Kitab və sünnəyə əsasən, dirilərə təvəssül
etmək şirk deyil
Mə’lumdur ki, dirilərə təvəssül etmək düzgündür. Peyğəmbər, övliya və şəhidlər də Qur’anda diri
hesab olunurlar, deməli, onlara təvəssül də düzgündür və şirk deyil.
Allah buyurur: “Yaxşılıq etməkdə və pis əməllərdən çəkinməkdə əlbir olun (Maidə-2)”.
Buxari “Səhih”də yazır: “Peyğəmbər (s) buyurdu: “Müşriklərin köməkçilərini azad edin, onlardan
İslama gəlmək istəyənləri qəbul edin!”.
Məxluqdan kömək istəmək, Qur’anda da qeyd olunmuşdur. Allah buyurur: “Musanın adamlarından
olan şəxs, düşməninə qarşı ondan imdad istədi (Qəsəs-15)”.
Həvarilər İsadan(ə) xahiş etdilər ki, Allahdan onlar üçün göydən süfrə enməsini istəsin. Musanın
tərəfdarları ondan su tapmasını dilədilər. Yusif azad olmuş məhbusa dedi: “Ağanın yanında məni də yada
sal! (Yusif-42)”.
Musa və Xızr haqda buyurur: “Sonra yenə yola düzəlib getdilər. Axırda bir məmləkət əhlinə yetişib,
onlardan yeməyə bir şey istədilər. Əhali onları qonaq etmək istəmədi (Kəhf-77)”.
Əgər Həzrət Yusifin(ə) bir kafirdən-“Ağanın yanında məni də yada sal”-deyə, xahiş etməsi, Musa
və Xızrın(ə) bir məmləkət əhlindən yemək istməsi doğru və düzgün hesab olunursa, bəs nə üçün
Peyğəmbərin(s) qəbri önündə dayanıb-“Ağanın yanında məni yada sal”-deyərək yalvarmaq müşriklik
sayılmalıdır? Süleyman Peyğəmbər(ə) məclis əhlinə üz tutub deyir: “Səba məlaikəsi Bilqeys özü gəlib
çatmamış, onun taxtını kim gətirə bilər?”. Bir ifrit (cin) bu işi öz boynuna götürür. İbn Teymiyyə və onun
kimilər nicat gəmisi olan Peyğəmbər(s) və Əhli-beytin(ə) məqamını bir ifrit qədər də qəbul etmirlərmi? O
Peyğəmbər(s) ki, bu istək və hacətləri yerinə yetirməkdə aciz deyil. Allah buyurur: “(Münafiqlərin
Peyğəmbərə və mö’minlərə qarşı) kin-küdurət bəsləmələrinin səbəbi, yalnız Allahın və Peyğəmbərinin Öz
ne’mətləri ilə onları varlandırmasıdır” (Tövbə-74).
“Kaş münafiqlər Allahın və Peyğəmbərinin onlara verdiklərindən razı qalıb: Allah bizə kifayətdir.
Allah bizə Öz ne’mətindən bəxş edəcək. Biz, həqiqətən, Allaha ürəkdən bağlananlarıq!-deyərdilər” (Tövbə-
59).
“(Peyğəmbər) onların ağır yükünü yüngülləşdirər və üstlərindəki buxovları açar” (Ə’raf-157).
“Ağır yük” həm dünya, həm də axirət işlərinə aiddir.
“Sizə özünüzdən bir Peyğəmbər göndərildi ki, əziyyətə düşməyiniz ona ağır gəlir, o sizi çox istəyir,
mö’minlərə şəfqətlidir, mərhəmətlidir (Tövbə-128)”.
Fəxr Razi “Təfsir”ində yazır: “Yə’ni, Peyğəmbər(s) Allahın dünya və axirətdə sizə xeyir verməsi
üçün israrlıdır”.
Allahın yanında bu qədər hörməti olan Peyğəmbərdən(s) imdad istəmək və ona təvəssül etmək şirk
ola bilməz.
Allah İsa (ə) Peyğəmbər haqqında belə buyurur: “Mən sizin üçün palçıqdan quşa bənzər bir surət
düzəldib ona üfürərəm, o da Allahın iznilə quş olar. Anadangəlmə korları, cüzam xəstəliyinə tutulanları
sağaldır və Allahın iznilə ölüləri dirildirəm“ (Ali-İmran-49).
“Dörd cür quş götürüb onlara diqqətlə bax, sonra hər dağın başına onlardan bir parça at, daha
sonra onları çağır, tez yanına gələcəklər!” (Bəqərə-260).
Bunlardan əlavə, Musanın (ə) əsanı daşa vuraraq daşın parçalanması, İsanın (ə) ölüləri diriltməsi,
bizim Peyğəmbərin(s) ayı parçalaması, o Həzrətin Me’raca getməsi və s. Qur’an və sünnədə şübhəsiz qəbul
olunan məsələlərdir. Müsəlmanların bu fövqəl-təlim işləri qəbul etməkdən başqa çarəsi yoxdur.
Nəticə
Bəlli oldu ki, peyğəmbərlər dünyada fövqəl-təbii qüdrətə malik olmuşlar. O da aydın olur ki,
peyğəmbərlər Bərzəx aləmində də yaşayır və deməli, dünyada bizim hacətlərimizə əncam çəkməyə qadir
olduqları kimi, axirətdə də bu işi edə bilərlər. İsanın (ə) ölüləri diriltməsi və xəstələrə şəfa verməsi ilə, ona
təvəssül etmək arasındakı fərq nədir? Halbuki, ölümə şəfa Allahın əlindədir və digər hacətlərdən daha
çətindir. Dəqiq bir hədisdə deyilir ki, Peyğəmbər (s) bir kora belə deməyi öyrətdi: “İlahi! Sənin rəhmət
peyğəmbərin olan Peyğəmbərin(s) vasitəsilə səndən imdad istəyirəm. Ya Mühəmməd (s)! Mən sənin
vasitənlə bu arzumun yerinə yetməsi üçün Allaha üz tuturam. İlahi! Peyğəmbərin mənim barəmdə şəfaətini
qəbul elə!”.
33
Bu hədisi Həkim Nişaburi
/62/
və İbn Macə Qəzvini İmran ibn Həssandan nəql edərək düzgün
olduğunu qeyd etmişlər. Termizi və Şeyx Süleyman Nəcdi də öz kitablarında bu hədisi yazmışlar. Lakin
qəribə burasındadır ki, Şeyx Süleyman Nəcdi də öz kitabında bu hədisi yazdıqdan sonra belə deyir: “Bu
hədis bizə aydın edir ki, Allahdan başqasını çağırmaq olmaz. Çünki Peyğəmbər deyir: İlahi, Sənə üz
tuturam”. Halbuki o, hədisin davamında “Ya Mühəmməd (s)! Mən sənin vasitənlə Allaha üz tuturam”
cümləsini nəzərə almır! Allahdan qeyrisinə təvəssül etməyin ümumiyyətlə, batil olduğunu deyənlərin kitab və
sünnəyə müxalif olduqları aydınlaşır. Əlavə dəlil budur ki, Buxari “Səhih”inin “Qıtlıq zamanı camaatın yağış
üçün xahişi” və “peyğəmbərlik əlamətləri” bölməsində Sabitdən, onun da Ənəs ibn Malikdən yazdığı
hədisdir: “Peyğəmbər(s) zamanında Mədinədə qıtlıq oldu. Bir gün Peyğəmbər (s) cümə xütbəsi oxuyarkən,
bir kişi qalxıb dedi: - Ya Rəsuləllah! Mal-qaramız qırıldı getdi. Allahdan istə, bizi sirab etsin. Peyğəmbər(s)
də əlini açıb dua etdi”.
/62/ - Məhəmməd ibn Abdullah ibn Məhəmməd “Həkim Nişaburi” və “ibnül-Bəyyi’” adı ilə
məşhurdur. O, təxminən, iki min nəfərdən hədis öyrənmiş və öz dövründəki hədis alimlərinin sünni
məzhəbləri arasında başçısı olmuşdur. Buxari və Müslimin “Səhih”inə şərh olan “Müstədrəküs-
səhiheyn”, “Fəzailu-Fatimə (s.ə)” və “Nişabur alimlərinin tarixi” kitablarının müəllifidir. Bir çox sünni
və şiə alimləri onu şiə hesab etmişlər. Lakin qəti mə’lumdur ki, o sünni olmuş, fəqət, insaflı, bitərəf
və Əhli-beyti sevən bir şəxs imiş. Həkim Nişaburi 405-ci h. ilində vəfat etmişdir.
Ömərin Peyğəmbərin (s) əmisi Abbasa
təvəssül etməsi
Şeyx Süleyman Nəcdi yazır: “Təvəssül yalnız Peyğəmbərə məxsusdur, başqalarında bu ixtiyar
yoxdur”. Halbuki, Buxari “Səhih”də yazır: “Qıtlıq düşən kimi Ömər ibn Xəttab Peyğəmbərin əmisi Abbasın
vasitəsilə Allahdan yağış istəyir və deyirdi: “İlahi, nə zaman qıtlıq və quraqlıq olurdu, Peyğəmbərimiz(s)
vasitəsilə Səndən yağış istəyirdik, Sən də bizi sirab edirdin. İndi də Peyğəmbərimizin əmisinin vasitəsilə
Səndən yağış istəyirik, bizi sirab elə!”. Ravi deyir: “Yağış da yağdı!”.
/63/
Əhməd Zeyni Dəhəlan “Xülasətül-Kəlam”da Əllamə Qəstəlaninin
/64/
“Məfahib” kitabına əsasən
yazır: “Ömər Abbasın vasitəsilə Allahdan yağış istəyərək deyirdi:-Ay camaat! Peyğəmbər Abbasa, oğulun öz
atasına hörmət etdiyi qədər hörmət edirdi. Siz də Abbasa, onun qədər ehtiram edin və onu Allah dərgahında
vasitəçi qoyun!”-sünnilərin bu hədisinə əsasən, səhabələrin bütün işləri düzgündür: “Mənim səhabələrim
ulduz kimidirlər, hansının dalınca getsəniz, hidayət olunarsınız”. Səhabələrdən biri Ömər, Peyğəmbərdən(s)
qeyrisinə təvəssül etmişdir. Kim deyə bilər ki, qıtlıq illərində Peyğəmbərdən(s) yağış istəyənlər müşrik
olmuşlar? Yaxud, Ə’raf surəsinin 55-ci ayəsi olan “Rəbbinizi çağırın” və cin surəsinin 18-ci ayəsi olan
“Allahdan başqa heç kimi çağırmayın”-əmrinin əksinə getmişlər? Ya da Ömər bu işi ilə şirk etmişdir? Yaxud,
Ömər dini vahabilər qədər bilmirmiş?-“Sizə nə olub? Necə mühakimə yürüdürsünüz?”
/63/ - Xəlifənin Abbasa nə qədər inamı olub? Görəsən, ömürünü İslama həsr etmiş,
Peyğəmbər(s) Əhli-beytinin parlaq nümayəndəsi olan Əli (ə) daha çox hörmətə layiqdir, yoxsa
be’sətdən 15 il sonraya, yə’ni, Bədr döyüşünə qədər müşrik və kafir qalan və sonralar da bir elə
islami rolu olmayan Abbas? Tarixi yaxşı mütaliə edənlər bilirlər ki, Ömərin bu hərəkətdən iki məqsədi
vardı: 1. Diqqəti Əlidən (ə) yayındırmaq. 2.Abbasa göstərdiyi belə zahiri və mə’nasız hörmətlə guya,
Peyğəmbər Əhli-beytinə öz ehtiramını nümayiş etdirmək.
/64/ - Şəhabəddin Əhməd ibn Məhəmməd ibn Əbu Bəkr Qəstəlani Misri. “Əl-Məvahibüd-
diniyyə fis-sirətin-nəbəviyyə” kitabının müəllifi və böyük sünni alimi olmuşdur. O, Cəlaləddin
Süyutinin müasiri olub. Qəstəlani 923-cü h. ilində, Süyuti isə 910-cu h. ilində vəfat edib. Bu, 686-cı h.
ilində vəfat etmiş Qütbüddin Əbu Bəkr Məhəmməd ibn Əhməd Məkki Qəstəlani deyil.
Yalnız vasitəçilik qüdrəti olanlara təvəssül
etmək lazımdır
Əgər Allahdan qeyrisinə təvəssül etmək şirkdirsə, onda o şəxsin ölü, yaxud diri olmasının fərqi
yoxdur. Əgər desələr ki, dirinin gücü ölüdən çoxdur, mə’lumdur ki, diriliyin, yaxud ölülüyün iman və küfr
məsələsinə dəxli yoxdur. Bir şəxsin ona kömək edə biləcəyini bilən insan ondan kömək istəyirsə, nə üçün
şirk sayılmalıdır? Bir ölü, dirilərdən daha qüdrətlidirsə, ondan kömək istəməyin şirk olduğu heç bir islami
mənbədə yoxdur. Bir aciz varlıqdan kömək istənilsə, şirk deyil, mə’nasız iş sayılar. Diri qüdrətlidən kömək
istəmək şirk deyilsə, ölüdən də yardım istəmək şirk deyil. Desələr ki, Allah Öz bəndələrinə qüdrət verib və
biz də o şəxslərdən kömək istəyirik, onda cavabımız, elə onların şəfaəti qəbul edənlərə verdiyi cavabdır.
Məhəmməd ibn Əbdülvəhhab belə yazır: “Allah kimlərəsə qüdrət vermişdir, lakin sənə ondan kömək
istəməyi qadağan etmişdir. Çünki o məxluqdur. Dəlil bunlardır:
34