Upanishadlar’in hint kutsal metinleri arasindaki yeri ve önemi
Yüklə 1,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
8 manevi yönetici Atman’dır. Aynı şekilde bütün varlıkların içinde yaşayan, fakat onlardan ayrı olan, hiçbir varlığın kendisini tanımadığı, her biri onun bedenlerinden biri olan ve bütün varlıkları içlerinden kontrol eden, bu manevi yönetici ölümsüz Atman’dır”. 19 Her şeyin özü olan ancak insanda farklı şekilde tezahür eden Atman, Upanishadlar’da Brahman ile özdeş kabul edilir. Dolayısıyla Atman dışında bir şey bulunmadığından çokluk da yoktur. Vedalar’da bulunmayan bu düşünce Upanishadlar’da en baskın anlayışlardan birini teşkil eder. 20 Upanishadlar’ın temel felsefesi olan Ben’in (Atman) Tanrı’da yok olma fikri, Atman kavramının taşıdığı anlamı da etkilemiş ve onu genişletmiştir. Zira atman kavramı önceleri “üfürük” ve “soluk” anlamlarındayken söz konusu fikrin etkisiyle Upanishadlar döneminde “Tanrının özü” anlamında kullanılmıştır. Upanishadlar evrenin kozmik ilkeleri üzerinde değil insanın en iç, en derin varlığını tanıma üzerinde durur. İnsanın en iç, en derin varlığıysa, bütün evrenle paylaştığı özdür. Upanishadlar’da kullanılan Atman, varlığın benliği niteliğindeki “özvarlığı” da ifade eder. Bu anlamda Atman, Brahman’ın bireydeki parçasıdır. 21 Brihadaranyaka Upanishad’da “Atman” ile ilgili şu ifadeler yer alır: “Bu benlik ne budur, ne de şudur. O kavranamadığından kavranılamaz, yok edilemediğinden yok edilemezdir. O yakalanamaz, çünkü elle tutulamaz. O tahrip edilemez. Çünkü tahrip edilmesi mümkün değildir. O durdurulamaz, çünkü onda durdurulacak hiçbir şey yoktur. O bağımsızdır, çünkü kendini bağlamaz. Zincirsizdir, titremez, bir zarar görmez, kaygılanmaz ve yaralanmaz. ‘Yanlış yaptım’ ya da ‘doğru 19 Brihadaranyaka Upanishad, III, VII, 1-23. 20 Dominic Goodall, “Introduction”, Hindu Scriptures, London-1996; Fuat Aydın, Hint Dini Düşüncesinde İnsanın Özgürlük Arayışı, Ataç Yay., İstanbul-2005, s. 174-175. 21 P.T. Raju, The Philosopical Tranditions of India, s.51. 9 yaptım’ düşünceleri onu alt edemez. O bu iki düşünceyi de bertaraf eder. Yapılanlar veya yapılmayanlar onu etkilemez”. 22 Upanishadlar’a göre Benlik (Atman) kolayca tanınamaz. Atman ancak büyük bir çabayla kavranılabilir. Bunun için her türlü hazdan ve bunları elde etmek için gösterilen gayretlerden tamamen vazgeçmek gerekir. Benliğin gerçek arayıcısı içe dönük, dünyevi hedeflerden tamamen sırtını çevirmiş biri haline gelmelidir. Ancak bu şekilde kişi Atman’ı idrak edebilir. Atman, dünyaları ve tüm nesneleri birbirine bağlayan bağdır. İnsanın içindeki ebedi yönlendirici olan Atman, tüm varlıkların içindedir ama varlıklar onu tanımaz. Tüm varlıklar onun vücududur. O tüm varlıkları içten dışa doğru yönetir. O görülmez fakat görür; işitilmez ama işitir; düşünülmez ama düşünür. O tanınamaz ama tanıyıcıdır. Gören, işiten, düşünen, algılayan ondan başkası değildir. O Benliktir, iç yöneticidir, ölümsüz olan Bir’dir. Buna göre Benlik (Atman), her türlü duygu ve düşünüş faaliyetinde etkin rol oynayan etmendir. Bu anlamda organlar onun araçlarıdır. Atman, aşağıda, yukarıda, doğuda, batıda, güneyde, kuzeyde, her yerdedir. Atman’ın bu halini gören, düşünen, idrak eden, Atman’da zevk duyan, hoşlanan, birleşen; onda coşan kişi kendisinin efendisidir. Böyle bir kişi bütün dünyalarda sınırsız özgürlük sahibi olur. Bu kimse için yaşam soluğu, umut, hafıza, boşluk, ateş, su, görünüş, yok oluş, besin, güç, anlama, derin düşünce, düşünce, kavram, akıl, konuşma, ad, kutsal dualar, kutsal işler ve bütün bu dünya Atman’dan çıkar. Bunu bilen kişi ne ölümü, ne hastalığı, ne de kederi görür. Sadece Bütün’ü görür, Bütün’ü elde eder. Diğer taraftan bunu kavrayamayanlar ve bunun aksini yapanlar başkaları tarafından yönetilen kimselerdir. Bu tür kişiler ancak sınırlı dünyaları kazanırlar. 22 Brihadaranyaka Upanishad, III, IX, 26; aynı ifadeler Brihadaranyaka Upanishad, IV, II, 4; IV, IV, 22’de de geçmektedir. 10 Hiçbir dünyada özgürlükleri söz konusu olamaz. 23 Yine tüm istekleri gideren, akıllıların akıllısı, değişkenlerin değişmezi, çokluk içinde teklik olan Atman’ın ‘bir ve tek’ olduğunu anlayan bilge kişilerin sadece sonsuz mutluluğa ulaşacağı düşüncesi de Upanishadlar’da yer almaktadır. 24 c) Brahman Sanskritçe Brh, “büyümek, çoğalmak, gürlemek” kökünden gelen Brahman (kutsal güç) terimi, Veda ilahilerinde geçtiği şekliyle duacının sözcüklerinde var olan güce işaret eder. 25 Etimolojik bakımdan “Brahman” sözcüğü büyüklüğü, kudreti ve boyutu asla ölçülemeyen bir güç anlamına gelir. 26 “Tanrısal güç, Mutlak, her şeyi kuşatan” şeklinde tercüme edilen Brahman kavramı, Veda dönemlerinden günümüze kadar Hindu dininin ve felsefesinin en önemli kavramlarından biri olmuştur. Hinduizmin temel kaynaklarına göre Brahman, insanın içinde devamlı olarak mevcut ve gizli bulunan bir güçtür. İnsanın içinde uyur halde bulunan bu güç odaklanmayla (ruhu bir noktaya teksif ederek) yaratıcı bir etkinlik halinde uyandırılabilir. Büyücü rahipler onu kendi iradesine, amacına yararlı ve hizmet eder hale getirebilir. Brahman kişinin kendisi (Brahman) sayesinde yaşadığı ve davranışta bulunduğu şeydir. İnsan doğasının temellendirici, tahrik edici gücüdür. O, bireyin şuurlu kişiliğini önseziler, içe doğuşlar ve ani arzularla kamçılar. Kaynağı derinlerde gizlidir, duyu deneylerinin ve düşünüş olaylarının alanının dışındadır. Brahman onu aşkınlaştırır. Brahman mikrokozmosun ve aynı zamanda dış dünyanın tüm nesnelerine nüfuz eden ve onları canlandıran kudret olarak da ifade edilir. Yine Brahman’ın her yerde hazır ve nazır olan, her şeyi aşan ve her şeye kadir olan 23 Bkz. Çhandokya Upanishad, VII, XXV,2; VII, XXVI, 1-2. 24 Bkz. Katha Upanishad, V, 13. 25 Heinrich Zimmer, Philosopies of India (Seventh Printing), The World Publishing Company, New York-1961, s. 74-75. 26 S. Radhakrishnan, Indian Philosophy, Oxford University Press, New York-1997, C. I, s. 173. Yüklə 1,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|