Yaşar rzayev
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İnqilabi sosialist realizmi
____________Milli Kitabxana____________ 69 əksinqilabçı yazıçılardan - bədii söz ustalarından da öyrənmək olar. ...Qorki yaradıcılığının ilk mərhələsində onun əsərlərində də romantizm çox idi. Lakin Qorki romantizmi - hakimiyyət uğrunda mübarizəyə qalxan yeni sinfin romantizmi idi. Qorki tərəfindən insanın ideallaşdırılması yeni gələcək insanın ideallaşdırılması idi, yeni gələcək ictimai quruluşun ideallaşdırılması idi. Belə romantizm yazıçıya lazımdı. Bizi irəli aparan belə romantizm bizə lazımdır. Bununla mən romantizmi inqilabi realizmə qarşı qoymaq istəmirəm. İnqilabi sosialist realizmi bizim epoxamız üçün ədəbiyyatda əsas baş cərəyan olmalıdır. Lakin bununla yazıçının romantik məktəb metodundan istifadəsi də istisna olunmur. Yalnız bilmək lazımdır ki, bu və ya digər metoddan nə vaxt, niyə və necə istifadə olunmalıdır. Marks yalnız Şekspiri deyil, Dümanı da oxuyurdu və öyrənirdi. Bilmək lazımdır – Marks bu yazıçıları nə vaxt, hansı şəraitdə, niyə və nə üçün oxuyurdu? Anlamaq lazımdır: ona bu yazıçıların yaradıcılığını bilmək niyə lazım idi. Marksla qorxutmaq lazım deyil. Onun həyatını, işini, metodunu başa düşmək lazımdır. Belə olduqda, dialektikanın qanunları da, onların tətbiqi də aydın olacaqdır. Onda romantizm də, inqilabi ____________Milli Kitabxana____________ 70 sosialist realizmi də aydın olacaqdır; onların tətbiqi də aydın olacaqdır”. Rəhbərin yazıçılarla görüşü müvəffəqiyyətlə keçdi. Az sonra oktyabrın 26-da yenə də M.Qorkinin evində Stalin yazıçılarla görüşdü, kommunist yazıçılara ayrıca təlimatlarını verdi və inqilabi sosialist realizmi anlayışını daha ətraflı şərh etdi. Sovet yazıçılarının birinci qurultayında sosializm realizmi metodunun sovet ədəbiyyatının aparıcı metodu kimi elan edilməsi nəzərdə tutulurdu. Lakin hələ ki, daxili konfliktlər, idarə ixtilafları, kadr çəkişmələri və təşkilati hərc-mərclik qurultayın çağrılmasını yubadırdı. Nəzərdə tutulan müddətlərdə – 1933-cü ilin mayında da, iyununda da, 1934-cü ilin yazında da qurultayı keçirmək mümkün olmadı. Nəhayət, 1934-cü ilin iyununda qurultayın təşkilini partiya A.Jdanova tapşırır. İ.Stalinin xəttini cild-cəhdlə qoruyan A.Jdanovun rəhbərliyi ilə qurultayın çağırılma vaxtı, gündəliyi və s. təşkilati tədbirlər hazırlanlır. Gündəlik Siyasi Büronun sənədlərində dərc edildi. Qurultay kimi tədbirlərin keçirilməsi bolşeviklərin idarəetmə siyasətində əhəmiyyətli rol oynayırdı. 1917-ci ilin oktyabrından sonrakı ilk günlərdən etibarən hər cür qurultaylar, plenumlar, konfranslar, toplanışlar bolşevik hakimiyyətinin ____________Milli Kitabxana____________ 71 mərasimlər sistemində mühüm elementlərə çevrilmişdi. Belə tədbirlər rejimin fəaliyyətinə müəyyən legitimlik gətirir, ziddiyyətlərlə parçalanan partiyaçıların və bitərəflərin ərazi, milli, peşəkar, siyasi, sinfi qruplarının arasında konsensus əldə etməyin mexanizmini yaradırdı. Otuzuncu illərin əvvəllərində “böyük dönüş”, yaxud qolçomaqlığın bir sinif kimi ləğvi qurultayların, müşavirələrin, partiya və hökümət rəhbərlərinin qabaqcıllarla görüşlərinin, təmtəraqlı təltifetmələrin və s. belə mərasimlərin keçirilməsinə yeni təkan verdi. Yazıçılar da istisna deyildi. MK-nın yaradıcı təşkilatların yenidən qurulması haqqında aprel (1932-ci il) qərarına əsas Yazıçılar qurultayının çağrılması 1934-cü ilin avqustunda baş tutdu. Qurultay başlanmamışdan əvvəl A.Jdanovun iştirakı ilə keçirilən Təşkilat Komitəsi partiya qrupunun iclasında kommunistlərin əsas vəzifəsi göstəriş qaydasında irəli sürüldü: “təşkilati xarakterli, şəxsi xarakterli məsələləri, kimi dəyişmək, kimi seçmək kimi məsələləri rədd etmək”. “Hər bir yazıçı- kommunistə məlumdur ki, ittifaqa rəhbərliklə əlaqədar məsələlər partiyanın Mərkəzi Komitəsi tərəfindən həll ediləcək (səslər: Düzdür!) və heç bir koridor hoqqalarına, koridor hay- küyünə yol verilməməlidir”. Vəzifə belə qoyulurdu: yaradıcılıq ____________Milli Kitabxana____________ 72 məsələləri “ehtirasla və qızğınlıqla” müzakirə olunsun, təşkilati, araqarışdıran məsələlərə, rəhbərliklə bağlı təşkilati kombinasiyaçılıq məsələlərinə isə yer yoxdur! Jdanov deyirdi: “Partiya qurultaylarından nümunə götürün!” Yazıçı-kommunistlərlə bu dildə heç vaxt heç kim danışmamışdı. Jdanov konkret olaraq sübut etdi ki, Stalinin təlimatlarını ünvanına çatdırmaq üçün Sovetlər ölkəsində auditoriyalar arasında daha heç bir üslub fərqi yoxdur. 15 avqust 1934-cü ildə başlayan Yazıçılar qurultayının işinə A.Jdanov rəhbərlik etsə də, İttifaqlar Evindəki bu 10 günlük tamaşanın əsl rejissoru Stalin idi. Əslində A.Jdanovun simasında sovet primitivizmi öz parlaq simasını tapdı. Hər halda qurultayla bağlı belə bir faktı da xatırlamağa dəyər ki, burada keçmiş SSRİ-nin hər yerindən 52 millətin nümayəndəsi – 597 nəfər iştirak edirdi, çıxışlarda və məruzələrdə milli ədəbiyyatlar haqqında da söhbət aparılırdı. Azərbaycandan C.Cabbarlı, Ə.Nazim, M.Rəfili də çıxış etmiş, M.Ələkbərli isə Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında məruzə etmişdi. Həmin qurultaydan bir ay əvvəl Bakıda keçirilən Azərbaycan yazıçılarının birinci qurultayı bədii yaradıcılıqla əlaqədar partiya xəttini ciddi müdafiə etmiş, həmçinin bir daha Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|