın tarixə nəzər saldıqda Əfqanıstan, Pakistan, İraq, Misir, Liviya, Suriya, Sudan və s. ölkələrlə yanaşı, keçmiş sovet respubli- kalarına Özbəkistanın, Rusiya Federasiyasının Dağıstan, Çeçenistan və digər Şimali Qafqaz Respublikalarında da dini-siyasi zəmində qarşıdurmanın mövcudluğu məlumdur. Bu problemlərdən, demək olar ki, heç bir dövlət tam sığortalanmamışdır. Məsələnin ciddiliyi, Azərbaycanın həssas, böyük dövlətlərin maraqlarının toqquşduğu bir bölgədə yerləşdiyi nəzərə alınaraq, baş verə biləcək hadisələrin araşdırılması, məqsədyönlü tədbirlərin həyata keçirilməsi, sabitliyə və davamlı inkişafa mane olacaq problemlərin vaxtında qarşısının alınması mühüm rol oynayır. Bu baxımdan dinlə bağlı məsələlərə təkcə insan hüquqları və milli-mənəvi dəyər prizmasından deyil, həm də özünün təhlükəsizlik nöqteyi-nəzərindən yanaşması dövlətin borcu və müstəsna hüququdur. Əslində, bu borc dindən ayrı olma- sına baxmayaraq, ölkədəki dinin duruma, vətəndaşların təhlükəsiz yaşamasına görə dövlətin daşıdığı məsuliyyətdən irəli gəlir. Bu sahədə önəmli məsələlərdən biri də vicdan azadlığı pərdəsi altında qeyri-insani ideyaların yayılmasının, vətəndaşın digər hü- quqlarının pozulmasının və ya məhdudlaşdırılmasının qarşısının alınmasıdır. Məsələn, hansısa təriqətin və ya sektanın yaranması- nın, daha doğrusu, yaradılmasının arxasında şəxsi maddi maraqla- rın dayanması çoxdan təsdiqini tapmış həqiqətdir. Sayentologiya təliminin banisi amerikalı Lafayette Ron Hubbard bu faktı qısa və lakonik bir fi kirlə ifadə edir: “Əgər varlanmaq istəyirsənsə, öz sektanı yarat”. Deməli, vətəndaşların din adı altında hüquq- larının qəsb olunmaması üçün qabaqlayıcı, zərurət yaranarsa, məhdudlaşdırıcı tədbirlərin görülməsi dövlətin vətəndaşları qarşı- sındakı öhdəliklərindən irəli gələn borcudur. Bütün dünya ölkələrində, xüsusilə Azərbaycan kimi həssas re- gionda yerləşən ölkələrdə vicdan azadlığının təmin olunması şərti ilə dövlətin din sahəsində tənzimləyici tədbirlər həyata keçirməsi 192 Gündüz İsmayılov zəruridir. Başqa sözlə, vicdan azadlığı hüququ ilə dövlətin milli və ictimai təhlükəsizliyini təmin etmək hüququ arasında incə bir xətt var. Dövlət özünün təhlükəsizliyini qorumaq hüququndan sui- istifadə edərək vicdan azadlığına müdaxilə etməməli, dini qruplar isə vicdan azadlığı bəhanəsi ilə dövlətin təhlükəsizliyinə təhdid ya- ratmamalıdırlar. Azərbaycan hökuməti qeyd olunan “incə xətti” həmişə həssaslıqla nəzərə alır. Belə ki, hələ 2000-ci illərin əvvəllərində dövlət siyasətinə uyğun olaraq dini konfessiyalar arasında dözüm- lülük mühitinin daha da inkişaf etdirilməsi sahəsində dönüş yaran- mış, dövlətlə dini qurumların münasibəti yeni mərhələyə qədəm qoymuşdur. Bunun məntiqi nəticəsi kimi, 2001-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Dini Qurumlarla Iş üzrə Dövlət Komitəsinin yara- dılması barədə fərman imzalanmışdır. Dövlət Komitəsi dini qurumlarla qarşılıqlı anlaşma şəraitində münasibətlər qurur və dini dözümlülük prinsiplərinə əməl olunma- sı, tolerantlıq mühitinin qorunub saxlanması üçün atılan addımları dəstəkləyir və birgə tədbirlər həyata keçirir. Həmçinin, Dövlət Komitəsi öz səlahiyyətləri çərçivəsində dini ədəbiyyatın, dini əşyaların və dini məzmunlu başqa məlumat mate- riallarının dinşünaslıq ekspertizasının aparılmasını təmin edir. Zərərli dini ədəbiyyatın, yəni dinlərarası qarşıdurma yaradan, dini ekstremizmi və qeyri-humanist ideyaları təbliğ edən, başqa dinlərə qarşı dözümsüzlüyü və ayrı-seçkiliyi, eləcə də dini duru- mu gərginləşdirməyə xidmət edən dini ədəbiyyatın ölkəyə idxal edilməsi və yayılmasının qarşısı alınır. Bu işlərin görülməsi təbii prosesdir. Vətəndaşların, xüsusilə uşaqların və gənc nəslin mənəvi sağlamlığını, eləcə də ölkədə ta ri xən mövcud olmuş tolerantlıq ənənələrini və dözümlü- lük prinsiplərini qorumaq və inkişaf etdirmək dövlətin prioritet vəzifələrindən biridir. Ötən müddət ərzində dini ədəbiyyata rəy verilməsi prosedu- ru olduqca sadələşdirilmişdir. Eyni zamanda, dini ədəbiyyatın və 193 Tolerantlıq: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz dini əşyaların ölkəyə gətirilməsinə nəzarətin dini azlıqlara mənsub şəxslərə mənfi təsir göstərməsi halı müşahidə olunmamışdır. Dövlət vətəndaşların əqidə seçiminə hörmətlə yanaşmaqla bərabər, dini ekstremizmin, dözümsüzlük ideyalarının təbliğinin qarşısını qətiyyətlə alır. Dindən siyasi məqsədlər üçün istifadəyə çalışan, insanları radikallığa çağıran qüvvələrin fəaliyyətini ge- niş ləndirməsinə, dövlətçiliyimiz üçün təhlükə mənbəyinə çev ril - məsinə, xalqımızın yüzillər boyu formalaşmış dözümlülük ənənə- lərinə xələl gətirməsinə və ölkədəki dini-etiqad azadlığından sui- istifadəsinə yol verilmir. Ölkədəki dini durumun sabitliyi, tolerantlığın səviyyəsinin yüksək olması, dini əqidəsinə görə vətəndaşlar arasında heç bir ayrı-seçkiliyin olmaması qeyri-islam dini qurumlara öz ibadət evlərində hüquqi şəxs kimi sərbəst fəaliyyət göstərməyə, dini ayinləri yerinə yetirməyə, dini bayramlar və mərasimlər keçirməyə əlverişli şərait yaradır. Onların azad şəkildə ibadəti təmin olunur. Qeyri-islam dini icmalarına İslam təmayüllü icmalarla yana- şı, digər məsələlərdə olduğu kimi, qeydiyyat zamanı da bərabər şərait yaradılır, onların sənədlərinin hazırlanması, qəbulu, qanunvericiliyə uyğunluğunun yoxlanılması və dövlət qeydiyyatı- nın aparılması lazımi səviyyədə təşkil olunur. Qeyd edilməlidir ki, “Dini etiqad azadlığı haqqında” Qanu- na əsasən, qeyri-islam dini icmalarının xaricdə fəaliyyət gös- tərən dini mərkəzlərə tabe olmaq və tabeliyini dəyişdirmək hü- ququ var. Həmçinin, təşkilati mərkəzləri xaricdə olan qeyri-is- lam dini qurumları öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikası- nın qanunvericiliyinə zidd olmayan hallarda həmin mərkəzlərin nizamnamələrini rəhbər tuta bilərlər. Hazırda qeyri-islam dini qurumlarının böyük əksəriyyətinin, o cümlədən Rus Pravoslav, Katolik, Lüteran, Gürcü pravoslav kilsələrinin dini mərkəzləri xaricdə yerləşir və bu kilsələrdə, eləcə də protestant və yəhudi dini icmalarında dini ayinlərə rəhbərlik edən din xadimləri xaricdəki mərkəzlərdən təyin olunurlar. Yüklə 6,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|