P.S. Yer üzündə elə adam tapılmaz ki,
heç olmasa həyatında bir dəfə özü özüylə
söhbət eləməsin. Adam bir dəfə yox, elə hər
gün və hər yerdə ‐ evdə, işdə, maşın sürəndə,
metroda, dükan‐bazarda, yataqda, hamamda...
özü özüylə söhbət edə bilər. Hətta uşaq da
hərdən görürsən ki, özü özüylə danışır.
Yuxuda da... Mövzular müxtəlif olur: məişət,
siyasət, həyat tərzi, qorxulu‐qorxusuz nağıl,
sevgi, ədəbiyyat... Hətta ən dahi adamlar
belə fəaliyyət sahəsiylə bağlı hər gün, hər
saat özü özüylə söhbət eləyə bilməz. Misal
üçün, götürək yazı‐pozu əqrəbamızı... Məgər
onlar hər gün təkcə ədəbiyyat barədə, yaxud
hansısa şeiri, hekayəni, ya bir başqa janrda
yazacağı yazını düşünürlər? Və bu barədə
özləri özləriylə söhbət edirlər? Әlbəttə, yox.
İnsanın, yaradıcı adamın özüylə söhbətləri
həyat tərzindən, mövzuya bədii‐estetik, yaxud
sırf humanitar yanaşmasından asılı olaraq
anbaan, saatbasaat, günbəgün... dəyişə bilər.
Bütün bu prosesdə insan daha çox özü özünə
suallar verir və onlara cavab tapmağa çalışır:
görəsən, sabah hava necə olacaq? Görəsən,
o, mənim haqqımda nə düşünür? Bu hekayəni
yaza bilərəmmi? O, məni sevirmi? Necə edim
ki, sabaha çörək pulum olsun? Qonaqları
qarşılaya biləcəyəmmi? Sabahkı görüşümüz
baş tutacaqmı? Lotoreyam udacaqmı? Hardan
pul tapa bilərəm? Kredit götürsəm, qaytara
7
ULDUZ /
Yanvar 2016
Kamran NӘZİRLİ
«Özümlə söhbət»ə
giriş
Qulu Ağsəs mənə zəng elədi. Tez‐tez
zəngləşirik deyə dəstəyi götürən kimi
salam‐kəlamsız dedim:
‐ Qulu, bir azdan zəng edərəm...
‐ Bircə kəlmə, ‐ dedi, ‐ “özünlə söhbət”i
yaz...
‐ Nə? ‐ başa düşmədim.
‐ Yanvarda veririk, özünlə söhbəti...
‐ Zəng vuraram... ‐ bu dəfə nədən
söhbət getdiyini anladım, maşın sürürdüm,
qabaqdan yol polisi gəlirdi. Yaxşı ki,
görmədi. Yoxsa cərimələyəcəkdi. Qulu
Ağsəsin də bundan xəbəri olmayacaqdı...
Sonrakı söhbətdən:
‐ Qulu, salam. Bağışla, bayaq yarımçıq
qaldı... Danışa bilirsən?
‐ Hə, deyirəm, “özünlə söhbət”i yaz,
göndər...
‐ Qulu, o ovqatda deyiləm...Bu saat...
‐ Yanvar sayına... hekayənlə birlikdə
verəcəyik...
‐ Həəəə... onda mənə vaxt verirsən?
‐ Dekabrın sonunadək...
«Özümlə söhbət»ə
əlavə
«Hörmətli Baş redaktor! Sizin tapşırığınızı
bu gecə vaxtından əvvəl yerinə yetirdim.
Mənim bugünkü «Özümlə söhbət»im
ənənəvi alındı. Neyləmək olar? Әnənə
məktəbində təhsil almışam. Bununla
öyünürəm. Yazını Sizə göndərirəm. Xahiş
edirəm, baxasınız...
Hörmətlə, Kamran NӘZİRLİ
Bakı, 9 dekabr, 2015‐ci il.
bilərəmmi? Uşağın təhsil haqqını ödəyə
bilərəmmi? Pulum olsa, filan şeyi ala
biləcəmmi? Sabahkı sayda hansı materiallar
gedəcək? Necə edim ki, həyat tərzimi dəyişim?
O qızı, o qadını, o kişini, o oğlanı, o uşağı, o
müəllimi, o atanı, o ananı... necə sevindirim?
Qocaları tərifləmək olarmı? Cavanları necə?
Sevilmək üçün nə edə bilərəm? Bəs sevin ‐
dirmək üçün? Әn çətin sual da elə bu
deyilmi?... Və sair və ilaxır... Milyon sual,
milyon cavab. Nə qədər insan var, o qədər
sual var. Nə qədər insan var, o qədər də ca ‐
vab var...Bunu təbii sayıram.
Yuxarıda yazdıqlarımı (eləcə də yaza
bilmədiklərimi!) nəzərə alaraq, məhz bu
gecəki «Özümlə söhbəti» Sizə təqdim edirəm.
‐ Adətən özünü necə təqdim edirsən?
‐ Kamran Nəzirli kimi. Lap yaxın qohum‐
əqrəbaya isə İsmayılın oğlu Kamran kimi.
Ümumiyyətlə, insanın həyatında özünü ‐
təqdimetmə çox əhəmiyyətli məqamdır:
karyera və mövqe qazanmaq üçün də, nüfuz
sahibi olmaq üçün də... Bəzən qarşındakına
deyirsən ki, özünü təqdim elə, durub baxır
adamın gözünün içinə. Biz şəraitdən, vaxtdan,
məkandan asılı olaraq hər yerdə özümüzü
(Azərbaycanı və azərbaycanlını!) təqdim
etməyi bacarmalıyıq. Yeri gəlmişkən,
təqdimetməylə bağlı bir əhvalat söyləmək
istəyirəm. Mənim başıma gəlib, ona görə
danışıram: deməli, təxminən on‐on beş il
bundan qabaq Almaniyanın Bundesbankında
bankın prezidenti qeyri‐rəsmi ziyafət verirdi.
Dəyirmi masa çox böyük idi, 40 ölkədən‐
ABŞ, Braziliya, Meksika, Şərqi və Qərbi
Avropa ölkələri, MDB ölkələrinin, o cümlədən,
Azərbaycanın mərkəzi banklarının mətbuat
katibləri yığışmışdılar. Bizə dedilər ki,
Prezident sizinlə tanış olmaq istəyir. Hər
biriniz sıra sayıyla özünüzü təqdim
etməlisiniz. Otuz saniyə vaxt verilir. Kim
özünü maraqlı təqdim etsə, onun üçün sürpriz
hazırlamışıq... Özü də bunu elə ziyafət
başlayan kimi dedilər; Prezident özü belə
istəmişdi ki, bir qədər gərginlik aradan
götürülsün, insanlar özlərini rahat hiss
eləsinlər. Məclis səmimi keçsin. Qəflətən söz
mənə verildi (görüş ingilis dilində gedirdi),
ayrı cür ola da bilməzdi. Çünki mənim yerim
siyahıya və əlifbaya görə düz Prezidentin
yanındaydı, sağda, ad‐familiya və «Azər ‐
baycan» yazılmışdı qabağımda. Әlifba
sırasıyla təqdimetmə «Azərbaycan»dan
başlamalıydı... Düzü, bircə anlıq karıxan kimi
oldum, sonra içimdən gələn inamlı və gur
səslə başladım özümü təqdim eləməyə: mən
qırx il bundan qabaq neft və günəş ölkəsi
Azərbaycanda, Әkizlər bürcü altında
doğulanda ana‐atam çox sevinmişdi: anam
məni böyüyəndə yazıçı, atam isə bankir
görmək istəyirdi. Böyüdüm, dilləri öyrəndim,
sosial‐siyasi elmləri öyrəndim, iqtisadi təhsil
aldım. Lakin nə yazıçı, nə də bankir ola
bildim. Amma mənim çoxlu bankir dostlarım,
yazıçı dostlarım var: birincilər deyirlər ki,
sən bankirlər arasında yazıçısan, ikincilər isə
mənə yazıçılar arasında bankir deyirlər. Anam
sağ olsaydı, mənimlə öyünərdi. Amma çox
yəqin bilirəm ki, atam mənimlə öyünür, o
sağdır və hesab edir ki, mən indi onun
arzusunu yerinə yetirirəm. Atam deyir ki,
bankir olmaq üçün lazım olan beş prinsipin
hamısı səndə var: birincisi, pulu tez əldə
edirsən, bacardıqca əlində çox saxlayırsan,
ikincisi, pulu gec verirsən, üçüncüsü,
yuxarıdakı iki prinsipi heç vaxt unutmursan,
dördüncüsü, «yox!» deməyi bacarırsan,
beşincisi: beşinci prinsip yoxdur!..
Təsəvvür edirsən, ardını deməyə vaxt
çatmadı, heç macal vermədilər‐çox gurultulu
alqışlar qopdu...Və məndən sonrakılar da
özlərini təqdim edəndə istədilər, buna oxşar
şeylər danışsınlar, alınmadı. İstəsəydim də,
belə alınmazdı, həmin təqdimetmənin
sonunda Prezident özü şəxsən məni təbrik
elədi, sonra mənə çox qiymətli «priz»
verdilər...
‐ Belə çıxır ki, sən xəsis adamsan. Axı
özün demisən ki, bankirlər xəsis olurlar...
‐ Yox, belə deyil. İndi nə anam var, nə də
atam. Hər ikisinin yeri behişt olsun! İndi
onların adından daha həvəslə danışa bilərəm.
Məsələn, deyə bilərəm ki, onlar məni
Aylıq ədəbiyyat dərgisi
8
ULDUZ /
Yanvar 2016